Położna: ekspert z doświadczeniem i dobrym sercem – opieka nad mamami w ciąży i w okresie połogu

Z niektórymi zawodami nie mamy styczności na co dzień, lecz napotykamy na nie jedynie w określonych sytuacjach. Nie będąc pasjonatem zbierania znaczków, prawdopodobnie nigdy nie będziesz miała okazji podziwiać zbiorów filatelisty. Nie mając zwierzaka, gabinet weterynaryjny będzie Ci obcym miejscem. Podobnie w przypadku położnej – zwykle pojawia się w Twoim życiu dopiero wtedy, kiedy zajdziesz w ciążę. Poniższy artykuł przybliży Ci zawód położnej – opowie, czym zajmuje się położna, jak ją znaleźć i jak cenną towarzyszką może być dla Ciebie w nadchodzących miesiącach ciąży oraz połogu.

Od jak dawna właściwie istnieje zawód położnej? Może trudno w to uwierzyć, ale położnictwo to zawód, który sięga tysięcy lat wstecz i przez bardzo długi czas był zarezerwowany tylko dla kobiet. Już w Biblii pojawiają się wzmianki o położnictwie. W czasach starożytnych było w zwyczaju, że położnymi mogły być tylko kobiety, które same urodziły dzieci i osiągnęły na tyle dojrzały wiek, że ich własne dzieci nie wymagały już opieki. Miało to na celu zapewnić możliwość wezwania położnej w każdej chwili.
W średniowieczu położnym oprócz pracy zawodowej przydzielano zadania religijne, jak np. udzielanie chrztu (awaryjnego) przy porodach. W dalszym przebiegu historii, w 1690 roku ukazał się pierwszy niemiecki podręcznik akuszerstwa, autorstwa Justine Siegemundin. Nawet dziś nazwisko to brzmi znajomo dla większości położnych: Siegemundin opisała metodę przywracającą prawidłowe ułożenie dziecka w brzuchu matki w trakcie porodu z pozycji poprzecznej do podłużnej.

O ile w tamtych czasach i jeszcze przez większość XX wieku wszystkie dzieci rodziły się w domu, to od około lat 60. porody powoli zaczęły przenosić się do szpitali. Od tego momentu w porodach zaczęli uczestniczyć również ginekolodzy (wówczas zawsze mężczyźni) i ich studenci medycyny. I tak potoczyła się historia położnictwa i położnych – i oczywiście daleko jeszcze do jej zakończenia.

Położne sprawują opiekę nad kobietami na różnych etapach ich życia. Jedne zajmują się jedynie przyszłymi mamami, a inne troszczą się zarówno o dziewczynki, jak i o seniorki. W zależności od tego, czym zajmuje się położna, wyróżniamy położne środowiskowe, położne prowadzące ciążei położne do porodu.

Położna środowiskowa tak naprawdę zajmuje się kobietami w każdym wieku, nie tylko podczas ciąży. Opiekuje się też noworodkami do 2. miesiąca życia. Wyboru położnej środowiskowej na NFZ powinna więc dokonać każda kobieta.

Położna może też prowadzić fizjologiczną, niepowikłaną ciążę – założyć kartę ciąży, zlecać i przeprowadzać większość badań (poza USG) oraz monitorować stan kobiety i dziecka przez całe 9 miesięcy.

Położna do porodu to specjalistka, która opiekuje się kobietą na sali porodowej lub przygotowuje ją do cesarskiego cięcia. Może być to położna zatrudniona przez szpital, która jednocześnie ma pod opieką kilka rodzących lub prywatna położna, która, za odpowiednim wynagrodzeniem, poświęci Ci cały swój czas.

W niektórych przypadkach może zdarzyć się, że środowiskowa położna na NFZ będzie też prowadzić ciążę kobiety i odbierać jej poród. W innych natomiast każda z tych położnych będzie inną osobą.

Wiele kobiet nawet nie wie, że prawidłową, fizjologiczną ciążę mogą prowadzić nie tylko u lekarza, ale też u położnej. Położna prowadząca ciążę jest samodzielną specjalistką, która potwierdza ciążę, zbiera wywiad z przyszłą mamą oraz zakłada kartę ciąży. Może też przeprowadzać większość badań, wystawiać skierowania, recepty (nawet na leki refundowane) oraz monitorować przebieg ciąży i rozwój dziecka przez całe 9 miesięcy. W razie potrzeby położna prowadząca współpracuje z ginekologiem i odsyła kobietę na konsultacje do niego lub do innych specjalistów.

