Siara, czyli pierwsze mleko matki – co warto wiedzieć?

Jak już wspomnieliśmy, siara po porodzie zabezpiecza dziecko przed działaniem czynników zewnętrznych, zapobiega rozwojowi infekcji i pozytywnie wpływa na kształtowanie się odporności. Dzieje się tak m.in. za sprawą tworzenia warstwy ochronnej na ściankach jelit, która minimalizuje ryzyko inwazji groźnych bakterii i wirusów.

Ze względu na dużą zawartość immunoglobulin i leukocytów, siara jest często porównywana do naturalnej szczepionki. Organizm dziecka, po otrzymaniu siary, zaczyna produkować własne przeciwciała, rozpoczynając proces budowania odporności, który będzie trwał przez kolejne lata. Z tego względu, niekiedy zaleca się kobietom, które nie planują karmienia naturalnego, jednorazowe przystawienie noworodka do piersi, by otrzymał przynajmniej jedną porcję tych drogocennych składników.

Kontakt skóra do skóry i wczesne przystawienie do piersi pobudza organizm mamy do produkcji mleka, a także ma korzystny wpływ na czas trwania laktacji i jej przebieg w kolejnych tygodniach. Pierwsze karmienie noworodka następuje zazwyczaj tuż po porodzie – to wtedy dziecko otrzymuje porcję siary. W przypadku porodu siłami natury, maluszek jest od razu układany na brzuchu mamy, gdzie powinien pozostać przez minimum 2 godziny. W tym czasie noworodki często same zaczynają szukać piersi, wykonując tzw. breast crawl, czyli pełzając po brzuchu mamy w kierunku sutka.

Zarówno kontakt skóra do skóry jak i wczesne karmienie piersią mają za zadanie kolonizację przewodu pokarmowego noworodka korzystną mikrobiotą, czyli bakteriami pochodzącymi od matki. Proces ten ma ogromne znaczenie dla późniejszego, prawidłowego rozwoju odporności maluszka.

Jeśli z jakiegoś powodu mama nie będzie w stanie nawiązać kontaktu skóra do skóry z dzieckiem (np. po cesarskim cięciu albo w wyniku powikłań okołoporodowych), jej rolę może przejąć także tata.

Opóźniony lub utrudniony kontakt skóra do skóry z mamą, a więc i późniejsze przystawienie dziecka do piersi mogą sprawić, że laktacja po cesarce będzie początkowo nieco trudniejsza, niż po porodzie naturalnym. Pamiętaj jednak, że powstawanie siary jest niezależne od rodzaju porodu – sygnałem dla organizmu, że należy rozpocząć intensywniejszą produkcję mleka jest oddzielenie łożyska od jamy macicy, które ma miejsce zarówno przy porodzie naturalnym, jak i operacyjnym. W tym czasie dochodzi do spadku poziomu progesteronu, co przy jednoczesnym wysokim stężeniu prolaktyny stymuluje wytwarzanie pokarmu w piersiach.

Nawet konieczność odseparowania dziecka od matki w początkowych godzinach po porodzie nie przekreśla szans maluszka na otrzymanie swojej porcji siary. Naturalne, odżywcze mleko początkowe może utrzymywać się nawet przez 5-6 dni, dlatego możesz pierwszy raz przystawić noworodka do piersi nawet po kilku dobach, bez obaw o pozbawienie go dobroczynnego działania siary.

W sytuacji, kiedy nie jesteś w stanie karmić swojego maluszka piersią po porodzie, dobrym pomysłem będzie odciąganie siary i podawanie jej dziecku w inny sposób. Możesz zrobić to np. przy pomocy strzykawki, małej łyżeczki lub specjalnego kubeczka do karmienia niemowląt. W przypadku problemów z odciągnięciem siary poproś o pomoc doświadczoną położną lub doradcę laktacyjnego.

Karmienie piersią po cesarce - o czym musisz wiedzieć?

