Rozwój niemowlaka – ważne etapy rozwoju dziecka

Rozwój dziecka w pierwszym roku życia przebiega w szybkim tempie. Niemowlę poznaje otaczający go świat, każdego dnia uczy się czegoś nowego i eksploruje otoczenie. Dowiedz się, jak wygląda rozwój dziecka miesiąc po miesiącu i jaka jest kolejność nabywania poszczególnych umiejętności, by wspierać jego harmonijny rozwój.

Rozwój dziecka – pierwszy rok życia

Pierwsze 12 miesięcy życia dziecka to okres bardzo dynamicznego i wszechstronnego rozwoju. Wtedy dojrzewają jego narządy wewnętrzne, następuje niezwykle szybki wzrost ciała i przybieranie na wadze oraz nabieranie siły i sprawności fizycznej. Nieustannie kształtuje się także psychika malucha, dzięki czemu jest on w stanie nawiązywać pierwsze relacje z bliskimi, okazywać emocje i sygnalizować swoje potrzeby. Aby ułatwić Ci opiekę i pielęgnację dziecka, stworzyliśmy poradnik dotyczący zdrowia i rozwoju dziecka w pierwszym roku życia.

Etapy rozwoju niemowlaka i czas nabywania przez niego poszczególnych umiejętności są kwestią indywidualną, zależną np. od predyspozycji i uwarunkowań genetycznych.
Warto jednak wspierać harmonijny rozwój niemowlęcia poprzez:

  • budowanie bezpiecznej relacji z rodzicami i opiekunami;
  • kołysanie i bujanie, stymulujące rozwój mózgu;
  • układanie dziecka na podłodze, by ułatwić mu poruszanie się i bezpieczną eksplorację otoczenia;
  • prawidłową pielęgnację: odpowiedni sposób noszenia, podnoszenia i odkładania;
  • zapewnianie dziecku wysokiej jakości żywności, np. zdrowych posiłków z certyfikowanych składników.

Zachowanie prawidłowej diety, dostosowanej do potrzeb i wieku niemowlaka, jest kluczem do jego prawidłowego rozwoju. Produkty HiPP zawierają składniki odżywcze, w tym witaminy i minerały ważne dla zdrowia młodego organizmu. Normy jakościowe dla żywości HiPP są nawet wyższe niż przewidują to przepisy prawa, co sprawia, że produkty są w pełni bezpieczne dla niemowląt i małych dzieci.

Etapy rozwoju niemowlaka

Rozwój noworodka – pierwsze 6 tygodni życia dziecka

W momencie przyjścia na świat, w organizmie noworodka zachodzą ogromne zmiany. Od tej pory będzie on musiał samodzielnie oddychać, przyjmować pokarm i go trawić, utrzymać właściwą temperaturę ciała oraz przyzwyczaić się do jasnego światła i dotyku.

Przez pierwsze tygodnie życia, dziecko śpi ok. 16 do nawet 20 godzin na dobę, wybudzając się na karmienia i krótkie okresy aktywności. Wykazuje różne odruchy: dotknięte w policzek odwraca główkę i otwiera buzię, w reakcji na nagły bodziec wyrzuca rączki w górę, zaciska dłoń na Twoim palcu, a także zaczyna ssać, kiedy coś dotknie jego podniebienia.

Jedną z najważniejszych umiejętności, której nabywa noworodek jest ssanie piersi lub smoczka, w przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym. Efektywne pobieranie pokarmu jest kluczowe dla prawidłowego przybierania na wadze, przyczynia się też do rozwoju aparatu mowy.

Pod koniec 6. tygodnia życia, maluch zazwyczaj potrafi oderwać brodę od podłoża, leżąc na brzuszku. Dłonie ma zaciśnięte w piąstki lub lekko otwarte. Chętnie patrzy na przedmioty w kontrastowych kolorach i podąża wzrokiem za twarzą opiekuna. Niektóre dzieci zaczynają już reagować uśmiechem na towarzystwo oraz gruchają i wydają gardłowe dźwięki. Małe niemowlę odróżnia głos matki od głosów pozostałych osób i boi się nieznanych i niepokojących dźwięków.

Rozwój niemowlaka – miesiąc po miesiącu

Większość maluchów w pierwszym roku życia nabywa konkretnych umiejętności w podobnym czasie. Nie oznacza to jednak, że każde niemowlę rozwija się tak samo – osiąganie kolejnych kamieni milowych jest kwestią indywidualną, dlatego nie przejmuj się, jeśli Twoja pociecha nieznacznie odstaje od norm, które podaje kalendarz rozwoju dziecka.

Sprawdź, jak przebiega rozwój motoryczny u dziecka i rozwój mowy.

Jeśli rozwój dziecka tydzień po tygodniu budzi Twoje wątpliwości, skonsultuj się z pediatrą, który, w razie potrzeby, pokieruje niemowlę do innych specjalistów, np. logopedy czy fizjoterapeuty.

