Ból pleców w ciąży - jakie są przyczyny i jak uśmierzyć ból kręgosłupa?

Jedną z dolegliwości, która często towarzyszy kobietom w ciąży jest ból pleców. Może on pojawiać się na różnych odcinkach kręgosłupa, ale zdecydowanie najczęściej występuje w okolicy lędźwiowej, a w końcowych miesiącach ciąży również w odcinku piersiowym i szyjnym. Niekiedy ból promieniuje do innych części ciała, np. do pośladków i miednicy, do ramion, łokci i dłoni, a także do kolana lub do całej nogi.

Przyczyny bólu pleców w ciąży są bardzo zróżnicowane i zależą głównie od stopnia zaawansowania ciąży, aktywności kobiety lub jej braku oraz od występującej nadwagi bądź otyłości.

W poszczególnych miesiącach w ciele kobiety zachodzą różne zmiany anatomiczne, które, mimo że są fizjologiczne i występują w każdej prawidłowej ciąży, to u niektórych przyszłych mam mogą powodować nieprzyjemne dolegliwości i znaczny dyskomfort. Dlatego też źródło bólu pleców będzie różne w różnych trymestrach ciąży – w początkowych tygodniach będziemy brać pod uwagę zupełnie inne przyczyny, niż te występujące na niedługo przed porodem.

W pierwszym trymestrze ciąży ból pleców najczęściej zlokalizowany jest w odcinku lędźwiowym. Niektóre kobiety odczuwają go już w początkowych tygodniach, w momencie zagnieżdżenia się zarodka w macicy. W takim przypadku dolegliwości są krótkotrwałe i niezbyt nasilone.

Jeśli ból pleców pojawia się pod koniec pierwszego trymestru, jego prawdopodobną przyczyną jest rozciąganie się więzadeł macicy i rozluźnienie struktur miednicy, która przygotowuje się do pojawienia się sporego, ciążowego brzuszka, a w dłuższej perspektywie także do porodu.

Ból pleców występujący w II i III trymestrze ciąży związany jest głównie ze zmianami anatomicznymi w ciele kobiety: powiększeniem się brzucha, pochyleniem miednicy do przodu, przesunięciem się środka ciężkości ciała oraz pogłębieniem naturalnej krzywizny kręgosłupa - lordozy lędźwiowej.

Dowiedz się więcej, co dzieje się z ciałem kobiety w II trymestrze ciąży oraz sprawdź, jak dbać o siebie i o dziecko w tym okresie.

Ból może być zlokalizowany w odcinku piersiowym i szyjnym kręgosłupa. Jego przyczyną jest najczęściej zmiana postawy ciężarnej, garbienie się i wysuwanie głowy do przodu. Sprawia to, że zmienia się też rozkład sił działających na wszystkie struktury mięśniowo-szkieletowe, co następnie skutkuje spięciem mięśni oraz tępym bólem w okolicy łopatek, ramion i karku.

U większości kobiet jednak dolegliwości bólowe będą pojawiały się w odcinku lędźwiowym, czyli w dole pleców. Mogą one nasilać się w miarę trwania ciąży – stopniowo będzie się zwiększało obciążenie kręgosłupa przyszłej mamy spowodowane nabieraniem dodatkowych kilogramów oraz rosnącym w coraz szybszym tempie brzuszkiem. Pod koniec ciąży spory już płód dodatkowo naciska na splot lędźwiowo-krzyżowy, co jeszcze bardziej potęguje nieprzyjemne odczucia.

Pozostając jeszcze w temacie dodatkowych kilogramów – przyczyną bólu pleców w ciąży może być też nadmierne przybranie na wadze. W zdecydowanie najtrudniejszej sytuacji będą kobiety, które już przed ciążą miały dolegliwości bólowe związane z nadwagą czy otyłością. Kręgosłup ciężarnej nie dość, że jest obciążony wagą dziecka, wód płodowych, łożyska i powiększonej macicy, to musi nosić jeszcze nadmiarowe kilogramy mamy.

Ból kręgosłupa może wystąpić albo znacznie nasilić się też przed porodem. W tym okresie zazwyczaj ma on 2 przyczyny: rozciąganie się i rozluźnianie układu kostno-chrzęstnego miednicy, dolnej części kręgosłupa oraz więzadeł, przygotowujące ciało do przeciśnięcia główki maluszka przez kanał rodny albo… nadchodzący poród.

Ból pleców zwiastujący poród powinnaś dość łatwo rozpoznać – jego nasilenie stale się zwiększa, a dodatkowo towarzyszą mu coraz częstsze i mocniejsze skurcze macicy. W takim przypadku prawdopodobnie niedługo będziesz musiała udać się do szpitala. Jeśli Twoje dolegliwości nie narastają, nie masz żadnych innych objawów rychłego porodu ani nie odpłynęły Ci wody płodowe, prawdopodobnie jeszcze chwilę zaczekasz na swojego maluszka.

