Twoje dziecko ma już prawie rok! Przez ostatnie 12 miesięcy życia ten słodki noworodek zmienił się w równie słodkiego, lecz znacznie większego chłopca lub dziewczynkę. W ciągu ostatniego roku maluch nauczył się tak wiele, a teraz nadal zachwyca Cię nowymi umiejętnościami: zaczyna chodzić z podparciem, wypowiadać pierwsze słowa i staje się coraz bardziej towarzyski. Sprawdź, co jeszcze potrafi roczne dziecko!

Zbliżają się pierwsze urodziny! Twoje niemal 12-miesięczne niemowlę już niedługo stanie się rocznym dzieckiem! Choć wraz z końcem okresu niemowlęcego w rozwoju dziecka prawie nic się nie zmienia, to w Waszej codzienności być może już niedługo zajdzie wiele zmian: powrót mamy do pracy, pierwsze dni dziecka w żłobku lub z nianią, pierwsze samodzielne kroki i w końcu pierwsza impreza urodzinowa to prawdziwa mieszanka różnych emocji zarówno dla rodziców, jak i dla ich rocznego dziecka.

W wieku 1 roku Twoje dziecko będzie również:

• z ciekawością uczyć się nowych słów,

• bezpiecznie i z pełną kontrolą przechodzić od stania do siedzenia,

• wykazywać żywe zainteresowanie innymi dziećmi.

Planujesz wrócić do pracy, a nadal karmisz swoje dziecko piersią? Sprawdź, jakie prawa przysługują karmiącej mamie.

Rozwój rocznego dziecka w skrócie – najważniejsze kamienie milowe

Babcie i ciocie Twojego malucha zastanawiają się, czy dziecko „podepcze roczek”. Ty pewnie zdążyłaś się już dowiedzieć, że większość dzieci zaczyna chodzić po 1. urodzinach. Ten ważny krok milowy może nastąpić nawet dopiero za pół roku, dlatego daj sobie i dziecku czas. 12-miesięczny maluch i tak ma „ręce pełne roboty” – skupia się na rozwoju motoryki małej i dużej, rozwoju mowy, emocjonalności, kompetencji społecznych i wielu, wielu innych! W śledzeniu rozwoju i kolejnych ważnych umiejętności w 12. miesiącu życia dziecka pomoże Ci nasza skrótowa tabela.

Do 12. miesiąca życia dzieci często potrajają swoją wagę urodzeniową. Niektórym maluchom brakuje jeszcze kilku gramów, inne już przekroczyły ten próg.

W 1. roku życia dziecko rozwinęło mnóstwo umiejętności z zakresu motoryki dużej i małej. W 12. miesiącu świetnie operuje chwytem szczypcowym – potrafi zebrać z talerza nawet najmniejsze kawałeczki jedzenia, np. groszek cukrowy lub ziarna kukurydzy. Maluch chwyta je opuszkami palców: wskazującego i kciuka, a następnie precyzyjnie przenosi wprost do buzi. Czasem do ust trafiają też okruszki z podłogi, smakołyki z kociej lub psiej miski, drobne kamyczki, muszle ślimaków i inne niewielkie przedmioty.

12-miesięczne dziecko sprawnie chwyta również inne, większe rzeczy. Potrafi teraz swobodnie przekładać je z rączki do raczki, oglądać z każdej strony i obracać w dłoniach. Dotyk jest tylko jednym ze sposobów na poznawanie świata. Roczne dziecko nadal jest w tzw. fazie oralnej. Oznacza to, że obejrzany i zbadany paluszkami przedmiot może na moment trafić do buzi, zupełnie tak, jak jeszcze kilka miesięcy temu.

Dzieci w wieku 12 miesięcy uwielbiają zabawy ruchowe, które pozwalają im ćwiczyć nowo nabyte umiejętności stania i chodzenia. Wypróbuj grę w gonitwę: "goń" swoje dziecko na czworakach wokół stołu, wzdłuż szafek lub przez cały pokój. Jeśli będziesz wydawać zabawne dźwięki, takie jak warczenie niedźwiedzia lub szczekanie psa, prawdopodobnie rozśmieszysz „uciekające" przed tobą dziecko.

Oprócz zabawy w łapanego, w 12. miesiącu życia dobrze sprawdzi się też zabawa w chowanego. Schowaj w miękkim worku mniejsze zabawki i zachęć dziecko, by włożyło do niego rączkę. Pozwól mu poczuć, co jest ukryte w środku, a następnie zapytaj, co to może być. Roczne dziecko raczej nie odpowie na to pytanie, ale nie o to w tej zabawie chodzi. Dzięki niej maluch ćwiczy pamięć o rzeczach, których nie widzi, a także umiejętności motoryczne i sensoryczne.