Skład mleka matki nieustannie zmienia się i dostosowuje do potrzeb dziecka, by na każdym etapie życia stanowić dla niego pełnowartościowy posiłek. Najbardziej dynamiczne zmiany składu zachodzą w pierwszym miesiącu laktacji, kiedy to pokarm w piersiach przechodzi przemianę od gęstej i skoncentrowanej siary do znacznie bardziej obfitego i kalorycznego mleka dojrzałego. Poniżej przedstawiamy poszczególne etapy kształtowania się mleka kobiecego:

• siara – pierwszy pokarm, który powstaje w piersiach jeszcze w ciąży i utrzymuje się od 3 do nawet 6 dni po porodzie; ma postać żółtej, gęstej, niezbyt ładnie pachnącej cieczy o niezwykle bogatym i skondensowanym składzie;
• mleko przejściowe – pojawia się stopniowo w okolicach 3-4 doby po porodzie i jest fazą pośrednią pomiędzy siarą a mlekiem dojrzałym. Jego produkcja trwa ok. 7-10 dni. W porównaniu do mleka początkowego, jest bardziej kaloryczne - zawiera więcej laktozy i tłuszczu, a mniej białek. Ma kolor białawy, a niekiedy pomarańczowy. Dzięki większej zawartości wody ma także większą objętość – pojawienie się mleka przejściowego zazwyczaj skutkuje u kobiety nawałem pokarmu;
• mleko dojrzałe – jest pokarmem, które będzie towarzyszyło Twojemu dziecku już przez cały okres karmienia piersią. Pojawia się ok. 10-14 dni po porodzie. Ma biały, lekko przezroczysty kolor, delikatny, słodki zapach i zdecydowanie rzadszą konsystencję. Jest bardzo odżywcze i nieustannie dopasowuje się do rosnących potrzeb dziecka.

Skład mleka dojrzałego ulega zmianie nie tylko w miarę rozwoju dziecka, ale też w trakcie doby (wieczorem i nocą jest bardziej tłuste i zawiera substancje ułatwiające zasypianie), a nawet podczas jednego karmienia piersią!

Mleko z piersi, które pojawia się zaraz po przystawieniu do niej dziecka, nazywamy mlekiem pierwszej fazy. Ma ono niewielką zawartość tłuszczu i jest wodniste, dlatego świetnie gasi pragnienie maluszka. Po chwili, mleko pierwszej fazy stopniowo staje się bardziej gęste i kaloryczne, a ilość tłuszczu i białek wzrasta – mamy wtedy do czynienia z mlekiem drugiej fazy. Jego zdaniem jest zaspokojenie głodu dziecka i zwiększenie uczucia sytości.

Siara natomiast od razu jest gęsta i bardzo sycąca. Nie obawiaj się, że Twój maluszek nie zdoła najeść się tak małą ilością pokarmu. Dziecko w pierwszych dobach posiada jeszcze spore zapasy energii nagromadzone w trakcie życia płodowego, dlatego potrzebuje naprawdę niewiele, by zaspokoić głód. Jego żołądek tuż po urodzeniu ma pojemność zaledwie 5 ml i dopiero zaczyna zwiększać swoją objętość, przygotowując się do przyjmowania bardziej obfitych posiłków w kolejnych dniach i tygodniach.

Pomimo niewątpliwych zalet i korzyści dla zdrowia oraz budowania odporności maluszka, pojawienie się siary i cały okres, kiedy jest ona produkowana mogą być nieco uciążliwe dla kobiety. Lepka ciecz o intensywnym kolorze może pozostawić nieestetyczne plamy na bieliźnie i ubraniach, a charakterystyczny zapach potrafi skutecznie uprzykrzyć życie. Sytuacja dodatkowo komplikuje się w momencie, kiedy siara wycieka z piersi jeszcze w trakcie trwania ciąży, a kobieta musi radzić sobie z niedogodnościami nie przez kilka dni, tylko przez kilka a nawet kilkanaście tygodni.

Co możesz zrobić w tej sytuacji? Zaopatrz się we wkładki laktacyjne, które ochronią odzież i przynajmniej częściowo ograniczą odczuwanie nieprzyjemnego zapachu. Możesz wybrać te jednorazowe lub postawić na wielorazowe - bardziej ekologiczne i przyjazne dla delikatnej skóry piersi.

Siara niekiedy zasycha na sutkach, tworząc żółtawe, łuszczące się strupki. Postaraj się nie zdrapywać ich, żeby nie uszkodzić boleśnie brodawki. Lepszym rozwiązaniem będzie delikatne przemycie piersi ciepłą wodą i osuszenie ich miękkim ręcznikiem.

Przeczytaj także:
Przygotowanie do karmienia piersią - wskazówki dla przyszłych mam
Jak pobudzić laktację? Skuteczne sposoby w zgodzie z naturą

Sprawdź także, jak wygląda rozwój noworodka miesiąc po miesiącu