Liczenie ruchów dziecka w ciąży - po co i jak to robić?
Dla każdej przyszłej mamy moment, w którym zaczyna odczuwać pierwsze ruchy dziecka jest niezapomniany i bardzo wyjątkowy. Ma to miejsce zazwyczaj około 18-21 tygodnia ciąży. Początkowo ruchy dziecka są trudne do rozpoznania, jednak z czasem stają bardzo charakterystyczne i kobieta od razu wie, kiedy jej maleństwo obraca się i kopie. Z każdym kolejnym tygodniem ciąży ruchy dziecka są coraz bardziej wyraźne, dlatego warto rozpocząć ich liczenie w ciągu dnia. Dowiedz się, po co liczyć ruchy dziecka i jak to robić?
Pierwsze ruchy dziecka - w którym tygodniu ciąży mama zaczyna odczuwać pierwsze ruchy?
Pierwsze ruchy dziecka w brzuchu kobieta może odczuć pomiędzy 14. a 26.tygodniem ciąży. Jest to bardzo szeroka norma – najczęściej przyszłe mamy czują pojedyncze, delikatne kopniaki i muśnięcia w okolicach 18-22 tygodnia.
Początkowo ruchy dziecka są bardzo subtelne i łatwo można je pomylić np. z lekkimi skurczami jelit czy przesuwaniem się w nich treści pokarmowej. W miarę upływu czasu przybierają jednak na sile, a ciężarna nie ma już wątpliwości, że to rusza się jej maluszek.
Moment odczucia pierwszych ruchów płodu zależy m.in. od tego, czy kobieta jest w pierwszej, czy kolejnej ciąży – w przypadku drugiego i każdego następnego dziecka, ruchy odczuwa się zazwyczaj wcześniej. Podobnie może być w przypadku bardzo szczupłych kobiet – niektóre z nich czują pierwsze kopniaki już w okolicach 14. tygodnia, nawet jeśli jest to ich pierwsze dziecko.
Z dużym prawdopodobieństwem odczujesz pierwsze ruchy płodu nieco później, jeśli Twoje łożysko jest zlokalizowane na przedniej ścianie macicy. Wówczas stanowi ono swego rodzaju „bufor” między rozwijającym się płodem a brzuszkiem jego mamy. W tej sytuacji kobieta na poczucie pierwszego ruchu maluszka będzie musiała poczekać o kilka tygodni dłużej, niż ciężarne z łożyskiem w innym miejscu macicy.
Po co liczyć ruchy dziecka?
Ilość ruchów dziecka jest jednym z wyznaczników jego dobrostanu. Jeśli maluch regularnie kręci się, kopie, przesuwa i obraca, możemy z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że nie dzieje się z nim nic złego.
Ilość spontanicznych ruchów dziecka zwiększa się do 32.tygodnia, a następnie pozostaje stabilna aż do końca ciąży. Ruchy dziecka przed porodem możesz odczuwać w nieco inny sposób – w macicy robi się ciasno, przez co maluch ma coraz bardziej ograniczone pole manewru.
Na podstawie częstotliwości i intensywności ruchów dziecka można określić jego rytm dobowy i wskazać momenty snu i odpoczynku. Już od około 20.tygodnia ciąży maluchy wykazują zmienną aktywność, zależną od pory dnia.
Monitorując ruchy maluszka możesz też spróbować odgadnąć jego przyszły temperament: będzie pogodne, spokojne i szybko zacznie przesypiać noce czy przeciwnie – będzie bardzo ruchliwe, aktywne, a odpoczynek zajmie odległe miejsce na liście jego priorytetów?
Słabsze odczuwanie ruchów płodu lub ich brak powinno być dla przyszłej mamy sygnałem alarmowym i skłonić ją do skontaktowania się ze swoim lekarzem. Takie zmiany mogą oznaczać zagrożenie zdrowia, a nawet życia dziecka.
Kiedy zacząć liczyć ruchy dziecka?
Liczenie ruchów dziecka najlepiej rozpocząć ok. 28.-30. tygodnia ciąży. W tym okresie nadal zwiększa się ich ilość, a Ty możesz odczuć je już wystarczająco mocno i wyraźnie.
Rozpocznij też liczenie ruchów płodu za każdym razem, kiedy poprosi Cię o to Twój lekarz lub położna. Zazwyczaj wskażą oni częstotliwość pomiarów oraz sposób, w jaki powinnaś je przeprowadzać.
Zbyt wczesne rozpoczęcie liczenia ruchów może dać zupełnie niemiarodajne rezultaty – kobieta nie odczuwa ich jeszcze wystarczająco mocno i może pominąć lub przeoczyć niektóre kopniaki lub obroty maluszka. Jeśli przez to uzyska niższy wynik, niż przewidują to normy, może niepotrzebnie najeść się strachu.
Jak liczyć ruchy dziecka?
O ile Twój lekarz nie zaleci inaczej, rozpocznij liczenie ruchów dziecka od ułożenia się w wygodnej pozycji, najlepiej na lewym boku. Przygotuj sobie stoper, minutnik lub po prostu zegarek. Możesz też wziąć kartkę, na której odnotujesz każdy ruch maluszka lub specjalną kartę liczenia ruchów płodu. Jeśli wyczujesz 10 ruchów w ciągu kilkunastu minut, możesz z powodzeniem przerwać liczenie – wszystko jest w porządku.
W odwrotnej sytuacji, kiedy to mimo upływu godziny nadal nie poczułaś 10 kopniaków, warto wykonać kilka czynności, by pobudzić ruchy dziecka w brzuchu. Wstań i pochodź po domu, pobujaj się na piłce gimnastycznej, wypij sok owocowy i zjedz przekąskę z zawartością węglowodanów – aktywność i wzrost poziomu cukru we krwi mogą wybudzić dziecko i zachęcić je do mocniejszego poruszania się w macicy.
Następnie połóż się i postaraj się zrelaksować. Zacznij na nowo liczyć ruchy dziecka w brzuchu. Jeśli tym razem w ciągu godziny wyczujesz ich minimum 10, nie masz powodu do obaw – być może Twój maluszek wcześniej ucinał sobie drzemkę. Jeśli jednak nawet teraz ruchów będzie zdecydowanie mniej, powiadom o tym swojego lekarza.
W każdym przypadku, kiedy Twoje dziecko wykona mniej niż 4 ruchy w ciągu godziny, natychmiast zadzwoń do swojego ginekologa lub udaj się na izbę przyjęć najbliższego szpitala położniczego. W takiej sytuacji nie powtarzaj już liczenia po przekąsce i chwili aktywności – jeśli z maluszkiem dzieje się coś złego, ważna jest każda minuta!
Ile ruchów dziecka dziennie?
Nie mamy niestety dokładnych informacji na temat prawidłowej dziennej liczby ruchów płodu. Niektóre źródła podają, że w 20. tygodniu ciąży powinno być ich ok. 200, w 32. tygodniu – 575, a w trakcie porodu średnio 282. Są to oczywiście wartości uśrednione, a w dodatku trudne do zweryfikowania - liczenie ruchów przez całą dobę byłoby bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe.
Dysponujemy za to inną, bardziej precyzyjną normą – w ciągu 1 godziny dziecko po 28.-30. tygodniu ciąży powinno wykonać minimum 10 ruchów, czyli 240 ruchów przez cały dzień. Zazwyczaj maluchy wykonują ich znacznie więcej – średnia ilość ruchów płodu na godzinę w terminie porodu wynosi aż 31.
Jakie ruchy należy liczyć? Odpowiedź brzmi: wszystkie, nawet te delikatne. Należy odnotować każde kopnięcie, obrót, zmianę pozycji, trzepotanie czy wypchnięcie rączki lub główki. Intensywność ruchów będzie zależała od tego, co aktualnie robi maluszek - jeśli odpoczywa, będą one bardziej subtelne niż w fazie jego aktywności.
Nie martw się na zapas, kiedy zauważysz, że wieczorami Twoje dziecko rusza się częściej i intensywniej, niż rano – jeśli tylko ilość jego ruchów mieści się w normie, prawdopodobnie wszystko jest w porządku. Wiele maluszków jest bardziej aktywnych pod koniec dnia, a dodatkowo przyszłe mamy są wtedy mocniej skupione na sobie i odczują nawet najdelikatniejsze ruchy łatwiej, niż o poranku, kiedy ich głowę zaprząta wiele spraw.
Co powinno zaniepokoić podczas liczenia ruchów dziecka?
Liczenie ruchów dziecka w ciąży ma swój cel – to między innymi w ten sposób jesteśmy w stanie stwierdzić, że z dzieckiem wszystko w porządku. Jest to oczywiście metoda niedokładna i obarczona sporym marginesem błędu, ale umożliwia kobiecie samodzielne monitorowanie stanu maluszka w zasadzie w dowolnym momencie i to bez udziału lekarza.
Co powinno zaniepokoić Cię w trakcie liczenia ruchów płodu?
- mniej niż 4 ruchy na godzinę – niezwłocznie udaj się do specjalisty
- brak wyczuwalnych ruchów – konieczna szybka wizyta w szpitalu
- więcej niż 4, ale mniej niż 10 ruchów na godzinę – powtórz liczenie w taki sposób, jak opisaliśmy powyżej, a w razie uzyskania podobnego wyniku skontaktuj się ze swoim ginekologiem
- bardzo szybkie, gwałtowne i chaotyczne ruchy dziecka – wymagają konsultacji z lekarzem
- zauważalna zmiana w aktywności dziecka
- odczuwanie przez Ciebie silnego niepokoju, zwłaszcza pod koniec ciąży – warto zgłosić się na izbę przyjęć oddziału ginekologiczno-położniczego.
Oprócz samodzielnego liczenia ruchów, stan dziecka możemy kontrolować także na inne sposoby. Najważniejszymi i najdokładniejszymi z nich są badania USG oraz badania położnicze przeprowadzane przez lekarza podczas kolejnych wizyt ciążowych.
Poznaj listę badań, które wykonuje się standardowo w III trymestrze ciąży i tuż przed porodem.
Stymulacja prenatalna - wspomaga rozwój emocjonalny i fizyczny jeszcze przed narodzinami
Ruchy maluszka w łonie mamy są pewnym rodzajem komunikacji ze światem – w ten sposób dziecko może przekazywać nam ważne informacje, ale też próbować wejść w „dialog”, np. kiedy na Twoje dotknięcie brzuszka odpowiada kopnięciem lub zaczyna żywo ruszać się w momencie przyłożenia do brzucha latarki.
Skoro dziecko komunikuje się z nami, to my również możemy komunikować się z nim. Rodzajem takiej komunikacji jest stymulacja prenatalna, która pomaga rodzicom nawiązać więź z dzieckiem, a dodatkowo pobudza układ nerwowy malucha i jego aktywność.
Stymulacja prenatalna może odbywać się w różnych formach:
- Wyobrażenia o dziecku – zarówno o tym, jak teraz wygląda, zachowuje się i jakie są jego cechy charakteru, jak i o przyszłości dziecka: relacjach z rodziną i rówieśnikami, o dorastaniu oraz o dorosłości.
- Rozmowy z dzieckiem – w formie monologu, np. opowiadania, czytania bajek i wierszy albo wymyślonego dialogu. Mogą być one werbalne, kiedy mówisz na głos do maluszka lub niewerbalne, tylko w Twoich myślach.
- Śpiewanie – korzystnie wpływa na układ nerwowy dziecka i rozluźnia je. Pobudza rozwój płodu, i jego komórek nerwowych, usypia, rozśmiesza i ożywia.
- Słuchanie muzyki – jest odbierane przez dziecko zupełnie inaczej, niż śpiew i pobudza zupełnie inne ośrodki w mózgu. Pod wpływem muzyki klasycznej maluch zaczyna się ruszać, a praca jego serca i fale mózgowe normalizują się.
- Dotyk – udowodniono, że dzieci dotykane i masowane z troską przed i po urodzeniu rozwijają się lepiej fizycznie i psychicznie. Dotyk stymuluje mózg i zachęca maluszka do odpowiadania rodzicowi w ten sam sposób.
- Mechanizm synchronizowania matki i dziecka prenatalnego – wzajemne dopasowanie do siebie zachowań motorycznych i sygnałów słuchowych matki i dziecka – kiedy matka jest aktywna, dziecko uspokaja się. I odwrotnie – kiedy matka odpoczywa, dziecko zwiększa swoją aktywność.
Taka stymulacja przynosi dziecku szereg korzyści: zaczyna ono budować swoje upodobania i nawyki, nabywa kolejnych umiejętności, w jego mózgu powstają nowe połączenia nerwowe, a wraz z nimi - zalążki inteligencji zmysłowo-ruchowej. Maluszek w brzuchu uczy się fragmentów muzyki, tekstów opowiadań, poznaje głos rodziców oraz brzmienie języka, w którym mówią. W badaniach wykazano, że stymulacja prenatalna sprawia, że genetycznie zaprogramowane zdolności dziecka wystąpią wcześniej, a ono samo pełniej wykorzysta swój potencjał.
Przeczytaj także:
I trymestr ciąży – wszystko, co powinnaś wiedzieć
Krzywa cukrowa, czyli test obciążenia glukozą - badania w ciąży
Połóg – co to jest, jak przebiega i ile trwa okres połogu?
Źródła:
1. J. Matuszczak-Świgoń, A. Kowalska-Żelewska, Komunikacja matki z dzieckiem w okresie prenatalnym, webcache.googleusercontent.com/search
2. A. Partyka, Wartość metod oceny dobrostanu płodu w ciąży po wyznaczonym terminie porodu, pbc.gda.pl/Content/43837/doktorat%20PARTYKA%20Anna.pdf
3. Słabsze odczuwanie ruchów płodu, podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/971/original/68-80.pdf
4. H. Murkoff, S. Mazel, W oczekiwaniu na dziecko, Poznań wyd. Rebis, 2016.
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, Dz.U. 2018 poz. 1756, isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf
Poradnik
I trymestr ciąży – wszystko, co powinnaś wiedzieć
II trymestr ciąży – wszystko, co powinnaś wiedzieć
III trymestr ciąży - wszystko, co powinnaś wiedzieć
Liczenie ruchów dziecka w ciąży
Ćwiczenia w ciąży
Ciąża mnoga
Wypadanie włosów po ciąży
Położna – kim jest, czym się zajmuje, jak pracuje?
Zdrowe odżywianie
Ważne składniki odżywcze
Pielęgnacja w ciąży
Badania w ciąży
Pytania i odpowiedzi
Quiz ciążowy
Niezbędnik przed i po porodzie
