Gospodarstwo Ehrensberger Hof

Wzorcowy model różnorodności biologicznej

W 2009 roku HiPP we współpracy z naukowcami oraz Niemieckim Związkiem na rzecz Ochrony Ptaków rozpoczął w gospodarstwie Ehrensberger Hof badania nad metodami wpływającymi korzystnie na żyzność ziemi oraz różnorodność gatunkową w gospodarstwach rolnych. Celem badań jest zrównoważone i efektywne zarządzanie gospodarstwem w perspektywie długoterminowej oraz ukazanie, jak zrównoważony rozwój oraz ochrona różnorodności biologicznej mogą zostać włączone w codzienną praktykę gospodarstwa. Może to przynieść wiele korzyści, jak np. zachęcenie producentów do troski o różnorodność biologiczną. Nasze działania mają również na celu stworzenie praktycznych wskazówek, które miałyby im w tym pomóc.

Naszym celem jest zarządzanie gospodarstwem Ehrensberger Hof w sposób zrównoważony oraz efektywny - tak, aby w przyszłości mogło służyć za wzór.

Unikalnerasy takie, jakie bydło brunatne (w całej Bawarii jest obecnie tylko 500 osobników) zapewniają genetyczną różnorodność.

Stosowanie ekologicznej słomy, mączki kamiennej oraz innych naturalnych metod poprawiają żyzność gleby.

W celu tworzenia nowych ekosystemów sadzone są lasy, drzewa, żywopłoty (przeznaczone dla zagrożonych wyginięciem gąsiorków), używane są również rozdrobnione kawałki korzeni. Na obrzeżach pól oraz łąkach sadzone są pasy kwiatów, jak również żywopłoty typu Benjes.

Zasady produkcji ekologicznej obejmują propozycje działań skierowane do gospodarstw rolnych, które pozwoliłyby zwiększyć różnorodność biologiczną, jak również polepszyć ochronę środowiska.

W ramach tego projektu HiPP współpracuje ze Związkiem Hodowców (Bioland), Technicznym Uniwersytetem w Monachium, Uniwersytetem Leibniz w Hanowerze, Stowarzyszeniem Producentów Żywności Ekologicznej (AÖL), Stowarzyszeniem Środowisko dla Środowiska (DBU) oraz Bawarskim Związkiem na Rzecz Ochrony Ptaków. Wyniki naszej współpracy zostały po raz pierwszy zaprezentowane na światowych targach żywności ekologicznej Biofach. Należy podkreślić, że HiPP jest przeciwnikiem inżynierii genetycznej, która może przynieść nieoczekiwane skutki zarówno dla natury, jak również człowieka. Wprowadzenie monokultur stanowiłoby zagrożenie dla różnorodności biologicznej.

W celu zwiększenia różnorodności gatunkowej, w gospodarstwie Ehrensberger Hof stworzyliśmy dogodne warunki do życia dla unikalnych gatunków zwierząt, takich jak bydło brunatne (w całej Bawarii żyje obecnie jedynie 500 osobników) owce rasy Skude (w całych Niemczech jest około 1000 zwierząt tej rasy) oraz kury czubate tzw. Appenzeller Spitzhauben.

Według Czerwonej Listy Gatunków Zagrożonych bydło brunatne jest zagrożone wyginięciem. Bydło brunatne pochodzi od tzw. Rasy Torfind, która żyła przed 2000 latami nad brzegami alpejskich jezior.
W naszym gospodarstwie Ehrensberger Hof, stanowiącym wzorzec zrównoważonego zarządzania, rasa ta jest hodowana zgodnie z wymogami gatunku.

Kumak Górski

Wspólnie z Bawarskim Związkiem Ochrony Ptaków (LBV) zrealizowaliśmy różnorodne projekty dotyczące wprowadzenia do środowiska naturalnego płomykówki, kumaka górskiego i rzekotki drzewnej.