W okolicach 1. urodzin możesz też sięgnąć po bardziej złożone książeczki i dłuższe wierszyki. Jeśli uczęszczacie na zajęcia dla niemowląt i małych dzieci, pewnie zauważysz, że piosenki mają teraz kilka wersów, a dzieci śpiewają i klaszczą bardziej aktywnie niż wcześniej.

Plastyczno-sensoryczne zabawy dla rocznego dziecka

W wieku prawie 12 miesięcy Twój maluch może już pewnie trzymać kredki i z entuzjazmem rysować linie na papierze. Jeśli masz w domu farby plakatowe i zamykaną torebkę strunową, możesz przygotować dziecku zabawę w malowanie paluszkami bez brudzenia. Do torebki wlej odrobinę farby w kilku kolorach i szczelnie ją zamknij. Tak przygotowaną torebkę przyklej taśmą do drzwi balkonowych lub do niskiego stołu i pokaż dziecku, jak przy pomocy palców może rozprowadzać i mieszać kolory. Zabawę możesz urozmaicać dodając do torebki przezroczysty żel do włosów i sypki brokat lub łącząc żel z farbą.

Wskazówka: Sfotografuj te pierwsze dzieła sztuki i stwórz z nich kolaż. Maluchy produkują mnóstwo różnego rodzaju dzieł sztuki, których nie sposób zachować. Jako część kolażu na pewno zostaną z Tobą na lata i będą świetną pamiątką pokazującą drogę, jaką przebyło dziecko w rozwoju swoich umiejętności plastycznych!

W menu 12-miesięcznego dziecka może gościć pieczywo np. w formie kanapek. Niektóre maluchy wolą zjeść sam chleb, zdejmując z niego wszystkie dodatki. Spróbuj zachęcić dziecko do zjedzenia całej kanapki np. wycinając z niej zabawny kształt. Możesz do tego wykorzystać foremki do ciasteczek lub wykazać się inwencją i sama wyciąć gwiazdkę, łódkę lub świnkę. Możesz też pokroić pieczywo w paseczki, które dziecko będzie moczyło w twarożku ziołowym lub paście jajecznej. Kiedy i to nie poskutkuje, poszukaj alternatywnych produktów zawierających zboża. Mogą być to np. kaszki zbożowe lub makarony orkiszowe i pełnoziarniste.

W 12. miesiącu życia dziecka przychodzi czas na bilans zdrowia. Przeprowadzaniem bilansów zajmuje się lekarz rodzinny, czyli pediatra Twojego malucha. Badanie można wykonać zarówno w 12. miesiącu, jak i kilkanaście dni po jego ukończeniu, dlatego masz jeszcze sporo czasu na odbycie wizyty.

Podczas bilansu lekarz waży i mierzy dziecko, sprawdza obwód główki i klatki piersiowej, kontroluje ciemiączko oraz przeprowadza 3 testy przesiewowe w kierunku:

• zaburzeń wzroku,

• zaburzeń słuchu,

• wnętrostwa (niezstąpienia jąder u chłopców).

Następnie lekarz bada malucha i sprawdza stan:

• skóry,

• główki i szyi,

• oczu, uszu, jamy ustnej i gardła,

• węzłów chłonnych,

• płuc i serca (osłuchiwanie stetoskopem),

• brzuszka,

• układu kostno-stawowego.

Pediatra dziecka oceni również stopień odżywienia, skuteczność karmienia malucha i postępy w rozszerzaniu diety. Zbierze też dokładny wywiad z rodzicami, po którym, jeśli jest taka potrzeba, zaleci wykonanie badań lub konsultacje z innymi specjalistami.

Szczepienie rocznego dziecka – zarezerwuj termin wizyty szczepiennej

Jeśli Twoje dziecko było do tej pory szczepione zgodnie z kalendarzem szczepień, to w 12. miesiącu życia prawdopodobnie nie będzie musiało przyjmować kolejnych dawek. Pamiętaj jednak, że już za miesiąc czekają Was obowiązkowe szczepienia przeciwko pneumokokom (kolejna dawka) i przeciwko odrze, śwince oraz różyczce (MMR). Do tej listy możesz dodać też szczepienia zalecane:

• przeciwko meningokokom z grupy A, C, W, Y, z grupy B lub jedynie z grupy C (w zależności od decyzji rodziców i wybranego przez lekarza preparatu),

• przeciwko sezonowej grypie,

• przeciwko ospie wietrznej (od 13. miesiąca życia),

• przeciwko WZW typu A (od 13. miesiąca życia),

• przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu (od 13. miesiąca życia).

