Ojcostwo – wspaniała przygoda taty i dziecka!

Niewiele zmian w życiu mężczyzny jest tak znaczących, jak zostanie ojcem. Nagle nie jesteś już odpowiedzialny tylko za siebie, lecz również za nowe życie. Wielu mężczyzn ma wrażenie, że stoją z boku i tylko przyglądają się ciąży swojej partnerki. Możesz jednak aktywnie zaangażować się w budowanie dobrej więzi ojca z dzieckiem od samego początku i wspierać przyszłą mamę w najlepszy możliwy sposób.

Wielu mężczyzn zadaje sobie pytanie: "Czy jestem gotowy, aby zostać ojcem?" najpóźniej wtedy, gdy otrzymają pozytywny wynik testu ciążowego. Wcześniej możesz mieć jednak pewne obawy – w końcu sprowadzenie dziecka na świat to ogromna odpowiedzialność.

Spokojnie, wątpliwości i obawy związane z ojcostwem są całkowicie normalne. Jako ojciec nie jesteś już bowiem odpowiedzialny wyłącznie za siebie, a zmiany, które przychodzą wraz z tą nową rolą, mogą być bardzo niepokojące. Fakt, że w ogóle zadajesz sobie pytanie, czy jesteś gotowy, świadczy o wielkim poczuciu odpowiedzialności.

Jeśli nie jesteś pewien, czy naprawdę jesteś gotowy na ojcostwo, zadaj sobie następujące pytania:

• Czy odczuwasz pragnienie posiadania dzieci?
• Czy chcesz i potrafisz dostosować się do potrzeb innej osoby?
• Czy jesteś otwarty na nowe wyzwania?
• Czy jesteś gotowy na nowe rzeczy i robienie rzeczy inaczej niż planowałeś?
• Czy Twoja sytuacja życiowa jest stabilna?

Ostatecznie na pytanie o gotowość do bycia ojcem każdy musi odpowiedzieć indywidualnie. Warto jednak pamiętać o jednej uniwersalnej zasadzie: idealny moment na zostanie ojcem po prostu nie istnieje. Zawsze znajdą się argumenty zarówno za, jak i przeciw. Szczególnie jeśli chodzi o pogodzenie pragnienia posiadania dzieci z karierą zawodową. To od Ciebie zależy, czy stworzysz przestrzeń, w której będziesz mógł spełniać się zarówno jako ojciec, jak i profesjonalista.

Kiedy jest dobry czas na zostanie ojcem? Tutaj zdania są podzielone i nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, czy mężczyźni wolą decydować się na wczesne czy późne ojcostwo. Oba rozwiązania mają bowiem swoje wady i zalety.

Młodzi ojcowie zazwyczaj cieszą się większą sprawnością fizyczną, co pomaga im lepiej radzić sobie z wymaganiami związanymi z opieką nad dzieckiem. Łatwiej znoszą zmęczenie i są w stanie nadążyć za energicznym potomstwem. Młody wiek wiąże się jednak także z wyzwaniami – często mogą czuć się mniej pewni swojej kariery, mieć mniejsze oszczędności oraz obawiać się, że stracą część życia towarzyskiego. Dodatkowo młodzi ojcowie mogą doświadczać społecznej izolacji, zwłaszcza gdy tylko nieliczni znajomi mają dzieci.

Zalety młodego ojcostwa:

• większa sprawność fizyczna
• lepsza zdolność do radzenia sobie ze zmęczeniem
• lepsza adaptacja do dynamicznego trybu życia z małym dzieckiem.

Wady młodego ojcostwa:

• mniej stabilna sytuacja zawodowa
• mniejsze oszczędności
• poczucie utraty swobody i życia towarzyskiego.