Jak widzisz, zadania położnej obejmują wiele aspektów opieki nad ciężarną. Mimo to, prowadzenie ciąży przez położną nie jest jeszcze u nas powszechne. Taka opieka położnej w ciąży ma jednak kilka ważnych zalet:

• wizyty u położnej zwykle są dłuższe,

• kobieta otrzymuje wsparcie emocjonalne i wiele praktycznych porad dotyczących okresu ciąży,

• w przypadku prowadzenia ciąży u swojej położnej środowiskowej, kobieta będzie miała ciągłość opieki od potwierdzenia ciąży aż do końca połogu.

Położna środowiskowa wspiera kobiety w zakresie ginekologiczno-położniczym nie tylko w ciąży, lecz na różnych etapach ich życia. Zajmuje się pobieraniem materiału do badań profilaktycznych, edukacją dotyczącą planowania rodziny i zdrowych nawyków w życiu codziennym, opieką nad przyszłymi i świeżo upieczonymi mamami oraz pielęgnacją kobiet po operacjach ginekologicznych.

Położna środowiskowa przed porodem spotyka się z kobietą i to już od 21. tygodnia ciąży. Jeśli nie wiesz, kiedy wybrać położną środowiskową, to połowa ciąży będzie już „ostatnim dzwonkiem”. Obowiązki położnej środowiskowej podczas ciąży obejmują m.in. edukację (podobną do zajęć w szkole rodzenia), przygotowanie przyszłej mamy do porodu, karmienia piersią oraz do opieki nad noworodkiem. Położna środowiskowa udziela też wsparcia w zakresie diety i stylu życia w ciąży, metod łagodzenia ciążowych dolegliwości oraz przeprowadza badania położnicze. Ta sama położna po porodzie opiekuje się mamą w połogu i noworodkiem do 2. miesiąca życia.

Kobiety, którym zależy na opiece konkretnej, wybranej przez siebie położnej przez cały czas porodu, decydują się na wybór prywatnej położnej. Taka położna jest do dyspozycji przyszłej mamy w terminie porodu (zwykle od 37. do 42. tygodnia). Kiedy otrzyma informację o rozpoczęciu się akcji porodowej, udaje się z kobietą do szpitala i zajmuje się wyłącznie nią w trakcie całego pobytu na sali porodowej.

Opłacona, indywidualna położna zwykle spotyka się z kobietą pod koniec ciąży, ustalając jej oczekiwania i potrzeby dotyczące przebiegu porodu. Dzięki temu już od pierwszych skurczów może wspierać przyszłą mamę, pomagać jej w łagodzeniu bólu porodowego i towarzyszyć w procesie przychodzenia dziecka na świat. Wykupienie położnej do porodu daje kobietom poczucie bezpieczeństwa i pewność, że zajmie się nimi znana i zaufana osoba, która dołoży wszelkich starań, by zapewnić im pełen komfort i uczynić ich poród dokładnie takim, jak sobie to zaplanowały.

Prywatne położne najczęściej współpracują z konkretnymi szpitalami, a zakres ich usług może zależeć od danej placówki lub od wybranego pakietu. Dlatego decydując się na wybór położnej do porodu, warto sprawdzić zasady panujące w tym szpitalu.

Jak już wiesz, obowiązki i zadania ginekologa-położnika oraz położnej prowadzącej ciążę w dużej mierze się pokrywają. Niektóre aspekty są jednak zarezerwowane tylko dla lekarzy. Poniżej wyjaśnimy specyfikę obu zawodów.

Położna:

• zajmuje się edukacją przedporodową,

• może prowadzić tylko ciąże i porody, które przebiegają bez żadnych komplikacji,

• musi kierować ciężarne do ginekologa na konsultacje (w każdym trymestrze ciąży) oraz na badania USG,

• w przypadku wykrycia nieprawidłowości podczas ciąży lub porodu, oddaje kobietę pod opiekę ginekologa-położnika,

• współpracuje z ginekologiem prowadzącym ciążę lub poród.

Lekarz:

• prowadzi zarówno fizjologiczne, jak i powikłane ciąże,

• prowadzi porody, podczas których doszło do komplikacji,

• ma wyłączne prawo do wykonywania badań USG w trakcie ciąży,

• może wystawić zwolnienie lekarskie.