2 miesiąc życia dziecka

Drugi miesiąc życia dziecka to czas, kiedy nadal pracuje ono nad kontrolą główki w leżeniu na brzuszku i zaczyna unosić klatkę piersiową. Kiedy zobaczy butelkę albo pierś, otwiera buzię. Próbuje też łączyć rączki i zazwyczaj jest w stanie utrzymać niewielką zabawkę, którą włożysz mu w dłoń. Potrafi śledzić wzrokiem duże przedmioty w kontrastowych kolorach. Baczniej zwraca uwagę na dźwięki i wydaje odgłosy podobne do samogłosek, np. e, a. W tym okresie wiele maluchów uśmiecha się po raz pierwszy.

3 miesiąc życia dziecka

W trakcie leżenia na brzuszku, maluszek zaczyna podpierać się na przedramionach, a nawet obracać się na plecki (początkowo tylko przez jeden bok). Piąstki są już w połowie otwarte, więc dziecko zyskuje możliwość dotykania i obserwacji swoich dłoni i paluszków. Potrafi śledzić przedmioty poruszające się po okręgu, uważnie przygląda się zabawkom i podąża wzrokiem za osobą, która akurat mówi. Zdarza mu się także wkładać rączki do ust, ale zazwyczaj nie ma to nic wspólnego z wyrzynaniem zębów.

4 miesiąc życia dziecka

W czwartym miesiącu życia dziecko zaczyna sięgać po przedmioty, łapać opiekuna za ubranie i sprawnie bawi się grzechotką, a nawet próbuje wkładać ją do ust. W leżeniu na brzuchu zyskuje coraz wyższą pozycję – podpiera się na nadgarstkach i odwraca z brzuszka na plecy przez oba boki. Potrafi siedzieć z podparciem, lecz nie należy go jeszcze umieszczać w tej pozycji. Czteromiesięczne niemowlę przestaje płakać, gdy usłyszy głos rodzica, chętnie przygląda się nowym twarzom, głośno się śmieje i wokalizuje, nawet kiedy jest samo.

5 miesiąc życia dziecka

Maluch potrafi zazwyczaj przewrócić się z plecków na brzuch, a nawet siedzieć, podpierając się rączkami. Chwyta zabawki cała dłonią, chętnie sięga po zwisające przedmioty i poszukuje wzrokiem tych, które zniknęły mu z pola widzenia. Jego ciekawość wzbudzają teraz małe przedmioty: kuleczki, drobne klocki. Na tym etapie tworzy coraz mocniejszą więź z opiekunem. Niektóre dzieci będą już reagowały na swoje imię i zaczną mówić „a gu”.

6 miesiąc życia dziecka

Półroczniak w pozycji na brzuchu potrafi podpierać się na 1 rączce oraz obracać się po okręgu. Zaczyna bawić się w coraz bardziej zaawansowany sposób: turla kulkę, przekłada przedmioty z rączki do rączki, trzyma 2 przedmioty jednocześnie. Niekiedy maluchy umieją samodzielnie usiąść na krótką chwilę. W 6. miesiącu życia zazwyczaj rozpoczyna się rozszerzanie diety – możesz już posadzić swoje dziecko z podparciem i rozpocząć podawania łyżeczką nowych pokarmów.

7 miesiąc życia dziecka

Siedmiomiesięczny niemowlak ma wyraźne upodobania i potrafi wyraźnie manifestować niezadowolenie, np. odmawiając nadmiernej ilości jedzenia czy broniąc się przed przewróceniem na bok. Kojarzy nazwy niektórych przedmiotów i spogląda na nie, kiedy o nich mówisz. Potrafi znaleźć częściowo schowany przedmiot i lubuje się w badaniu różnych cech swoich zabawek. Nieustannie zwiększa też różnorodność wypowiadanych zgłosek.

8 miesiąc życia dziecka

W 8. miesiącu znacząco przyspiesza rozwój motoryczny niemowlaka: dziecko siada samodzielnie, przyjmuje pozycję klęczącą oraz ustawia się do raczkowania. Potrafi chwytać drobniejsze przedmioty paluszkami i wkładać je do buzi, a także naśladować ruchy rodzica, np. przy zabawie i jedzeniu. Zaczyna reagować na proste polecenia i szukać wzrokiem członków rodziny. Wyraźnie okazuje swoje zadowolenie lub zdenerwowanie, a także potrząsa głową na „nie”.

9 miesiąc życia dziecka

Maluch zaczyna raczkować i próbuje wstawać z podparciem. Niekiedy chodzi na wyprostowanych rękach i nogach (tzw. pozycja misia). Potrafi sprawnie gryźć i przeżuwać nieco twardsze pokarmy. Zaczyna rozumieć, w jaki sposób wydobyć z przedmiotów dźwięk: stuka o siebie klockami, dzwoni dzwonkiem. To moment, kiedy niektóre dzieci wypowiadają po raz pierwszy słowo „mama” i wyrażają lęk przed rozstaniem się z nią. Maluchy chętnie bawią się w zabawy z pokazywaniem np. części ciała, zabawek czy zwierzątek.