Jeśli maluch idzie do żłobka, warto rozważyć zwłaszcza szczepienie przeciwko ospie. Ta nieprzyjemna choroba nie tylko wiąże się z dyskomfortem, swędzeniem i złym samopoczuciem dziecka, ale też może pozostawić na jego ciele blizny, które nie znikną nawet po wielu latach.

Sprawdź, jakie szczepienia po 1. roku życia czekają Twojego malucha.

Twoje 12-miesięczne dziecko nadal będzie potrzebować od 1 do 3,5 godziny snu w ciągu dnia. Zwykle oznacza to 1 dłuższą drzemkę. W nocy roczne dzieci przesypiają średnio od 10 do 13,5 godzin. Z pobudkami, oczywiście.

Współspanie czy własne łóżeczko? Higiena snu rocznego dziecka

W publikacjach dotyczących zapobiegania SIDS (SIDS = zespół nagłej śmierci niemowląt) eksperci rekomendują, by niemowlęta w 1. roku życia spały w jednym pokoju z rodzicami, lecz we własnym, oddzielnym łóżeczku. Unikanie spania w jednym łóżku z maluszkiem zmniejsza ryzyko SIDS aż o 50%!

Po ukończeniu roczku, ta sytuacja może się zmienić. Niektórzy rodzice wolą wtedy zabrać malucha do swojego łóżka i spać we trójkę. Bezpośrednia bliskość rodziców czasem sprawia, że dzieci śpią spokojniej i rzadziej się wybudzają, na czym zyskuje cała rodzina.

Jeśli wspólnie zdecydujecie, że roczne dziecko pozostanie we własnym łóżku, to możecie teraz rozważyć przeniesienie malucha do oddzielnego pokoju. Ten krok w kierunku niezależności sprawia, że większość 12-miesięcznych dzieci jest bardzo szczęśliwa. Teraz mogą bawić się zaraz po przebudzeniu lub nocą odwiedzać mamę i tatę w ich sypialni. Już niedługo przekonasz się, że tupot małych stóp nocą stanie się nieodłącznym elementem Waszej rutyny.

Jeśli dziecko śpi w łóżeczku, to jego materacyk powinien być ustawiony na najniższym poziomie, by maluch mógł bezpiecznie wstawać przy szczebelkach. W wielu niemowlęcych łóżeczkach można również wyjąć kilka szczebelków, aby dziecko mogło samodzielnie wychodzić z łóżka i wchodzić do niego. Niektórzy rodzice 12-miesięcznych dzieci już teraz zamieniają niemowlęce łóżeczko na „dorosłe” łóżko dla kilkulatka. Najlepszym wyborem są modele, które mają demontowalne barierki po bokach. Chronią one maluszka przed upadkiem, a po pewny czasie, kiedy dziecko dorośnie, można je łatwo zdjąć.

Masz już prezenty dla swojego maluszka? Zapakuj je tak, by dziecko mogło je samodzielnie otworzyć, np. w:

• kolorowy papier, który można łatwo rozerwać,

• w torebki prezentowe,

• kartonowe pudełko, w którym umieścisz prezent i balony z helem.

Wskazówka: Duże uroczystości, gwar rozmów i mnóstwo nowych twarzy dostarczają maluchowi mnóstwa bodźców. Wrażliwe dzieci mogą nie radzić sobie z takim natłokiem wrażeń, co będzie skutkowało przebodźcowaniem i złym humorem. Jeśli wiesz, że Twoje dziecko nie czuje się dobrze podczas większych imprez, zrezygnuj z hucznego świętowania i zaproś na urodziny tylko najbliższe, znane maluchowi osoby. W końcu to jego wielki dzień i to on ma być zadowolony!

Pierwsze urodziny to radosny moment. Przez ostatnie 12 miesięcy życia dziecka cała Wasza rodzina doświadczyła trudnych skoków rozwojowych malucha, wielu nieprzespanych nocy i pierwszych infekcji. Razem odkrywaliście uroki nowego, nieznanego maluchowi świata i codziennie obserwowaliście, jak dziecko rośnie i stawia czoła kolejnym wyzwaniom.

Mimo wielu pięknych i przyjemnych chwil oraz radości związanej z 1. urodzinami dziecka, niektórzy rodzice tęsknią teraz za swoim maleńkim, nieporadnym noworodkiem. Czas szybko mija, a Wasze dziecko nieustannie rozwija się i rośnie. Mimo to pewnie nadal czujecie słodki zapach włosków i skóry maleństwa i tęsknicie za bliskim, spokojnym karmieniem go piersią lub butelką. Teraz stoi przed Wami energiczny, rezolutny roczniak, który jest przeciwieństwem tamtego maluszka sprzed 12 miesięcy.