• Ciąża: opieka położnej w ciąży, zapobieganie i pomoc przy dolegliwościach ciążowych, udzielanie porad, prowadzenie ciąży

• Oferty kursów: np. przygotowanie do porodu, prowadzenie zajęć jogi w ciąży oraz fitnessu dla ciężarnych

• Poród: głównie jako zatrudniona przez szpital położna na sali porodowej, w domach narodzin i przy porodach domowych oraz prywatna położna do porodu

• Połóg: wizyty położnej po porodzie – wizyty patronażowe do 2. miesiąca życia dziecka, porady dotyczące karmienia piersią (położna laktacyjna).

Zobacz także: Joga w ciąży – bezpieczne ćwiczenia dla ciężarnych

Każda wizyta położnej po porodzie ma na celu ocenę stanu dziecka i mamy oraz wspieranie rodziców w pielęgnacji i opiece nad noworodkiem. Położna środowiskowa waży i mierzy dziecko, ocenia jego rozwój oraz obserwuje je i bada pod kątem różnych nieprawidłowości. Zajmuje się również mamą – sprawdza tempo cofania się ciążowych zmian w jej ciele, kontroluje gojenie się rany po nacięciu krocza lub cesarskim cięciu i zdejmuje szwy. Patronaż położnej to też okazja dla rodziców do zadawania pytań dotyczących zdrowia maluszka, sposobów noszenia, kąpieli i mycia, przewijania, odbijania oraz wykonywania innych czynności pielęgnacyjnych.

Wizyta położnej środowiskowej obejmuje również kontrolę stanu odżywienia i sposobu karmienia noworodka. Położna laktacyjna może wspierać mamę podczas karmienia piersią i udzielać porad, które pomogą jej w prawidłowym przystawieniu maluszka.

Poznaj techniki i pozycje do karmienia piersią noworodka.

Ile wizyt położnej czeka Was po porodzie? Zwykle jest to 4-6 wizyt w trakcie pierwszych 6 tygodni życia dziecka.

Jeśli jesteś objęta ubezpieczeniem zdrowotnym (opłacasz składki lub jesteś zgłoszona przez członka rodziny), to opieka położnej środowiskowej na NFZ będzie bezpłatna i to zarówno podczas ciąży, jak i po porodzie. Obejmuje ona darmową opiekę położnej w czasie ciąży (od 21. tc położnej środowiskowej lub od początku w przypadku położnej prowadzącej ciążę) oraz 4-6 wizyt patronażowych położnej po porodzie. Aby z nich skorzystać, musisz tylko złożyć deklarację wyboru położnej środowiskowej. Darmowa będzie również opieka na sali porodowej sprawowana przez zatrudnioną w szpitalu położną, która akurat jest na dyżurze.

Wybór prywatnej położnej zawsze wiąże się z opłatami. To, ile kosztuje położna do porodu zależy m.in. od miasta (w mniejszych miejscowościach usługi zwykle są tańsze) oraz od szpitala. W niewielkich miastach może być to kilkaset złotych, podczas gdy w Warszawie za prywatną położną do porodu zapłacimy od 1500 do nawet 3000 zł.

Wybór położnej zazwyczaj następuje na dwa różne sposoby:

1. Z polecenia swoich koleżanek, które są już mamami. Osobiste rekomendacje są bardzo cenne. Może się okazać, że położna, która opiekowała się Twoimi znajomymi będzie odpowiadać również Tobie.

2. Drugi sposób wydaje się oczywisty – w dzisiejszym cyfrowym świecie wiele kobiet szuka położnej w Internecie. Jednak coraz ciężej jest znaleźć położną, która będzie w stanie zapewnić Ci niezbędną opiekę. Dlatego tak kluczowe jest rozpoczęcie poszukiwania położnej odpowiednio wcześnie, to znaczy od razu po dowiedzeniu się o ciąży.

Aby wybrać położną środowiskową, należy wypełnić deklarację na swoim Internetowym Koncie Pacjenta lub złożyć ją w formie papierowej w przychodni, w której zatrudniona jest dana położna. Takiego wyboru możesz bezpłatnie dokonać 2 razy w roku kalendarzowym.

Jak wybrać położną do porodu? Jeśli chcesz skorzystać z usług prywatnej położnej, najlepiej skontaktuj się bezpośrednio z wybraną położną lub ze szpitalem, w którym pracuje. Każda placówka ma własne zasady, dlatego wykupienie położnej do porodu może się odbywać na różne sposoby.

Dowiedz się więcej na temat wyboru położnej oraz szpitala do porodu.