Dzierzba Gąsiorek

Zamieszkuje żywopłoty i odgrywa ważna rolę w utrzymywaniu sprawnego Ekosystemu. Gąsiorek należy do gatunków zagrożonych wyginięciem. Intensyfikacja rolnictwa doprowadziła do braków żywopłotów oraz krzewów, które stanowią naturalne środowisko życia gąsiorków. Ptaki te znane są tego, że tak, jak wszystkie dzierzby, nadziewają upolowaną zdobycz na ciernie. Według ludowych wierzeń gąsiorek rozpoczyna jedzenie dopiero po zgromadzeniu dziewięciu insektów. HiPP stworzył w gospodarstwie Ehrensberger Hof nowe przestrzenie życiowe dla tych ptaków, między innymi poprzez układanie warstwami żywopłotów Benjes (gałęzie oraz korzenie) na obrzeżach pól uprawnych.

Puchacz

Puchacze należą do jednych z najbardziej zagrożonych wyginięciem gatunków w Niemczech. Niestety człowiek jest największym wrogiem tych ptaków. Uprawy maku oraz pól rzepakowych, jak również intensywne leśnictwo doprowadziły do redukcji przestrzeni życiowych puchaczy, czego wynikiem jest niedobór pożywienia.
W gospodarstwie Ehrensberger Hof żyje obecnie jedna para puchaczy, wychowujących swoje potomstwo. Dzięki stosowaniu ekologicznego oraz ekstensywnego rolnictwa rośliny znajdujące się w gospodarstwie Ehrensberer Hof nie zawierają żadnych pestycydów, a ich smak jest naturalny. W ten sposób tworzona jest optymalna przestrzeń życiowa dla tych unikalnych ptaków.

Stworzenie hotelu dla insektów oraz schronienia dla jaszczurek zwinek miało na celu wyrównanie braków naturalnych domostw tych zwierząt. Z uwagi na coraz mniejszą liczbę naturalnych jam, w gospodarstwie powstały również budki lęgowe dla szpaków, puszczyków, jaskółek oknówek, wróbli, mrówek i nietoperzy.

Obecnie martwe drzewa, wykorzystywane przez wiele ptaków jako gniazda, usuwane są z lasów. Z tego powodu powstały budki lęgowe. Mają one pełnić rolę naturalnych lęgowisk dla pustułek oraz płomykówek.

Warto wiedzieć:

  • Płomykówki w czasie sezonu lęgowego zjadają w ciągu dnia
    około 30 myszy .

  • Nietoperze w ciągu jednej nocy są w stanie zjeść około 4000 insektów.

  • Dlaczego należy chronić poszczególne gatunki zwierząt? Odpowiedź jest prosta - spełniają one ważne funkcje, o których istnieniu często zdajemy sobie sprawę dopiero wtedy, gdy zaczyna ich brakować.
    Przykładowo, gdyby zabrakło rzekotek drzewnych, mielibyśmy do czynienia z dużo większą liczbą komarów.

Wielu ludzi jest w stanie żyć bez miodu – jednak bez pszczół nie byłoby to możliwe. Te owady nie tylko dostarczają słodkiego produktu spożywczego, którym smarujemy pieczywo, lecz ich główną rolą jest przede wszystkim zapylanie kwiatów. W ten sposób zapewniają egzystencję roślinom, jak również bezpośrednio wpływają na dochody rolników.

Gdyby pszczoły wymarły albo zaczęły chorować, cała ludzkość odczułaby tego skutki.

Z tego względu HiPP angażuje się w projekty na rzecz zachowania różnorodności biologicznej i dba o utrzymanie naturalnych przestrzeni życiowych, również dla pszczół. W odpowiedzi na dramatyczne wymieranie pszczół,
w gospodarstwie Ehrensberger Hof powstało schronienie dla sześciu rodzin pszczelich. Gdyby zabrakło pszczół, również zbiory owoców byłyby zagrożone.

