Cholestaza ciążowa. Jak się objawia, jakie ma konsekwencje i jak leczyć cholestazę w ciąży?

Cholestaza ciążowa jest stanem, w którym dochodzi do zaburzenia przepływu żółci lub jej produkcja jest ograniczona. Cholestaza w ciąży objawia się przede wszystkim świądem skóry i choć symptom może wydawać się błahy, sama cholestaza jest poważnym zaburzeniem, które może mieć negatywne skutki zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

Cholestaza to zespół zaburzeń biochemicznych charakteryzujących się trudnościami w przepływie lub zmniejszoną produkcją kwasów żółciowych, które są kluczowe dla procesu trawienia tłuszczów. Kiedy proces ten jest zakłócony, żółć gromadzi się w wątrobie, co może prowadzić do poszerzenia dróg żółciowych i uszkodzenia komórek wątroby.

Wyróżniamy dwa główne typy cholestazy:

• cholestaza wewnątrzwątrobowa – przeszkoda w przepływie żółci znajduje się w samej wątrobie

• cholestaza zewnątrzwątrobowa – najczęściej wywołaną przez kamienie żółciowe lub inne przeszkody fizyczne, tj. torbiele, stany zapalne czy nowotwory.

Cholestaza wątrobowa może powstawać na skutek uszkodzeń wątroby spowodowanych toksynami, alkoholem lub niektórymi lekami. Do rozwoju zaburzenia może również dojść w wyniku wrodzonych zaburzeń metabolicznych, takich jak mukowiscydoza lub choroby autoimmunologiczne, np. pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC) czy pierwotne zapalenie dróg żółciowych (PBC).

Cholestaza ciążowa jest formą cholestazy wątrobowej występującą najczęściej w trzecim trymestrze ciąży (ryzyko wystąpienia cholestazy zwiększa się wraz z postępem ciąży), która zazwyczaj samoistnie ustępuje po porodzie. Dokładna przyczyna cholestazy ciążowej nie jest całkowicie znana, ale specjaliści wskazują na czynniki hormonalne, podłoże genetyczne oraz schorzenia wątroby nie związane z ciążą.

Prawdopodobne przyczyny cholestazy u ciężarnych:

• zaburzenia hormonalne – zwiększone stężenie estrogenów i progesteronu w ciąży może wpływać na wydzielanie kwasów żółciowych i zaburzać przepływ żółci w drogach żółciowych

• genetyka – cholestaza ciążowa częściej występuje u kobiet, w rodzinach których wcześniej diagnozowano to zaburzenie

• uszkodzenie wątroby, infekcje wirusowe wątroby i niektóre choroby wątroby mogą zwiększać ryzyko jej wystąpienia.

Sprawdź w naszym kalendarzu ciąży, jak przebiega trzeci trymestr

Najbardziej charakterystycznym objawem cholestazy ciążowej jest intensywny świąd skóry, zwłaszcza na dłoniach i stopach. Świąd jest zazwyczaj bardziej odczuwalny w nocy i może być na tyle intensywny, że zakłóca sen przyszłej mamy. Warto zaznaczyć, że świąd w przypadku cholestazy nie jest związany z wysypką, chociaż drapanie może prowadzić do podrażnień skóry.

W niektórych przypadkach może również wystąpić żółtaczka, czyli żółte zabarwienie skóry i białek oczu. Jest to wynik gromadzenia się bilirubiny we krwi, czego bezpośrednią przyczyną jest utrudniony przepływ żółci.

Innymi objawami cholestazy mogą być:

• ciemny kolor moczu spowodowany obecnością bilirubiny

• jasny, gliniasty stolec, który może być wynikiem zmniejszonego wydzielania żółci do jelit

• utrata apetytu

• ogólne uczucie zmęczenia i osłabienia.

Co powinno Cię zaniepokoić? Jeśli w drugiej połowie ciąży zauważysz u siebie nagły i intensywny świąd skóry, szczególnie jeśli ten dotyczy dłoni i stóp, nasila się w nocy i nie towarzyszy mu wysypka, powinnaś jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Dodatkowo, każdy z wymienionych wyżej objawów, szczególnie jeśli pojawiają się łącznie z innymi, powinien być sygnałem do podjęcia działań diagnostycznych.

Swędzenie skóry jest dość powszechnym zjawiskiem w ciąży i może być spowodowane wieloma różnymi czynnikami, nie tylko cholestazą ciężarnych. Rozróżnienie między typowym swędzeniem skóry a objawami cholestazy ciążowej jest kluczowe dla zapewnienia przyszłej mamie odpowiedniej opieki i leczenia.

Jakie mogą być przyczyny swędzenia skóry w ciąży?

• Sucha skóra – zmiany hormonalne w ciąży mogą prowadzić do wysuszenia skóry, co z kolei może wywołać swędzenie. Taka forma swędzenia jest zwykle rozproszona po całym ciele i nie wiąże się z innymi objawami.

• Rozstępy – w miarę rozciągania się skóry, szczególnie na brzuchu, biodrach i piersiach, może dojść do swędzenia w tych obszarach. To naturalna reakcja skóry na szybkie zmiany, która jest odczuwalna lokalnie, w miejscu występowania zmian, najczęściej okolicach brzucha, bioder i ud.

• PUPPP (krostkowe zapalenie skóry ciężarnych) – stan charakteryzujący się pojawieniem się czerwonych, swędzących plam, często zaczynających się na brzuchu i rozprzestrzeniających na inne części ciała. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn swędzenia w ciąży, niezwiązana z cholestazą.

Cholestazę ciążową odróżnia od powyższych problemów intensywny świąd skóry, który dotyczy przede wszystkim dłoni i stóp oraz nasila się w nocy. W przeciwieństwie do innych przyczyn swędzenia, cholestaza nie powoduje pojawienia się wysypki (choć, jak już wspomniano wcześniej, drapanie może prowadzić do podrażnień lub wtórnych zmian skórnych). Swędzeniu skóry mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak żółtaczka, ciemny mocz i jasne stolce. Początek formularza

Sprawdź, jak prawidłowo pielęgnować skórę w ciąży i jak zapobiegać rozstępom

Diagnostyka i leczenie cholestazy ciężarnych wymaga dokładnego podejścia i ścisłej współpracy między przyszłą mamą a zespołem medycznym. Cholestaza w ciąży może stanowić ryzyko dla zdrowia zarówno matki, jak i dziecka, dlatego jej wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie są kluczowe.Początek formularza

Jakie badania należy wykonać? Cholestazę diagnozuje się w oparciu o wyniki badań krwi.

• Poziom kwasów żółciowych – to kluczowy wskaźnik, który może potwierdzić cholestazę. Poziom kwasów żółciowych wyższy niż 10 µmol/l uznaje się za podwyższony – w przypadku cholestazy ciężarnych często obserwuje się znacznie wyższe wartości.

• ALT i AST (aminotransferazy) – to enzymy wątrobowe, których podwyższony poziom może wskazywać na uszkodzenie wątroby.

• Bilirubina – chociaż w cholestazie ciężarnych poziom bilirubiny często pozostaje w normie, jego ewentualne podwyższenie również może być wskaźnikiem problemów z wątrobą.

Po potwierdzeniu diagnozy cholestazy ciężarnych, leczenie skupia się na łagodzeniu objawów u matki i minimalizacji ryzyka dla płodu. Lekarz może wdrożyć leczenie farmakologiczne, opierające się najczęściej na podawaniu kwasu ursodeoksycholowy (UDCA), który pomaga obniżyć poziom kwasów żółciowych we krwi. Konieczne jest również ścisłe monitorowanie stanu zdrowia płodu.

Dowiedz się więcej o badaniach w ciąży!Na czym polega test obciążenia glukozą? Czym jest krzywa cukrowa?

Cholestaza w ciąży, choć zwykle nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia matki, może mieć poważne skutki dla rozwijającego się dziecka. Jest to stan, który wymaga szczególnej uwagi i odpowiedniego leczenia, aby zminimalizować ryzyko negatywnych konsekwencji dla płodu.

Jakie mogą być skutki cholestazy ciążowej dla dziecka? Największym zagrożeniem związanym z cholestazą ciążową jest ryzyko przedwczesnego porodu. W zależności od nasilenia objawów cholestazy oraz ogólnego stanu zdrowia matki i dziecka, poród może być indukowany przed przewidywanym terminem, najczęściej między 35. a 37. tygodniem ciąży. Wcześniejsze rozwiązanie ciąży wiąże się z potencjalnymi komplikacjami dla noworodka, m.in. problemami z oddychaniem, niedojrzałością narządów i trudnościami z karmieniem. W niektórych przypadkach cholestaza ciężarnych może zwiększać ryzyko niedotlenienia płodu oraz mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie wątroby dziecka.

W przypadku cholestazy ciężarnych zaleca się dokładne monitorowanie stanu zdrowia dziecka oraz regularne kontrole u lekarza prowadzącego ciążę. Częstsze badania ultrasonograficzne (USG) pomagają ocenić rozwój płodu, ilość płynu owodniowego oraz potencjalne oznaki stresu płodowego. Regularne przeprowadzanie KTG pozwala na monitorowanie tętna płodu, co jest kluczowe dla wczesnego wykrycia ewentualnych oznak niedotlenienia. Przyszła mama może być także proszona o uważne monitorowanie aktywności ruchowej swojego dziecka – zmniejszenie lub brak ruchów płodu może wymagać natychmiastowej interwencji medycznej.

Decyzja o metodzie porodu dla kobiet z cholestazą ciężarnych powinna być podjęta indywidualnie, uwzględniając wszystkie czynniki kliniczne, w tym nasilenie objawów, poziom kwasów żółciowych oraz ogólny stan zdrowia matki i płodu.

Wiele kobiet z cholestazą ciężarnych może bezpiecznie rodzić naturalnie, szczególnie gdy cholestaza jest łagodna do umiarkowanej i nie ma innych komplikacji ciążowych. Decyzja o naturalnym porodzie często zależy od bieżącego monitorowania stanu zdrowia dziecka i matki, w tym regularnych badań KTG i USG, aby ocenić dobrostan płodu.

Cesarskie cięcie może być rozważane w przypadkach, gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia dziecka, na przykład w przypadku niedotlenienia płodu lub innych powikłań. Czasami lekarz może zalecić cesarskie cięcie przed terminem porodu, aby zminimalizować ryzyko dla dziecka, dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy poziom kwasów żółciowych jest bardzo wysoki.Początek formularza

Źródła:
www.doz.pl/czytelnia/a15381-Cholestaza__przyczyny_objawy_rodzaje_diagnostyka_leczenie
www.doz.pl/czytelnia/a15382-Cholestaza_ciazowa__przyczyny_objawy_leczenie_dieta
ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/plodnosc-i-ciaza/cholestaza-ciazowa/

Czytaj także:

Liczenie ruchów dziecka w ciąży - po co i jak to robić?

Cesarskie cięcie – wskazania, przebieg, rekonwalescencja. Co warto wiedzieć o porodzie przez cc?

Znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie