8. tydzień ciąży: łożysko powoli przejmuje funkcje odżywiania zarodka

Właśnie rozpoczęłaś ostatni tydzień drugiego miesiąca ciąży. Serce Twojego maluszka bije już mocno i pewnie, co być może miałaś okazję zobaczyć podczas niedawnej wizyty u ginekologa. Twoja macica w 8. tygodniu ciąży powiększa się tylko nieznacznie, ale u niektórych przyszłych mam brzuszek może się już zaokrąglić. Może to czas podzielić się radosną nowiną z bliskimi, wręczając im zdjęcie maleńkiego zarodka w 8. tygodniu ciąży z USG 3D?

W 8. tygodniu ciąży dziecko po raz pierwszy podnosi głowę i rozciąga się. Jego kończyny nadal się rozwijają – dłonie i stopy powoli nabierają właściwego sobie kształtu, formują się też maleńkie palce u rąk i nóg. Pomiędzy palcami pozostaje jeszcze skóra, przez co dłonie i stopy przypominają na razie płetwy. Wkrótce nadmiar skóry zaniknie, a dziecko będzie w stanie samodzielnie poruszać paluszkami.

Nad oczami widoczne są niewielkie fałdy skóry, które później utworzą powieki. Jednak zanim rozwinie się ostateczna struktura oka, a narząd wzroku podejmie swoje funkcje, minie jeszcze trochę czasu.

Podczas rutynowego badania USG w 8. tygodniu ciąży w małej główce widoczne są już struktury kształtującego się mózgu w postaci tworu składającego się z pęcherzyków. Jest to wstępne stadium rozwoju głowy dziecka.

Żołądek i nerki zostały już uformowane jako jedne z pierwszych narządów wewnętrznych. Dzieje się tak dlatego, że organy te potrzebują najwięcej czasu, aby rozwinąć swoją strukturę anatomiczną i funkcje fizjologiczne. Wszystkie inne ważne narządy dołączą do nich w ciągu najbliższych kilku tygodni.

Nerki maluszka podjęły już pracę i od tego tygodnia zaczynają wydzielać mocz. W ten sposób dziecko samo wytwarza płyn owodniowy, w którym zawieszone jest jego ciałko. Za kilka tygodni zacznie połykać ten płyn, co będzie ważnym elementem jego treningu przed przyjściem na świat.

Tętno płodu w 8. tygodniu ciąży może Cię zaskoczyć – małe serduszko bije dwa razy szybciej niż serce dorosłego człowieka i stale pompuje natlenioną krew do organizmu. Wspomaga to zdrowy rozwój wszystkich narządów. Tlen jest podstawowym składnikiem niezbędnym do rozwoju dziecka i powinien być zawsze dostępny w wystarczającej ilości. Za jego dostarczanie przez większość ciąży odpowiedzialne jest prawidłowo funkcjonujące łożysko.

Objawy ciąży w 8. tygodniu mogą u jednych kobiet stopniowo ustępować, a u innych – nasilać się. Jest to bardzo indywidualna kwestia, a wszystkie niepokojące lub bardzo nasilone symptomy warto konsultować z lekarzem. Specjalista z dużym doświadczeniem w prowadzeniu ciąż podpowie, czy Twoje samopoczucie mieści się jeszcze w normie, czy potrzebujesz fachowej pomocy.

W 8. tygodniu ciąży Twoje piersi będą się nadal powiększać i przygotowywać do karmienia dziecka po porodzie. Na razie zmniejszy się jednak bolesność i nadwrażliwość sutków. Możesz jednak zaobserwować, że Twoje brodawki zmieniły kolor – teraz są ciemniejsze i lekko brązowawe. Podobne zjawisko zachodzi w okolicy narządów płciowych. Na brzuchu natomiast pojawia się ciemna, pionowa linia, która biegnie od pępka, a nawet od żeber aż do wzgórka łonowego. Takie zmiany pigmentacyjne są naturalnym następstwem ciąży i stopniowo cofają się po porodzie. Dotyczą one nie tylko wymienionych obszarów, ale i też całego ciała – wiele kobiet w ciąży obserwuje u siebie przebarwienia na twarzy oraz nowe znamiona barwnikowe (pieprzyki). Aby zmniejszyć ryzyko nieestetycznych przebarwień, stosuj regularnie kremy z wysokim filtrem przeciwsłonecznym i osłaniaj ciało przed słońcem.