Warto wiedzieć:

  • 85% światowej produkcji żywności jest zależne od pszczół. Gdyby pszczoły wyginęły, również człowiek nie miałby szans na przeżycie. Pozostałe owady nie byłyby w stanie
    wszystkiego zapylić.

  • Pszczela rodzina liczy do 60.000 pszczół.

W celu wspierania zagrożonych mrówek oraz pozostałych insektów w gospodarstwie Ehrensberger Hof zostały wybudowane terraria. Ochrona wymienionych insektów jest bardzo ważna, ponieważ spełniają one nieodzowną rolę w utrzymaniu dobrego stanu gleby oraz różnorodności biologicznej. Spulchniają ziemię i odżywiają glebę swoimi wydzielinami.

W celu stworzenia przestrzeni życiowej dla gadów, ptaków, małych ssaków oraz insektów powstały nowe ekosystemy - takie, jak skupiska drzew, żywopłoty (np. dla gąsiorków), kawałki korzeni drzew oraz kwietne łąki znajdujące się na obrzeżach pól. Idea żywopłotów Benjes polega na tym, że pozwala im się rosnąć w sposób naturalny. Gałęzie, konary oraz chrust są luźno układane, tak aby tworzyły rodzaj ściany, co z kolei stanowi ochronę dla rosnących roślin. Do głównych zalet tego rodzaju żywopłotów należą niskie koszty produkcji oraz fakt, iż luźno rozmieszczone martwe gałęzie drzew stanowią naturalną przestrzeń życiową dla zagrożonych gatunków.

W tradycyjnym rolnictwie pola oraz łąki są całkowicie zagospodarowane, począwszy od gleby, a skończywszy na obrzeżach dróg.
W celu wsparcia różnorodności biologicznej oraz zrównoważonego rozwoju tworzymy żywopłoty składające się z martwych kawałków drewna oraz dziko rosnących kwiatów. Służą one zwierzętom jako przestrzeń życiowa, krowom oferują schronienie przed wiatrem i zapobiegają erozji gleby.

Gospodarstwo Ehrensberger Hof - trzy elementy zrównoważonego gospodarowania

Obrzeża pól ogrodzone są martwym drewnem, a lasy bukowe stanowią naturalny azyl dla bydła.

Warto wiedzieć:

  • Pomimo obecności żywopłotów, które zmniejszają powierzchnię pola, zbiory są tej samej wielkości. Dzieje się tak dlatego, iż poprawie uległy warunki (żywopłoty w upalne dnia dają chłód). Dzięki temu rośliny mogą rosnąć swobodnie.

  • Gdy trawa jest koszona w nieodpowiednich porach (np. w południe), zabija się do 24000 pszczół na hektar oraz niezliczoną liczbę insektów.

  • Na tradycyjnych łąkach wskutek częstego koszenia istnieje tylko 3-5 rodzajów traw. W gospodarstwie, które dba o zachowanie różnorodności biologicznej, liczba ta może wynieść 35.

W celu polepszenia żyzności gleby w gospodarstwie Ehrensberger Hof sprawdzane są różnorodne metody - takie jak stosowanie mączki kamiennej do wiązania amoniaku, nawożenie stałymi nawozami, jak również wiele innych. Używanie ściółki oraz ekologicznej słomy ma na celu wsparcie zdrowia zwierząt.

Różne oddziaływania wpływają niekorzystnie na jakość gleb, szczególnie w rolnictwie.

  1. Urbanizacja.
  2. Używanie przez przemysł oraz rolnictwo różnych substancji chemicznych, które wpływają negatywnie na zarówno na zdrowie gleby, jak również na jej żyzność.
  3. Uszkodzenia fizyczne powstałe wskutek złego użytkowania - używanie ciężkich maszyn oraz innych narzędzi do uprawy roli, które niszczą wrażliwą strukturę ziemi. Skutkiem tych działań jest konieczność stosowania zwiększonej ilości środków chemicznych, które są niezbędne, aby podtrzymać żyzność gleby.
  4. Uprawa gleby w nieodpowiednim czasie.
  5. Utrata substancji organicznych oraz wydajności ziemi poprzez używanie złego nawozu, nieprawidłowy płodozmian i złą uprawę ziemi.
  6. Zanieczyszczenie wód gruntowych wskutek nieprawidłowego użytkowania gruntów.

Nasza dewiza:

„Zdrowa gleba – zdrowe rośliny – zdrowy człowiek oraz zdrowe zwierzęta” - obok zasady zrównoważonego rozwoju, jest to jedna z najważniejszych zasad służących utrzymaniu zdrowej gleby. Zrównoważony rozwój ma również zastosowanie w bilansie energetycznym.

Warto wiedzieć:

  • Ekologiczna gleba jest w stanie zaabsorbować dziennie około 150 litrów wody.

  • 56% gleb w Unii Europejskiej jest martwa.

  • Ekologiczne gleby wchłaniają rocznie około 575-700 kg dwutlenku węgla.

  • Dżdżownice są bardzo ważne dla gleby, spulchniają ją i nawożą wydalaną przez siebie organiczną substancją (humusem). W rolnictwie biologicznym można znaleźć około 200-500 dżdżownic na 1 m2.

  • W glebach, w których na 1 m2 przypada około 230 dżdżownic, znajduje się około 2,5 ton dżdżownic na hektar.

  • Gleby, w których na 1 m2 przypada około 230 dżdżownic, powstaje rocznie około 80 ton humusu (w optymalnym przypadku).

  • Kanaliki dżdżownic mogą znajdować się do 2 metrów w ziemi. Średnia długość życia dżdżownicy w kanaliku to dziesięć lat. Opuszczony kanalik może istnieć kolejnych dziesięć lat i jest używany przez inne insekty.

Gospodarstwo Ehrensberger Hof zajmuje się przede wszystkim uprawami rolnymi. Głównym celem jest zbadanie tego, w jaki sposób można polepszyć różnorodność biologiczną. Pracownicy HiPP znają ten projekt z własnego doświadczenia, podobnie, jak uczniowie, studenci oraz pozostałe zainteresowane grupy, które korzystają z oferowanej przez nas możliwości zwiedzania gospodarstwa.

Zachęceni dobrymi wynikami oraz pozytywnymi doświadczeniami, postanowiliśmy rozszerzyć nasz eksperyment o uprawę warzyw oraz zbóż. HiPP we współpracy z innymi przedsiębiorstwami należącymi do Stowarzyszenia Producentów Żywności Ekologicznej (AöL) planuje wprowadzić wypracowane metody służące do utrzymania różnorodności biologicznej również w innych gospodarstwach rolnych.

Naszym celem jest stworzenie systemu, który ułatwiałby raportowanie oraz ocenę różnorodności biologicznej, jak również umożliwiłby przemysłowi spożywczemu łatwiejsze, wiarygodne oraz transparentne przetwarzanie zebranych informacji. W tym celu powinny zostać uwzględnione

ważne funkcje poszczególnych gatunków oraz populacji (czynnik wspierający rolnictwo), jak również utrzymanie różnorodności biologicznej, w tym gatunkowej.

Wspólnie ze Stowarzyszeniem Producentów Żywności Ekologicznej (AöL), Technicznym Uniwersytetem w Monachium, Uniwersytetem Leibniz w Hanowerze i firmami partnerskimi badamy wpływ rolnictwa ekologicznego na biologiczną różnorodność, biorąc pod uwagę cały łańcuch tworzenia wartości w produkcji żywności ekologicznej.

Naszym długoterminowym celem jest wypracowanie praktycznych wskazówek, które pomogłyby dostawcom HiPP w utrzymaniu różnorodność biologicznej, oraz zwiększenie liczby gospodarstw produkujących w sposób ekologiczny.