Chustowanie noworodka i jego wpływ na fizyczny i emocjonalny rozwój dziecka

Każdy noworodek, niemowlę i małe dziecko muszą być noszone. Dopóki maluch nie nauczy się pełzać, raczkować, a następnie chodzić, to w kwestii przemieszczania się skazany jest na dorosłych: swoich rodziców i opiekunów.

Noszenie dziecka „przydaje się” nie tylko do przejścia z nim z punktu A do punktu B. Trzymając niemowlę w ramionach, można też je lulać, bujać, kołysać, usypiać, a nawet karmić piersią. Noszony maluch czuje się wtedy bezpiecznie, szybko się uspokaja i wycisza, a często również zasypia. Taka fizyczna bliskość rodzica sprzyja też budowaniu więzi z maluszkiem i wspiera jego rozwój emocjonalny. Co więcej, przytulanie, bujanie i kołysanie niemowlaka wspomagają regulację przeciążonego bodźcami układu nerwowego, stymuluje układ przedsionkowy, który odpowiada za integrację sensoryczną, pomaga ćwiczyć koordynację i równowagę, wzmacnia mięśnie oraz sprzyja rozwojowi poznawczemu i intelektualnemu.

Sposób noszenia malucha na rękach zależy przede wszystkim od jego wieku i stopnia rozwoju, ale też od sytuacji. Jedną z najprostszych i najbardziej intuicyjnych pozycji do noszenia niemowląt i noworodków już od 1. dnia życia jest tzw. fasolka. Dziecko wystarczy ułożyć wzdłuż przedramienia tak, by jego brzuszek dotykał brzuszka rodzica, a główka opierała się w zgięciu łokcia. Obiema dłońmi należy podeprzeć pupę i plecki maluszka.

Noworodka i niemowlę można nosić też w pozycji na brzuszku. Wówczas boczek dziecka opiera się o brzuch rodzica, a główka pewnie spoczywa na przedramieniu. Z takiego ułożenia łatwo przejść do pozycji bocznej, w której maluch styka się z rodzicem pleckami i może swobodnie obserwować otaczający go świat. W każdej z tych pozycji trzeba pamiętać o pewnym podparciu główki, tułowia, miednicy i nóżek dziecka!

Równie dobrą i wygodną pozycją jest tzw. żabka – dziecko jest przytulone brzuszkiem do brzucha rodzica, jego miednica pozostaje podwinięta, a nóżki są szeroko odwiedzione, zupełnie jak u żabki. Zarówno noworodka, jak i starsze niemowlę możesz też nosić w chuście – wybór należy do Ciebie!

Od kiedy można nosić dziecko przodem do świata? Taki sposób noszenia sprawdza się już u kilkumiesięcznych niemowląt. Należy koniecznie zadbać o „podwinięcie” miednicy malucha w taki sposób, by plecki były zaokrąglone i miały kształt literki C. Ta pozycja jest dozwolona podczas noszenia na rękach – w chuście i nosidle maluch raczej nie powinien przebywać przodem do świata.

Podczas noszenia maluszka należy unikać pozycji, w których ma on mocno wyprostowany kręgosłup, odgina do tyłu główkę lub jest ułożony asymetrycznie (jeden boczek się skraca, a drugi wydłuża). Częste noszenie w nieprawidłowej pozycji może spowodować problemy m.in. z napięciem mięśniowym, symetrią ciała, a nawet skutkować zaburzeniami w rozwoju motorycznym (zwykle niewielkimi, ale jednak!).

Chustonoszenie to nic innego, jak noszenie dziecka w specjalnej chuście, która ściśle owija tułów malucha i rodzica oraz (dosłownie) przywiązuje go do opiekuna. Chusta ma formę długiego, zwykle kolorowego pasa tkaniny, który można wiązać na różne sposoby, w zależności od wieku dziecka oraz potrzeb i umiejętności rodzica.

Wbrew pozorom, noszenie niemowlaka w chuście nie jest niczym nowym. Prawdopodobnie korzystano z niego już ok. 50 tys. lat temu, kiedy zamiast chusty dla noworodka kobiety używały konstrukcji ze skór zwierząt. Technika wiązania oraz sama forma chusty do noszenia niemowlaka ewoluowały przez wieki. Dzieci noszono w tym czasie m.in. w wełnianych chustach, fartuchach, zapaskach, a nawet w prześcieradłach.

Ze względu na liczne zalety, chustonoszenie praktykuje się obecnie niemal na całym świecie. Z pewnością zdarzyło Ci się widzieć zdjęcia Afrykanek z niemowlętami zawiązanymi w kolorowe chusty zwane kanga. Podobnym „wynalazkiem” jest południowoafrykańskie rebozo, czyli miękki szal, który podczas ciąży wykorzystuje się do masażu, a po porodzie – do noszenia malucha. W Azji spotkamy się z nieco większą różnorodnością – w zależności od kraju, rodzice preferują tam prostokątne chusty mocowane na ramionach i pod brodą oraz oryginalne chusty dla dziecka przypominające wiązane nosidła.

Noszenie noworodka i niemowlaka w chuście zapewnia mu bezpieczeństwo i fizyczną bliskość, która jest niezbędna do prawidłowego rozwoju. Maluch czuje ciepło rodzica, słyszy bicie jego serca i odczuwa spokojny rytm oddechu, a na dodatek jest bujany i kołysany w tempie kroków mamy lub taty. Takie doznania, w połączeniu z dość ciasnym wiązaniem chusty i charakterystyczną pozycją „na fasolkę”, przypominają dziecku środowisko panujące w brzuszku mamy.

Nieprzerwany kontakt fizyczny, który ma miejsce podczas chustowania, zmniejsza niepokój i stresmaluszka oraz pozwala mu poczuć się pewniej. Dziecko nie musi już przywoływać rodzica płaczem – ma go cały czas przy sobie, co umożliwia umacnianie więzi, budowanie zaufania i poczuciabezpieczeństwa. Maluch zyskuje też pewność, że opiekun szybko dostrzeże jego potrzeby i na nie zareaguje.

Sprawdź, jak jeszcze możesz pomóc płaczącemu dziecku.

Noszenie w chuście wspiera również rozwój społeczny dziecka. Zawiązany w chuście maluch jest wysoko, niemal na tym samym poziomie, co dorosła osoba. Ułatwia mu to nawiązywanie i utrzymywanie kontaktu wzrokowego z rodzicem oraz śledzenie jego twarzy. Dziecko może też spoglądać na innych ludzi z zupełnie nowej perspektywy i czuć się „jak równy z równym”.

Noszenie dziecka w chuście niesie za sobą również mnóstwo korzyści dla jego rozwoju fizycznego:

• wspiera rozwój sensoryczny – ruchy odczuwane przez noszone dziecko wspomagają rozwój układu przedsionkowego, który odpowiada za sprawną integrację wszystkich bodźców zmysłowych,

• dzięki mocnemu dociskowi reguluje pracę układu nerwowego i stymuluje czucie głębokie,

• pozwala ćwiczyć koordynację ruchów i równowagę,

• wzmacnia mięśnie całego ciała, w tym mięśnie głębokie,

• stymuluje trawienie, łagodzi bóle brzuszka i objawy kolki – ruchy rodzica delikatnie masują brzuszek dziecka i wspomagają pracę układu pokarmowego.

Sprawdź jak wygląda rozwój dziecka miesiąc po miesiącu

Zalety chustonoszenia odczuwa nie tylko dziecko, ale też jego rodzice. Taki sposób noszenia noworodka jest bardzo wygodny i daje dużą swobodę. Bywa też wybawieniem w okresach skoków rozwojowych lub w przypadku dzieci, które chcą stale być blisko rodzica.

Do zalet chustowania zaliczamy:

• wolne ręce rodzica, który, mając dziecko w chuście, może łatwo wykonywać różne czynności,

• odciążenie kręgosłupa – prawidłowo zawiązana chusta równomiernie rozkłada ciężar ciała dziecka na ramiona i plecy opiekuna,

• swoboda – korzystanie z chusty sprawia, że nie trzeba już nosić nieporęcznego wózka po schodach ani manewrować nim w ciasnych sklepowych alejkach.

Jednym z najważniejszych aspektów chustonoszenia jest prawidłowa technika wiązania chusty dla noworodka. Początkowo wiązanie i dociąganie chusty oraz poprawne ułożenie w niej dziecka może wydawać się bardzo trudne, niewygodne lub niemożliwe do wykonania przez jedną osobę. Jak w wielu innych sytuacjach, podobnie i tutaj trening czyni mistrza. Po kilkunastu próbach z pewnością nabierzesz wprawy i pewności, a z czasem zaczniesz też uczyć się nowych wiązań i technik.

Przed rozpoczęciem nauki wiązania trzeba zaopatrzyć się w chustę. Dla noworodka i małego niemowlaka najlepiej sprawdzi się cienka chusta tkana o splocie skośno-krzyżowym lub chusta kółkowa (prostsza w wiązaniu). Dla starszego niemowlęcia można wybrać grubszą chustę o gramaturze ok. 260-300.

Chusty tradycyjne zwykle mają długość od 2,6 do nawet 5,2 m, a kółkowe – od ok. 1,7 m do 2,3 m. Długość chusty dobiera się do rozmiaru ubrań rodzica oraz do rodzaju wiązania. Do najpopularniejszych wiązań dla noworodka (kangurka i kieszonki) wystarczy chusta o długości pasującej do wymiarów rodzica, a do wiązania koala (podwójny X) lepiej wybrać chustę większą o 1 rozmiar.

Aby noszenie niemowlaka w chuście było wygodne i bezpieczne, należy zadbać o ułożenie maluszka w odpowiedniej pozycji, która będzie dopasowana do jego wieku i stopnia rozwoju.

Przy prawidłowym wiązaniu, noworodek w chuście powinien:

• przybierać pozycję „żabki” (tzw. pozycję zgięciowo-odwiedzeniową),

• mieć kręgosłup ułożony w kształcie literki C,

• układać główkę na piersi rodzica,

• być ciasno otulony chustą.

Kiedy maluch zaczyna kontrolować szyję i główkę, można nieco obniżyć górny brzeg chusty, ustawiając go mniej więcej na wysokości uszu. Kolejna zmiana następuje dopiero w momencie, gdy dziecko potrafi już samodzielnie siadać. Należy wtedy „uwolnić” jego rączki, a brzeg chusty umieścić pod paszkami.

Poznaj najważniejsze etapy rozwoju dziecka i dowiedz się, kiedy maluch nabywa kolejne umiejętności

Większość zdrowych noworodków można od początku nosić z przodu, na boku lub na plecach. Rodzice zwykle mają jednak obawy przed „przerzuceniem” takiego maleństwa na plecy, dlatego najchętniej noszą je na swoim brzuchu i klatce piersiowej. Starsze i cięższe dziecko znacznie wygodniej nosi się na plecach. Nie ma jednak żadnych przeciwwskazań do noszenia na brzuchu lub na boku nawet kilkulatka.

Sposób wiązania chusty należy zawsze dopasować do wieku i stopnia rozwoju dziecka oraz do preferencji i indywidualnych uwarunkowań rodzica. Najpopularniejszymi wiązaniami są:

• kieszonka,

• kangurek,

• plecak,

• koala (2x),

• kangur na biodrze.

Kieszonka i kangurek to wiązania chusty wykorzystywane do noszenia dziecka z przodu (ale nie przodem do świata!). Sprawdzają się już u noworodków (kangurek nawet u wcześniaków). Pozwalają też na stałą kontrolę ułożenia dziecka w chuście, dlatego są polecane początkującym.

Kangur na biodrze to pozycja boczna, którą również można stosować już od urodzenia. Jest idealna dla maluchów ciekawych świata, które denerwują się, kiedy są „zamotane” w pozycji z przodu.

Wiązanie plecak przeznaczone jest do noszenia dziecka na plecach rodzica i występuje w kilku wariantach: plecak prosty, plecak z koszulką, plecak z krzyżem, plecak wzmocniony i podwójny hamak. Spośród tych wariantów, jedynie plecak prosty nadaje się jako wiązanie chusty dla noworodka i małego niemowlęcia. Pozostałe wiązania przeznaczone są dla starszych dzieci, najlepiej tych, które potrafią już samodzielnie siadać.

• Od kiedy można nosić dziecko w chuście?

Zdrowe, donoszone noworodki można chustować już od urodzenia. Maluszki chore, urodzone przedwcześnie lub cierpiące na zaburzenia rozwojowe miewają przeciwwskazania do noszenia w chuście, dlatego przed chustowaniem warto skonsultować się z ich lekarzem.

• Jak długo dziecko może przebywać w chuście?

Przy prawidłowym zawiązaniu chusty i ułożeniu dziecka, można nosić je w chuście tak długo, jak tego potrzebujecie (i wytrzymujecie).

• Jaką chustę kupić – nową czy używaną?

Każda nowa chusta wymaga „złamania”, czyli zmiękczenia (poprzez pranie i użytkowanie), co bywa czasochłonne. Z tego względu, lepszym wyborem na początek są chusty używane. Są bardziej miękkie, lepiej się układają, dlatego łatwiej je dociągnąć. Przy okazji są też nieco tańsze (niewiele, ale jednak).

• Czy można nauczyć się wiązania chusty samodzielnie?

Tak. My jednak polecamy uczyć się tego od ekspertów, czyli ceryfikowanych doradców noszenia (np. podczas warsztatów, indywidualnych konsultacji). Doradca dobierze rodzaj wiązania do Waszych potrzeb, nauczy prawidłowo dociąć chustę oraz pomoże w wyborze pierwszej chusty.

• Czy można nosić w chuście dwoje dzieci?

Tak, pod warunkiem, że każde z nich będzie zawiązane w oddzielnej chuście.

Przeczytaj także:

Skoki rozwojowe u niemowląt i małych dzieci

Rozwój wzroku u niemowląt i małych dzieci

Przepuklina pępkowa u niemowlaka – co to jest, skąd się bierze, jak leczyć?

Źródła:
1. A. Charęzińska, Dlaczego kołysanie dziecka jest ważne w rozwoju?, www.charezinska.pl/14-waznych-powodow-dla-ktorych-nalezy-kolysac-i-hustac-dzieci/
2. B. Lis, Rola układu przedsionkoweo w rozwoju dziecka, asto.edu.pl/blog/artykuly/rola-ukladu-przedsionkowego-w-rozwoju-dziecka/
3. K. Nawrocka, I. Frankowska-Olech, Pospiesznym na świat – chustonoszenie wcześniaka, wczesniak.pl/pospiesznym-na-swiat-chustonoszenie-wczesniaka/
4.  M. Klewińska, Chustonoszenie, czyli o potrzebie noszenia dziecka, www.opiekaokoloporodowa.pl/artykul/chustonoszenie-czyli-o-potrzebie-noszenia-dziecka
5. K. Kabuła, Zamotani – czy warto stosować chusty?, fizjoterapiadzieci.pl/zamotani-czy-warto-stosowac-chusty/
6. Blog Carrylove, carrylove.pl/pl/blog
7. M. Szczepanik, Czy noszenie dziecka w chuście jest bezpieczne?, zekspertemodzieciach.pl/czy-noszenie-dziecka-w-chuscie-jest-bezpieczne/
8. K. Kramek, Czy noszenie w chuście obciąża kręgosłup dziecka?, www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/67184,czy-noszenie-w-chuscie-obciaza-kregoslup-dziecka
9. Chusty do noszenia dzieci - najczęstsze pytania, www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/76377,chusty-do-noszenia-dzieci-najczestsze-pytania
10. Blog Clauwi, clauwi.pl/blog/