10 miesiąc życia dziecka

Niemowlęta coraz sprawniej raczkują, często potrafią spacerować przy meblach, stać trzymane za rączkę lub nawet chodzić z pomocą rodzica. W tym czasie rozwija się chwyt pęsetowy, umożliwiający precyzyjne podnoszenie małych przedmiotów. Dzieci zaczynają samodzielnie pić z kubeczka, wskazywać przedmioty paluszkiem i machać na pożegnanie. Lubią zabawy w „a kuku” i potrafią odsłonić przykrytą zabawkę.

11 miesiąc życia dziecka

Jedenastomiesięczny maluch potrafi samodzielnie stać przez chwilę, sprawnie przemieszczać się przy meblach i chodzić za jedną rękę. Wykorzystuje przedmioty zgodnie z przeznaczeniem: miesza łyżką, rzuca piłkę, podryguje przy muzyce. Podaje opiekunowi przedmioty, by pokazał, jak ich używać oraz ogląda obrazki w książeczkach. Wypowiada też swoje pierwsze słowa i wokalizuje do piosenek.

12 miesiąc życia dziecka

Roczniak stoi stabilnie bez podparcia, wykonuje pierwsze kroki i chroni się przed upadkiem. Trzyma kredkę i zaczyna rysować, próbuje budować niską wieżę z klocków. Często prosi o pomoc rodzica, wskazując pożądany przedmiot palcem. Zaczyna też łączyć gesty ze słowami, np. machając i mówiąc „pa pa”.

O czym pamiętać w poszczególnych etapach rozwoju dziecka?

Rozwój większości niemowląt i małych dzieci przebiega harmonijnie i bez żadnych zakłóceń. Warto jednak znać tzw. czerwone flagi rozwojowe, które mogą, lecz nie muszą być oznaką występowania u dziecka pewnych zaburzeń. Ta wiedza pomoże Ci szybko zauważyć wszelkie nieprawidłowości i w razie potrzeby skonsultować je z odpowiednim specjalistą.
Czerwone flagi dla niemowląt w wieku 4-6 miesięcy:

  • niesięganie po zabawki po 5. miesiącu;
  • brak kontroli głowy;
  • brak uśmiechu.

Czerwone flagi dla niemowląt w wieku 6-12 miesięcy:

  • przetrwanie odruchów noworodkowych po 6. miesiącu;
  • brak gaworzenia po 6. miesiącu;
  • brak lęku przed obcymi po 7. miesiącu;
  • brak lokalizowania źródła dźwięku w wieku 10 miesięcy.

Kamienie milowe w rozwoju dziecka

Kamienie milowe niemowlaka to konkretne umiejętności nabywane w określonym wieku. Możemy podzielić je na 4 kategorie: motoryka duża, widzenie i motoryka mała, słuch i rozwój mowy, rozwój społeczny.
Najważniejsze kamienie milowe rozwoju i maksymalny czas ich osiągnięcia:

  • motoryka duża:
    • kontrola głowy – 4. miesiąc;
    • siad bez podparcia – 9. miesiąc;
    • samodzielne stanie – 12. miesiąc;
    • samodzielny chód – 18. miesiąc;
  • widzenie i motoryka mała:
    • skupianie wzroku na przedmiocie i śledzenie go – 3. miesiąc;
    • sięganie po przedmiot – 6. miesiąc;
    • przekładanie przedmiotu z ręki do ręki – 9. miesiąc;
    • chwyt pęsetowy (kciukiem i palcem wskazującym) – 12. miesiąc;
  • słuch i rozwój mowy:
    • gaworzenie wielosylabowe – 7. miesiąc;
    • gaworzenie z użyciem spółgłosek – 10. miesiąc;
    • wypowiadanie 6 słów – 18. miesiąc;
  • rozwój społeczny:
    • uśmiech – 8. tydzień;
    • strach przed obcymi – 10. miesiąc;
    • samodzielne jedzenie/używanie widelca – 18. miesiąc.

Przeczytaj także:
Trawienie u niemowląt: jak należy postępować, gdy kupka dziecka jest zbyt miękka lub płynna?
Trawienie u niemowląt: jak postępować, gdy maluszek cierpi na zaparcia?

Poradnik

Czy dzieci rzeczywiście potrzebują mięsa? Mięso w diecie niemowląt i małych dzieci 7 pytań - niedobory żelaza a mięso w diecie dziecka Jakie witaminy są niezbędne w diecie niemowląt i małych dzieci? Ryby w diecie dziecka - dlaczego warto? Kaszki dla niemowląt – kiedy i jak wprowadzać? Cukier w diecie niemowląt Pierwsze przekąski dla dzieci - chrupki i wafelki ryżowe Słoiczki dla dzieci - jak je wybierać, przechowywać i przygotowywać? Co na obiadek dla dziecka? Dania dla niemowlat i małych dzieci Pyszna i zdrowa kolacja dla dziecka Dania bezmięsne 100 % owoców BIO Alergia pokarmowa u dzieci - przyczyny i objawy Dlaczego kwasy tłuszczowe Omega-3 z oleju rzepakowego są ważne? Neofobia żywieniowa u dzieci Co i w jakich ilościach powinny pić niemowlęta w okresie rozszerzania diety? Zdrowie i rozwój maluszka Urlop z maleństwem Przewodnik po zakupach w UE