Taka tęsknota, nostalgia i rozczulenie czasem sprawiają, że rodzice czują ogromną chęć zaproszenia do swojej rodziny kolejnego dziecka. Mając już doświadczenie w opiece nad noworodkiem i małym niemowlakiem oraz cały zestaw zabawek, ubranek i akcesoriów dla niemowlaka, łatwiej im podjąć decyzję o staraniu się o kolejne dziecko. U niektórych par te starania szybko kończą się upragnioną ciążą, a u innych mija kilka, a nawet kilkanaście długich miesięcy, nim test ciążowy pokaże wyczekiwane 2 kreski.

Oczywiście, nie wszyscy rodzice rocznych dzieci decydują się na dalsze powiększanie rodziny. Wiele par cieszy się z coraz większej samodzielności dziecka, która oznacza dla nich większą swobodę. Ci rodzice chętnie towarzyszą maluchom w kolejnych skokach rozwojowych i cieszą się z możliwości obserwowania, jak ich pociecha zmienia się, dorasta i każdego dnia odkrywa świat.

W skrócie: W momencie, kiedy Wasze dziecko kończy 1. rok życia, możecie odczuwać różne emocje: tęsknotę, nostalgię, radość lub szczęście. Czasem nawet rodzice czują wszystkie te emocje na raz! Bez obaw, taki natłok emocji jest zupełnie normalny, zwłaszcza w momencie, kiedy maluch dorasta i w ciągu jednego dnia z niemowlaka staje się roczniakiem.

12. miesiąc życia dziecka często przebiega w rytm przygotowań do hucznych, pierwszych urodzin. Właśnie dlatego przygotowaliśmy zestaw wskazówek, które pomogą w organizacji przyjęcia i sprawią, że nie stracisz głowy w całym tym szaleństwie!

• Planujesz podać na przyjęciu tort bez cukru? Nie musisz piec go samodzielnie! Oszczędź sobie obowiązków (których i tak masz już mnóstwo) i zamów ciasto z ulubionym motywem dziecka. Kupione torty są tak samo smaczne, jak domowe!

• Wybierz prezenty i zapakuj je tak, aby Twój maluch mógł sam je rozpakować.

• Kup świeczki lub balony z helem – dzieci je uwielbiają!

• Wybierz ładny strój urodzinowy dla mamy, taty i dziecka.

• Zrób zaproszenia dla rodziny i przyjaciół lub kup gotowe blankiety.

• Nie zapomnij o zdjęciach! Uwiecznij całą waszą rodzinę z tortem, balonami lub przy wspólnym, urodzinowym stole. Poproś bliską osobę o zrobienie zdjęcia – Ty też musisz na nim być!

Już niedługo Twoje dziecko skończy 12. miesiąc życia, a wraz z nim okres niemowlęcy. O ile kwestie dotyczące rozwoju, pielęgnacji i zdrowia malucha w 1. roku życia były szczegółowo opisane w poradnikach, to już zalecenia dotyczące starszaków nie zawsze są tak jasne i konkretne. W tym okresie niepewności i obaw z pewnością przydadzą Ci się odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez rodziców 12-miesięcznych dzieci.

• Jak powinna wyglądać mowa rocznego dziecka?

Większość dzieci wypowiada swoje pierwsze słowa w 12. miesiącu życia. Są to zwłaszcza proste jedno- lub dwusylabowe wyrazy, takie jak "mama", "tata", "daj" lub "nie".

Roczne dzieci mogą też tworzyć własne słowa, którymi będą nazywały różne przedmioty. Rodzice zwykle szybko zaczynają rozumieć język malucha, podczas gdy pozostałe osoby zupełnie nie wiedzą, o czym właściwie mówi 12-miesięczne dziecko. W takiej sytuacji rodzice powinni wcielić się w rolę tłumaczy i pośredniczyć w kontaktach pomiędzy dzieckiem a nieznajomymi, np. wyjaśniając, że maluch prosi o podanie zabawki lub chce kupić precla w piekarni.

W wieku prawie 12 miesięcy niemowlęta zazwyczaj bardzo dobrze radzą sobie z prostymi melodiami i rytmami oraz lubią śpiewać znane rymowanki i piosenki, łącząc słowa z dźwiękami.

Na forum Klubu mojego Maluszka HiPP możesz wymieniać się swoimi doświadczeniami i obserwacjami z innymi rodzicami rocznych dzieci.

• Jaki jest wzrost i waga rocznego dziecka?

Ubranka dla rocznego dziecka zwykle mają rozmiar od 80 do 86. 12-miesięczne niemowlęta ważą średnio od 8900 do 9600 g, a zatem w ciągu 1. roku życia potroiły swoją wagę urodzeniową. Długość ich ciała to od 74 do 84 cm, a obwód głowy powinien wynosić od 43 do 49 cm.

• Jakie są umiejętności rocznego dziecka?

12-miesięczne dzieci zazwyczaj potrafią:

• samodzielnie siedzieć, podciągać się do stania i wracać do pozycji siedzącej,

• podnosić przedmioty wielkości groszku chwytem szczypcowym,

• przekładać przedmioty z jednej ręki do drugiej, obracać je w dłoniach i oglądać ze wszystkich stron,

• wypowiadać pierwsze słowa, rozumiejąc jednocześnie znacznie więcej niż są w stanie powiedzieć,

• słuchać kierunkowo,

• zapamiętywać rzeczy i osoby, których w danej chwili nie widzą, nie słyszą lub nie czują (trwałość przedmiotów),

• śpiewać proste melodie i wyklaskiwać rytmy,

• jeść samodzielnie rękami lub łyżką.

Duża część rocznych dzieci nie przesypia jeszcze całej nocy, a większość z nich nadal potrzebuje pomocy rodzica przy wieczornym i nocnym zasypianiu. Niektóre maluchy są odstawione od piersi i otrzymują mleko następne, a inne nie potrzebują już butelki – piją mleko z kubeczka i jedzą rodzinne posiłki.

• Czego potrzebuje 12-miesięczne dziecko do zdrowego, prawidłowego rozwoju?

Około 1. urodzin dzieci potrzebują przede wszystkim wolnej, bezpiecznej przestrzeni i możliwości odkrywania swojego otoczenia. Wszystkie pomieszczenia w domu powinny być zabezpieczone przed małymi, ciekawskimi rączkami, które teraz sięgają znacznie dalej i wyżej niż jeszcze kilka miesięcy temu.

Jak zabezpieczyć dom rocznego dziecka?

• Zamontuj zaślepki gniazdek elektrycznych, blokady szafek i szuflad oraz bramki na schodach.

• Przymocuj regały, szafki i szafy do ściany, by nie przewróciły się, kiedy dziecko pociągnie je lub zacznie się na nie wspinać w chwili, kiedy odwrócisz wzrok.

• Przestaw rośliny doniczkowe (zwłaszcza te trujące!) w niedostępne dla malucha miejsce lub zabezpiecz ziemię przed rozsypywaniem (np. tworząc osłonę doniczki z celofanu bądź tkaniny).

• Przenieś bibeloty na wyższe półki.

Równie ważne, co bezpieczeństwo malucha, są prawidłowe żywienie oraz wsparcie emocjonalne. Jedzenie dla całej rodziny najlepiej przygotowywać ze świeżych składników, z których można skomponować odpowiednio zbilansowane, smaczne i zdrowe dania. W jadłospisie 12-miesięcznego dziecka powinny znaleźć się produkty różnej wielkości, które będą dostosowane do umiejętności manualnych malucha. Groszek, kawałki jabłka, puree ziemniaczane i kromeczki chleba wymagają stosowania różnych technik chwytania i są świetnym treningiem małej motoryki dla rocznego dziecka.

Bliskość, bezpieczeństwo, uważność, umiejętność ukojenia trudnych emocji oraz wsparcie są najlepszym, co rodzice mogą dać swojemu rocznemu dziecku. Jeśli maluch jest bardzo ruchliwy i właśnie zaczyna chodzić, może potrzebować szczególnie dużo czułości i kontaktu fizycznego, który pozwoli mu odzyskać poczucie bezpieczeństwa i bez obaw odkrywać świat.

Uwaga:

Dla lepszej czytelności zwykle używamy formy męskiej dla nazw osobowych, takich jak pediatra, ginekolog. Ważne: Wszystkim okazujemy takie samo uznanie.

Informacje o autorze:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką-doradcą ds. karmienia piersią i przeszkolonym doradcą ds. noszenia dzieci od 2010 roku. Pracuje jako copywriter i redaktor, a dodatkowo nadzoruje różne projektydotyczące godzenia życia rodzinnego i zawodowego.

Porady ekspertów i redakcja: Birgit Laue, położna i edukatorka medyczna, specjalistka PR, autorka.