Starsi ojcowie często mają ugruntowaną pozycję zawodową, stabilną sytuację finansową oraz więcej czasu na cieszenie się życiem przed założeniem rodziny. Te czynniki mogą przełożyć się na większą pewność siebie w roli ojca. Jednak wiek wiąże się również z wyzwaniami fizycznymi – starsi mężczyźni mogą szybciej się męczyć i nie zawsze nadążają za energią swoich dzieci.

Zalety starszego ojcostwa:

• stabilna kariera i finanse
• doświadczenie życiowe
• większa pewność siebie w roli ojca.

Wady starszego ojcostwa:

• mniejsza sprawność fizyczna
• szybsze zmęczenie
• potrzeba większej ostrożności w zarządzaniu energią.

Meta-badanie przeprowadzone przez Rutgers University w USA sugeruje również, że ojcostwo po 45. roku życia może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem powikłań podczas ciąży.

Chociaż mężczyźni są płodni praktycznie przez całe życie, ojcostwo w wieku 45, 50 lub 60 lat może prowadzić do problemów i ryzyka w pewnych okolicznościach:

• częstsze poronienia lub przedwczesne porody
• niska masa urodzeniowa
• wrodzone wady serca lub rozszczep podniebienia.

W obserwacjach meta-badania istotne jest to, że ryzyko może wystąpić, ale nie musi.

Ciąża to wyjątkowy i emocjonujący czas nie tylko dla przyszłej matki, ale także dla ojca. Nawet jeśli na pierwszy rzut oka Twoje życie przez kolejne dziewięć miesięcy nie ulega wielkim zmianom, możesz zaangażować się w ciążę swojej partnerki poprzez dbanie o jej komfort i wspieranie jej na każdym kroku. W tym okresie Twoja rola jako partnera jest kluczowa – stajesz się osobą, na której przyszła mama powinna móc w 100% polegać.

Przygotuj się na to, że ciąża może być wymagającym i pełnym wyzwań okresem, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Hormony przyszłej mamy działają intensywnie, co wpływa nie tylko na jej ciało, ale również nastrój i ogólne samopoczucie. Może być bardziej wrażliwa, drażliwa lub zmagać się z porannymi mdłościami i ciągłym zmęczeniem. Twoja cierpliwość, wyrozumiałość i pomoc będą nieocenione, aby przetrwać te trudniejsze chwile i wspólnie cieszyć się oczekiwaniem na nowego członka rodziny.

W polskim systemie prawnym ojcowie mają prawo do skorzystania z dwóch rodzajów urlopów związanych z opieką nad dzieckiem: urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Urlop ojcowski to specjalne uprawnienie przysługujące wyłącznie ojcom, które mogą wykorzystać w okresie pierwszych 12 miesięcy życia dziecka. W 2024 roku urlop ten przysługuje w wymiarze 2 tygodni i jest niezależny od urlopu macierzyńskiego, co oznacza, że ojciec może go wykorzystać, nawet jeśli matka dziecka korzysta w tym czasie z innych urlopów związanych z opieką nad dzieckiem.

Aby skorzystać z urlopu ojcowskiego, należy złożyć wniosek u swojego pracodawcy najpóźniej 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Wniosek powinien zawierać dane ojca, dane dziecka oraz wskazywać okres, w którym urlop ma być wykorzystany. Należy także dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka.

Za czas urlopu ojcowskiego przysługuje pełne wynagrodzenie w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Urlop rodzicielski to kolejna możliwość, z której mogą skorzystać zarówno matki, jak i ojcowie po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego / urlopu tacierzyńskiego. Wymiar tego urlopu wynosi do 41 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka lub do 43 tygodni przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu.

Ojciec może korzystać z urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, jeśli matka dziecka zdecyduje się nie wykorzystywać tego uprawnienia, albo może podzielić się tym urlopem z matką dziecka - każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni z powyższego wymiaru! Co ważne, urlop rodzicielski może być podzielony na maksymalnie pięć części (każda z nich powinna trwać minimum tydzień). Możliwe jest również korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu (w wymiarze maksymalnie połowy pełnego wymiaru czasu pracy).

Aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego, należy złożyć pisemny wniosek u pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. W przypadku, gdy rodzice chcą podzielić się urlopem rodzicielskim, każdy z nich musi złożyć odpowiedni wniosek u swojego pracodawcy, precyzując w nim, w jakim wymiarze i kiedy zamierza z niego skorzystać. Wysokość zasiłku macierzyńskiego podczas urlopu rodzicielskiego wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Ojciec musi poinformować swojego pracodawcę o planowanym skorzystaniu z urlopu tacierzyńskiego, składając stosowny wniosek. W przypadku urlopu tacierzyńskiego również przysługuje zasiłek w wysokości 100% wynagrodzenia.

Więcej informacji na temat urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego i rodzicielskiego znajdziesz w artykule:Urlop macierzyński i rodzicielski – ile trwa i jakie dokumenty są niezbędne?

Wszystkie zmiany zachodzące podczas ciąży mogą być dość przytłaczające. Strach przed przyszłością i zmiany stylu życia powodują, że pary zmagają się z trudnościami. Hormony kobiet w ciąży również odgrywają dużą rolę w tej kwestii.

Jako przyszły ojciec powinieneś ćwiczyć wyrozumiałość, ale także być przygotowanym na to, aby wziąć na siebie część odpowiedzialności. Poniższe wskazówki pomogą ci uniknąć częstych kłótni w czasie ciąży:

• Okaż zrozumienie. Twoja partnerka przechodzi fizyczne i emocjonalne zmiany, które czasami mogą ją przytłaczać. Postaraj się zrozumieć jej uczucia, bądź otwarty i cierpliwy.
• Mów otwarcie o swoich obawach i lękach związanych z ciążą. Wzajemna wymiana informacji i okazywanie uczuć wzmacnia więź.
• Okazuj szacunek. Nawet jeśli czasami może być to trudne, ważne jest, aby traktować się nawzajem z szacunkiem. Unikaj raniących słów i staraj się znaleźć rozwiązania, które będą odpowiednie zarówno dla Ciebie, jak i Twojej partnerki.
• Bierz odpowiedzialność. Okaż zainteresowanie ciążą i zdrowiem swojej partnerki. Wspólne wizyty u lekarza lub ćwiczenia relaksacyjne mogą zbliżyć was do siebie.
• Znajdźcie czas dla siebie nawzajem. Pomimo wszystkich wyzwań, powinniście traktować priorytetowo czas spędzany razem jako para i cieszyć się pięknymi chwilami. Może to być spacer, wycieczka lub kolacja przy świecach.

Pamiętaj, że mimo Waszej miłości i najlepszych chęci, uniknięcie kłótni nie zawsze jest możliwe. Potraktujcie konflikty w czasie ciąży jako okazję do znalezienia nowych i dobrych dla Was rozwiązań, by móc jeszcze lepiej porozumiewać się w przyszłości jako rodzice. Ważne jest, aby zawsze być wobec siebie uczciwymi i konstruktywnymi.

Przygotuj się na to, że Twoja partnerka będzie potrzebowała trochę czasu po porodzie, zanim będzie mogła ponownie myśleć o seksie z Tobą. Zazwyczaj pary powinny całkowicie powstrzymać się od seksu w okresie poporodowym / w połogu. Może minąć trochę czasu, zanim wszelkie urazy porodowe się zagoją.

Brak snu, wysiłek fizyczny związany z karmieniem piersią i wiele zmian w codziennym życiu może również oznaczać, że świeżo upieczone mamy mają przez pewien czas mniejszą ochotę na seks. Twoim zadaniem, jako partnera i ojca, jest okazanie zrozumienia i wsparcie partnerki, aby czuła się tak komfortowo, jak to tylko możliwe. Bądź cierpliwy – wspólny czas we dwoje wkrótce powróci!

Wielu mężczyzn wciąż uważa, że poród to przede wszystkim zadanie matki. Chociaż to oczywiście mama i dziecko odgrywają główną rolę na sali porodowej, nie oznacza to, że rola ojca jest drugorzędna. Wręcz przeciwnie – jako przyszły tata możesz być najważniejszym wsparciem dla swojej partnerki. Aby skutecznie ją wspierać, warto być w pełni świadomym, czego można się spodziewać na sali porodowej lub operacyjnej i jak się do tego przygotować.

Więcej wskazówek znajdziesz w artykule: Ciąża, poród i pierwsze dni z noworodkiem – porady dla przyszłego taty

Niezależnie od tego, czy spodziewacie się porodu naturalnego, czy planowane jest cesarskie cięcie, jako mężczyzna warto, abyś uczestniczył w przygotowaniach do porodu. Dobrym rozwiązaniem jest zapisanie się razem z partnerką na zajęcia w szkole rodzenia. Większość szkół oferuje kursy skierowane do par, co daje możliwość wspólnego zdobywania wiedzy i przygotowywania się na to wyjątkowe wydarzenie.

Ważne jest, abyś towarzyszył swojej partnerce podczas wizyty na sali porodowej i konsultacji dotyczącej planowania porodu. Dobrze jest wcześniej zapoznać się z poradnikami dotyczącymi porodu, aby wiedzieć, jak może przebiegać poród i na co należy zwrócić uwagę. W ten sposób lepiej zrozumiesz proces, co pomoże Ci skuteczniej wspierać partnerkę.

Bądź przygotowany. Sprawdź, jak przebiega poród naturalny.

Twoja rola jako przyszłego taty to przede wszystkim wsparcie. Potrzeby i życzenia przyszłej matki są priorytetem. Nawet jeśli masz inne zdanie na temat sposobu porodu, pamiętaj, że ostateczna decyzja należy do Twojej partnerki. Dlatego warto wcześniej poświęcić czas na rozmowę – dowiedz się, czego oczekuje i czego potrzebuje. Twoje wsparcie emocjonalne i gotowość do pomocy będą nieocenione w tym ważnym momencie.

Możesz okazać konkretne wsparcie również w kwestii praktycznej, np. pomagając partnerce w spakowaniu torby do szpitala. Upewnij się, że wszystkie niezbędne przedmioty są gotowe na czas. Kiedy torba szpitalna Twojej partnerki jest już spakowana, nadszedł czas, abyś pomyślał o swojej – spakowanie torby dla przyszłego ojca to coś, co warto zrobić, aby być w pełni przygotowanym na dzień porodu.

Kiedy nadchodzi dzień porodu, Twoim najważniejszym zadaniem jest zapewnienie przyszłej matce jak najwyższego komfortu.

Pamiętaj, aby:

• Upewnić się, że Twojej partnerce jest wygodnie, a jej potrzeby są zaspokojone. Niezależnie od tego, czy jest to masaż między skurczami, czy podanie partnerce przekąsek i napojów podczas porodu – bądź przygotowany na spełnienie każdej prośby.
• Nie przeszkadzaj położnej i personelowi szpitala. Jest to szczególnie ważne podczas badań w trakcie porodu.
• Zachowaj spokój. Poród to zarówno ekscytujące, jak i stresujące wydarzenie dla przyszłego taty. Staraj się jednak trzymać emocje na wodzy, aby móc w pełni wspierać swoją partnerkę. Położne często radzą, byś przygotował sobie tzw. „telefonicznego przyjaciela” – zaufaną osobę, do której możesz zadzwonić lub napisać w trakcie porodu. Dzięki temu nie będziesz sam ze swoimi nerwami, a jednocześnie zachowasz spokój, który pozwoli Ci być lepszym wsparciem dla swojej partnerki.
• Bądź mediatorem i adwokatem swojej partnerki. Podczas porodu atmosfera może stać się gorąca, ponieważ partnerka jest pod wpływem dużego stresu. Twoim zadaniem jest jak najlepsze przedstawienie potrzeb partnerki położnikom, a jednocześnie pomoc partnerce w elastycznym dostosowaniu się do procesu porodu, nawet jeśli wszystko potoczy się inaczej niż zaplanowała.

Czujesz, że podczas porodu robi ci się słabo? Jeśli masz wątpliwości, opuść salę porodową na kilka minut. Lepiej zaczerpnąć świeżego powietrza niż samemu stać się pacjentem!

Zarówno Ty, jak i Twój partnerka, możecie mieć mnóstwo wątpliwości, co do własnych kompetencji – to całkowicie normalne! Nikt nie rodzi się z pełnym zestawem umiejętności rodzicielskich, a proces uczenia się, jak być dobrym ojcem, odbywa się na bieżąco, wraz z dorastaniem Twojego dziecka.

Jeśli więc na początku nie czujesz się pewnie w swojej roli, pamiętaj, że masz w sobie wszystko, czego potrzebujesz, aby być dobrym ojcem. Twoim najcenniejszym zasobem jest miłość do dziecka i czas – spędzając go z dzieckiem, zbudujesz solidne fundamenty relacji na całe życie.

Warto również od samego początku dzielić się z partnerką odpowiedzialnością za opiekę nad dzieckiem. To nie tylko wzmocni Twoją więź z dzieckiem, ale również odciąży partnerkę i pozwoli wam obojgu na lepsze zarządzanie codziennymi obowiązkami. Pamiętaj, Twoja praca i inne obowiązki zawodowe będą na Ciebie czekać, ale czas spędzony z dzieckiem jest bezcenny i niepowtarzalny.

Życie bywa burzliwe, a owe burze mogą mieć… brzemienne skutki. Jeśli znalazłeś się w sytuacji, w której konieczne może być przeprowadzenie testu na ojcostwo – test na ojcostwo pozwala rozwiać wszelkie wątpliwości co do biologicznego pokrewieństwa między ojcem a dzieckiem. To ważne m.in. w kontekście ustalenia obowiązków rodzicielskich, alimentacyjnych, a także dla budowania więzi rodzinnych. Tego typu testy można przeprowadzić zarówno prywatnie, jak i na potrzeby postępowania sądowego.

Testy na ojcostwo można wykonać w specjalistycznych laboratoriach genetycznych, które oferują tego typu usługi. Na terenie Polski działa wiele renomowanych placówek, które przeprowadzają testy na ojcostwo na podstawie analizy DNA. Badanie to można wykonać w wybranych prywatnych laboratoriach genetycznych. Tego typu testy mają w swojej ofercie diagnostycznej również niektóre przychodnie i szpitale. Istnieje także możliwość zamówienia zestawu do pobrania materiału genetycznego w domu – laboratoria oferują usługę, w ramach której wysyłany jest zestaw do pobrania próbki (np. wymazu z policzka), który następnie odsyła się do laboratorium.

W analizie DNA laboratorium porównuje materiał genetyczny ojca uzyskany z próbki z materiałem genetycznym dziecka. Dokładność testów na ojcostwo przeprowadzanych w laboratorium wynosi 99,9%.

Koszt testu na ojcostwo zależy od wybranego laboratorium oraz rodzaju badania (prywatny test czy test na potrzeby sądowe). Ceny w Polsce wahają się zazwyczaj od około 800 zł do 1500 zł za prywatne badanie. W przypadku testu sądowego koszt jest wyższy i może sięgać nawet 2000-3000 zł, ponieważ wymaga bardziej szczegółowej analizy oraz uwzględnienia określonych procedur formalnych, które zapewniają wiarygodność dowodową w sądzie.

Jeśli chcesz uznać ojcostwo lub przeciwnie, zakwestionować je w sądzie, test na ojcostwo staje się kluczowym elementem postępowania. W Polsce przepisy dotyczące uznania ojcostwa regulują Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W przypadku, gdy dziecko urodziło się w małżeństwie, mąż matki automatycznie uznawany jest za ojca. Jednak w sytuacji, gdy ojcostwo budzi wątpliwości, sąd może zlecić badanie DNA.

Prywatnie zlecony test na ojcostwo nie ma mocy prawnej, ale jego wynik może być wykorzystany jako dowód w postępowaniu sądowym. Warto jednak pamiętać, że w sprawach sądowych zalecane jest przeprowadzenie badania w certyfikowanym laboratorium na zlecenie sądu, aby wynik był uznany za wiarygodny dowód.

W Polsce istnieje możliwość przeprowadzenia testu na ojcostwo już w czasie ciąży, jednak procedura ta jest bardziej skomplikowana niż w przypadku badań po urodzeniu dziecka. Test na ojcostwo w ciąży można wykonać na podstawie materiału genetycznego dziecka, który uzyskuje się z płynu owodniowego (amniopunkcja) lub próbki krwi matki, z której wyodrębnia się DNA płodu. Badania te są jednak kosztowne i wymagają zaangażowania specjalistów, a także wiążą się z pewnym ryzykiem dla ciąży, zwłaszcza w przypadku amniopunkcji. Z tego powodu decyzja o przeprowadzeniu takiego testu powinna być dobrze przemyślana i skonsultowana z lekarzem.

Co podarować na Daddy Shower?

Daddy Shower to odpowiednik Baby Shower dla przyszłych ojców, a popularność takich spotkań w Polsce rośnie. Na takie wydarzenie możesz podarować praktyczne upominki związane z ojcostwem, jak książki o ojcostwie, gadżety do opieki nad dzieckiem (np. torba na pieluchy, nosidełko), czy też coś osobistego, co pozwoli przyszłemu tacie na chwilę relaksu, jak zestaw do pielęgnacji męskiej lub voucher na masaż.

Czy istnieje poradnictwo ciążowe dla mężczyzn?

Tak, coraz więcej placówek medycznych i psychologicznych w Polsce oferuje poradnictwo ciążowe skierowane do mężczyzn. Wiele szkół rodzenia ma również programy przygotowane specjalnie dla przyszłych ojców, które obejmują zarówno wiedzę teoretyczną, jak i praktyczne wskazówki dotyczące wsparcia partnerki podczas ciąży i porodu, a także przygotowania do roli ojca.

Czy ojcu przysługuje wolne w dniu porodu?

Zgodnie z polskimi przepisami, ojcu przysługuje dwudniowy urlop okolicznościowy w związku z narodzinami dziecka. Może on wykorzystać jeden z tych dni w dniu porodu lub inny dogodny termin, zależnie od potrzeb. Urlop ten jest płatny i przysługuje każdemu ojcu, który zgłosi taką potrzebę swojemu pracodawcy.

Co musisz zrobić, gdy zostaniesz ojcem?

Po narodzinach dziecka ojciec musi zgłosić jego urodzenie w Urzędzie Stanu Cywilnego, co zazwyczaj odbywa się w ciągu 21 dni od narodzin. Warto również pamiętać o zgłoszeniu dziecka do ubezpieczenia zdrowotnego, a także o możliwości skorzystania z przysługującego urlopu ojcowskiego (14 dni), urlopu rodzicielskiego lub opieki nad dzieckiem w ramach dni wolnych od pracy na opiekę nad członkiem rodziny.

Informacje o autorze

Celsy Dehnert jest niezależną dziennikarką i autorką. Jako matka dwójki dzieci w wieku 18 miesięcy, sama przeżywa przygody związane z rodzicielstwem. Aby odpowiedzieć na najbardziej palące pytania innych rodziców i swoje własne, pisze poradniki na tematy związane z rodziną, ciążą i życiem z dziećmi.