Sprawdź nasz niezbędnik przed i po porodzie, w którym znajdziesz porady i informacje przydatne każdej przyszłej mamie.

Ból w okolicy lędźwiowej może być jednym z objawów infekcji dróg moczowych. Są to stosunkowo częste schorzenia występujące u ciężarnych – powiększająca się macica uciska na moczowody, utrudniając odpływ moczu i powodując jego zaleganie. Taki stan niekiedy doprowadza do poszerzenia się kielichów nerkowych i miedniczki nerkowej, a w następstwie do rozwinięcia się infekcji.

Poza bólem pleców, infekcja dróg moczowych w ciąży objawia się:

• częstym oddawaniem moczu;
• bólem w dole brzucha;
• bólem lub pieczeniem w trakcie oddawania moczu;
• brunatnym kolorem moczu;
• gorączką powyżej 38oC;
• nudnościami i wymiotami.

W niektórych przypadkach ból pleców może być jedynym objawem infekcji dróg moczowych, dlatego należy zawsze poinformować o jego wystąpieniu lekarza prowadzącego ciążę.

Bardzo dobrą metodą prewencji różnych dolegliwości ciążowych, również bólu pleców, jest regularna, systematyczna aktywność fizyczna. Warto wypróbować formy ruchu, które pozwolą odciążyć kręgosłup oraz wzmocnią mięśnie posturalne, np. aqua aerobik, zajęcia grupowe dla zdrowego kręgosłupa, jogę lub specjalne zajęcia fitness tylko dla przyszłych mam. Podczas takich treningów wykonuje się ćwiczenia dla ciężarnych rozciągające mięśnie, wzmacniające, otwierające klatkę piersiową, a także trening mięśni dna miednicy i ćwiczenia oddechowe.

Poza zajęciami grupowymi, możesz korzystać też z indywidualnych form aktywności: spacerów, pływania oraz jazdy na rowerku stacjonarnym. Pamiętaj, by rozpoczęcie jakichkolwiek treningów i ćwiczeń skonsultować ze swoim lekarzem!

Poznaj ćwiczenia, które możesz wykonywać w I, II i III trymestrze ciąży.

Poniżej znajdziesz przykłady ćwiczeń, które pomogą nieco odciążyć kręgosłup i mogą przyczynić się do zmniejszenia dolegliwości bólowych:

1. Usiądź na dużej piłce gimnastycznej w rozkroku. Wykonuj powolne krążenia miednicą najpierw w jedną, a następnie w drugą stronę. Możesz zamknąć oczy i ułożyć ręce na brzuchu, by sprawdzić, jak na takie kołysanie reaguje Twoje dziecko.
2. Ustaw się w podporze, opierając ciężar ciała na dłoniach i kolanach rozstawionych na szerokość bioder. Wykonaj „koci grzbiet”, podwijając miednicę i chowając głowę. Przytrzymaj pozycję 2-3 sekundy, a następnie powoli wygnij kręgosłup w drugą stronę w odcinku lędźwiowym, zadzierając głowę go góry i stopniowo wróć do pozycji wyjściowej. Wykonaj kilka serii po 8-10 powtórzeń.
3. Usiądź na podłodze po turecku. Mocno wyciągnij prawą rękę w górę i wykonaj skłon do boku w lewą stronę. Przytrzymaj przez kilka sekund, starając się oddychać do dolnych żeber z prawej strony, po czym wróć do pozycji wyjściowej i opuść rękę. Następnie analogicznie zrób dla lewej ręki. Wykonuj naprzemienne ruchy w kilku seriach po 8-10 powtórzeń.

Możesz też poprosić swojego lekarza lub fizjoterapeutę o przygotowanie odpowiedniego dla Ciebie zestawu ćwiczeń. Upewnij się, że są one dla Ciebie bezpieczne, szczególnie jeśli Twoja ciąża była lub nadal jest zagrożona.

Zazwyczaj ból pleców w ciąży można zniwelować odciążając kręgosłup i stosując się do powyższych wskazówek. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy dolegliwości bólowe w okolicach kręgosłupa mogą być objawem poważniejszych schorzeń, a nawet zagrożeniem ciąży. Jeśli występują u Ciebie dodatkowe, niepokojące objawy: ból brzucha, gorączka, nudności i wymioty, skurcze macicy, plamienie lub krwawienie z dróg rodnych, powinnaś niezwłocznie skontaktować się z lekarzem albo udać się na izbę przyjęć najbliższego szpitala. Te symptomy mogą świadczyć o toczącej się infekcji, poronieniu, a także przedwczesnym rozpoczęciu akcji porodowej.

Przeczytaj także:
Pierwsze oznaki porodu
Połóg – co to jest, jak przebiega i ile trwa okres połogu?

Kalendarz ciąży - ciąża tydzień po tygodniu