Urozmaicony i wielogodzinny – tym cechuje się typowy dzień pracy położnej. Charakterystyczne jest również to, że położne są prawie zawsze w drodze. Czy to samochodem, rowerem, czy komunikacją miejską, położne pokonują wiele kilometrów. Ponadto, położna ma sporo „papierkowej roboty”, którą musi wykonywać oprócz pracy w terenie, co często kosztuje ją wiele nerwów. Najczęściej musi zajmować się tym wieczorami lub w weekendy. Zawód położnej nie należy do najprostszych.

Do wykonywania zawodu położnej konieczne jest ukończenie 3-letnich studiów licencjackich. Po nich możliwe jest kontynuowanie nauki na 2-letnich studiach magisterskich, podczas których wybiera się specjalizację. Dyplom ukończenia studiów jest niezbędny, by otrzymać wpis do rejestru członków okręgowej izby pielęgniarek i położnych, a wraz z nim prawo wykonywania zawodu położnej. Każda położna może też wykonywać dodatkowe kursy i szkolenia, podczas których poszerza swoją wiedzą oraz zdobywa umiejętności niezbędne do uzyskania niektórych uprawnień, np. do wystawiania recept na leki refundowane.

W jakim momencie powinnam zacząć szukać położnej?

Poszukiwania położnej, zarówno środowiskowej, jak i do porodu, najlepiej rozpocząć zaraz po tym, jak dowiesz się o ciąży. Oczywiście, nie musisz się zanadto spieszyć. Niemniej jednak dobrze by było, gdybyś zaczęła poszukiwania już we wczesnej ciąży.

Czym zajmuje się położna środowiskowa?

Położna środowiskowa towarzyszy Ci przez całe życie. Jej rola jest szczególnie ważna i widoczna już od 21. tygodnia ciąży, a także w okresie połogu. Zapewnia ona opiekę profilaktyczną i pochorobową, pomaga w dolegliwościach i zawsze służy dobrą radą. Ponadto położna prowadzi zajęcia przygotowujące do porodu, zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Niektóre położne oferują również jogę prenatalną lub gimnastykę.

Czy rzeczywiście potrzebuję opieki położnej w ciąży?

Oczywiście korzystanie z usług położnej podczas ciąży nie jest obowiązkowe, ale jest zalecane z wielu powodów. Położna środowiskowa regularnie opiekuje się Tobą od 21. tygodnia ciąży aż do końca połogu. W razie jakichkolwiek dolegliwości lub niejasności możesz w każdej chwili się do niej zwrócić.

Jak często położna przychodzi na wizyty patronażowe i jak długo one trwają?

Po porodzie położna przyjdzie do Ciebie na wizytę patronażową 4-6 razy. Regularność i czas trwania tych wizyt może różnić się w zależności od położnej. Ostatecznie jest to jednak kwestia porozumienia między Tobą a Twoją położną.

Kto opłaca położną?

Jeśli jesteś objęta ubezpieczeniem zdrowotnym, koszt usług położnej środowiskowej (położnej podstawowej opieki zdrowotnej) pokrywa Narodowy Fundusz Zdrowia. Nie zapłacisz też za pracę położnej, która będzie przyjmowała Twój poród w publicznym szpitalu. Jeśli zdecydujesz się na usługi prywatnej położnej do porodu, wybierzesz prywatną opiekę położnej w trakcie ciąży i po porodzie, to będziesz musiała zapłacić za nie z własnej kieszeni.

Czy poród w domu narodzin jest równie bezpieczny jak w szpitalu?

Położne prowadzące domy narodzin dokładają wszelkich starań, by poród w nich był bezpieczny dla mamy i dziecka. Pod koniec ciąży, kobieta musi przejść wstępną kwalifikację do porodu w takim miejscu, a ostateczną decyzję podejmuje się dopiero w momencie rozpoczęcia akcji porodowej. Aby ograniczyć ryzyko, w domu narodzin mogą rodzić tylko kobiety w fizjologicznej, niepowikłanej ciąży i bez komplikacji okołoporodowych. Co więcej, wiele domów narodzin zlokalizowanych jest na terenie szpitala lub tuż obok niego, dlatego w razie potrzeby kobieta i jej dziecko mogą niemal natychmiast otrzymać pomoc lekarską. Z tego względu dom narodzin wydaje się dobrą alternatywą dla szpitala, skierowaną do kobiet, które chcą niezmedykalizowanego porodu w jak najbardziej domowych warunkach.

Niemniej jednak każda kobieta w ciąży sama decyduje, gdzie chce urodzić swoje dziecko.

Masz pytania dotyczące ciąży? Sprawdź nasz kalendarz ciąży

Czytaj także:

Poród naturalny – jak przebiega poród fizjologiczny i jakie są jego fazy?

Znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie