Otyłość u dzieci – jak ją rozpoznać i jej zapobiegać. Profilaktyka otyłości od pierwszych lat życia

Nadwaga i otyłość to poważne problemy zdrowotne, które coraz częściej dotykają dzieci na całym świecie. Nadwaga definiowana jest jako nadmierne gromadzenie tkanki tłuszczowej, które może mieć negatywny wpływ na zdrowie, podczas gdy otyłość jest już bardziej zaawansowanym stadium tego problemu. Otyłość można podzielić na dwa główne typy: uogólnioną, która charakteryzuje się równomiernym rozłożeniem tkanki tłuszczowej w całym ciele, oraz brzuszną, gdzie nadmiar tłuszczu gromadzi się głównie w okolicy brzucha. Otyłość klasyfikowana jest również według stopnia nasilenia: I stopnia (BMI 30-34.9), II stopnia (BMI 35-39.9) i III stopnia (BMI ≥40).

Problem nadwagi i otyłości dotyczy nie tylko dorosłych, ale również dzieci, a nawet niemowląt. Skala tego problemu jest alarmująca. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), liczba dzieci z nadwagą i otyłością w wieku przedszkolnym (0-5 lat) wzrosła z 32 milionów w 1990 roku do 41 milionów w 2016 roku. W grupie wiekowej 6-9 lat, w Polsce około 30% dzieci ma nadwagę, a 12% jest otyłych. Problem ten dotyka zarówno chłopców, jak i dziewczynek, choć statystyki pokazują, że częściej dotyczy chłopców. Specjaliści WHO alarmują, że utrzymanie się obecnych trendów będzie oznaczało, że do 2025 roku na świecie będzie ok. 70 mln dzieci do 5 roku życia z nadmierną masą ciała.

Otyłość to choroba, której źródeł można doszukiwać się już w okresie niemowlęcym i wczesnym dzieciństwie. Niewłaściwe nawyki żywieniowe, brak aktywności fizycznej oraz genetyka mogą przyczyniać się do rozwoju nadwagi i otyłości już w pierwszych latach życia dziecka. Dlatego niezwykle ważne jest, aby rodzice byli świadomi tych zagrożeń i podejmowali działania profilaktyczne od samego początku. Prawidłowe karmienie niemowląt, zdrowe odżywianie oraz odpowiednie przekąski dla dzieci, w połączeniu z aktywnością fizyczną, mogą skutecznie zapobiegać rozwojowi nadwagi i otyłości. Profilaktyka powinna rozpocząć się już w pierwszych miesiącach i latach życia dziecka, aby zapewnić mu zdrowy start i zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych w przyszłości.

Dowiedz się więcej:
Siatki centylowe – co to jest, jak je czytać i jakie są normy?

Innym narzędziem diagnostycznym jest kalkulator BMI dla dzieci. Znajduje on zastosowanie w diagnostyce dzieci powyżej 2. roku życia, a najczęściej używany jest w odniesieniu do młodzieży. Kalkulator BMI dla dzieci pozwala na obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) i porównanie go z normami dla wieku i płci. Jak korzystać z kalkulatorów BMI?

1. Oblicz BMI dziecka, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu.

2. Sprawdź wynik na specjalnych tabelach BMI dla dzieci.

3. BMI między 5 a 85 percentylem uznawane jest za normę.

4. BMI między 85 a 95 percentylem wskazuje na nadwagę.

5. BMI powyżej 95 percentyla wskazuje na otyłość.

Wczesne wykrycie nadwagi lub otyłości u dzieci jest kluczowe dla zapobiegania poważniejszym problemom zdrowotnym w przyszłości. Regularne monitorowanie wzrostu i wagi dziecka oraz korzystanie z odpowiednich narzędzi diagnostycznych pozwala na szybką interwencję i wsparcie zdrowego rozwoju dziecka. Dlatego w przypadku wyników wskazujących na nadwagę lub otyłość, zaleca się skonsultowanie wyników z pediatrą lub dietetykiem, który może zalecić dalsze badania i ewentualne wprowadzenie zmian w diecie i stylu życia dziecka.

Nieleczona otyłość u niemowląt i małych dzieci może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu. Oprócz ryzyka utrzymania otyłości w starszym wieku, istnieje wiele innych zagrożeń zdrowotnych związanych z nadmierną masą ciała u najmłodszych:

• Cukrzyca typu 2 – otyłość znacząco zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 u dzieci. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do insulinooporności, co może skutkować podwyższonym poziomem cukru we krwi.

• Choroby sercowo-naczyniowe – dzieci z nadwagą są bardziej narażone na wysokie ciśnienie krwi, podwyższony poziom cholesterolu oraz inne czynniki ryzyka chorób serca w późniejszym życiu.

• Astma i problemy z oddychaniem – nadmiar tłuszczu może prowadzić do problemów z oddychaniem, takich jak astma, ponieważ dodatkowa masa ciała obciąża układ oddechowy.

• Problemy ortopedyczne – otyłość może powodować nadmierne obciążenie kości i stawów, prowadząc do wad postawy, bólu stawów oraz problemów z chodzeniem i bieganiem.

• Problemy psychologiczne – dzieci z nadwagą często doświadczają niskiej samooceny, depresji i innych problemów emocjonalnych z powodu stygmatyzacji i nękania przez rówieśników.

• Bezdech senny – nadmiar tkanki tłuszczowej może prowadzić do obturacyjnego bezdechu sennego, co skutkuje przerywanym snem i zmęczeniem w ciągu dnia.

Zapobieganie otyłości u dzieci zaczyna się od wczesnego dzieciństwa poprzez wprowadzanie zdrowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej. Bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniej ilości snu oraz regularna aktywność fizyczna (spacery, bieganie, zabawy na placu zabaw, jazda na rowerze czy pływanie). Zachęcanie dzieci do spędzania czasu na świeżym powietrzu zamiast przed ekranem telewizora czy komputera również odgrywa ważną rolę. Jak najpóźniejsze zapoznawanie dzieci z tabletami, telefonami i telewizją oraz ograniczanie czasu spędzanego z tymi urządzeniami również pomaga w utrzymaniu zdrowego stylu życia.

Odpowiednie żywienie to kolejny istotny element profilaktyki otyłości. Dzieci powinny spożywać warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, chude mięsa i zdrowe tłuszcze, unikając fast foodów, potraw smażonych, produktów z dodatkiem cukru, niezdrowych przekąsek i słodzonych napojów. Zaleca się picie wody i niesłodzonych napojów oraz unikanie słodzonych napojów i napojów gazowanych. Istotne jest wyrabianie dobrych nawyków żywieniowych, takich jak regularne posiłki, unikanie podjadania między posiłkami i kontrolowanie wielkości porcji. Zachęcanie dzieci do próbowania nowych, zdrowych potraw i wspólnego gotowania wspiera zdrowe nawyki.

HiPP, poprzez oferowanie ekologicznej żywności dla dzieci w jakości BIO, wspiera zdrowe żywienie niemowląt i małych dzieci.
Produkty HiPP są odpowiednio zbilansowane, dopasowane do szczególnych wymagań na każdym etapie rozwoju, nie zawierają dodatku cukru, co wspiera profilaktykę otyłości już od najmłodszych lat.

Sprawdź, dlaczego warto podawać dzieciom produkty z zaleceniem wiekowym.

Źródła:
1. ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/nadwaga-i-otylosc-wsrod-dzieci-i-mlodziezy/
2. ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/dzieci-przedszkolne-i-szkolne/profilaktyka-otylosci-u-dzieci-i-mlodziezy/
3. www.gov.pl/web/psse-gryfino/profilaktyka-otylosci-u-dzieci-i-mlodziezy

Czytaj także:

Dzieci potrzebują dużo ruchu – jak wspierać rozwój motoryczny małych dzieci?
Rozwój dziecka miesiąc po miesiącu: kalendarz rozwoju dziecka
Dlaczego należy ograniczać cukier w diecie niemowląt i małych dzieci?