Sprawdź, jak jeszcze możesz zadbać o swoją skórę w ciąży

Dla ochrony dziecka wciąż dbaj o siebie i nie podejmuj żadnego ryzyka. Ze względu na zdrowy rozwój dziecka alkohol i nikotyna są zakazane przez cały okres ciąży. Powinnaś też zachować ostrożność w przypadku środków pobudzających zawierających kofeinę, takich jak kawa czy cola. Bezpieczna dzienna dawka kofeiny wynosi teraz 200-300 mg, czyli tyle ile zawierają 2 mocniejsze kawy. Pamiętaj, że kofeina znajduje się też w innych produktach, np. w kakao, czekoladzie oraz w herbacie (pod nazwą teina).

• Zanik mdłości w 8. tygodniu ciąży

Jeśli zauważyłaś, że mdłości i nudności są coraz mniej odczuwalne, to prawdopodobnie Twój organizm powoli przyzwyczaja się do wszystkich zmian związanych z ciążą. Do końca trzeciego miesiąca ciąży nudności, wymioty i uczucie ciągnięcia w brzuchu powinny ustąpić, choć niektórym kobietom towarzyszą one aż do porodu.

• Huśtawka emocji

Ciąża wciąż nie jest jeszcze widoczna. Przyjaciele i znajomi pewnie nie podejrzewają, że spodziewasz się dziecka. Tylko osoby, które dobrze Cię znają, mogą zauważyć różnice w Twoim stanie emocjonalnym, ponieważ Twoje uczucia teraz zmieniają się jak w kalejdoskopie. W jednej chwili promieniejesz z radości, a w następnej jesteś bliska łez. Może to być również dostrzegalne dla osób z otoczenia, np. kolegów z pracy lub przyjaciół, ponieważ trudno jest Ci powstrzymać i kontrolować te wybuchy emocji. Prawdopodobnie znasz ten stan umysłu z okresu dojrzewania – teraz, podobnie jak wtedy, to zmiany hormonalne są powodem zamieszania w Twoim życiu emocjonalnym.

• Duży brzuch w 8. tygodniu ciąży

Na obecnym etapie ciąży Twój brzuszek może mieć różną wielkość. Jeśli oczekujesz swojego pierwszego dziecka, prawdopodobnie nie widać jeszcze po Tobie Twojego stanu i dopiero niedługo zaobserwujesz niewielką wypukłość. W przypadku kolejnych ciąży brzuszek uwidacznia się szybciej, a jeśli miałaś problem z przepukliną lub rozejściem mięśnia prostego brzucha, możesz zauważyć pod pępkiem spore zaokrąglenie. Nie jest ono jeszcze spowodowane znacznym powiększeniem się macicy czy rozmiarami dziecka, a raczej rozluźnianiem się struktur anatomicznych w okolicy miednicy. Duży brzuch w 8. tygodniu ciąży może być też spowodowany wzdęciami i zaparciami, które u przyszłych mam nie należą do rzadkości.

• Ból podbrzusza w 8. tygodniu ciąży

Podobnie jak w poprzednich tygodniach, obecnie nadal możesz odczuwać pobolewanie i kłucie w podbrzuszu. Choć zarodek w 8. tygodniu jest jeszcze mały, to macica i otaczające ją struktury przygotowują się już na jego szybki rozwój i wzrost, który rozpocznie się za kilka tygodni. Pod koniec I trymestru powinnaś już odczuć ulgę – dolegliwości w okolicach brzucha na jakiś czas odpuszczą, by około połowy ciąży powrócić w nieco innej formie – treningowych skurczów Braxtona-Hicksa.

USG dopochwowe w 8. tygodniu ciąży – jak się do niego przygotować?

Obecnie wielu lekarzy wykonuje tzw. badanie ultrasonograficzne wczesnej ciąży, które jest bardzo pomocne m.in. w określeniu mnogości ciąży i jej wieku. USG w 8. tygodniu ciąży zwykle wykonuje się sondą przezpochwową (transwaginalną), na którą lekarz nakłada jednorazową osłonkę. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania – sonda znajduje się na tyle blisko dziecka, że nie ma potrzeby opróżniania jelit ani pęcherza. Warto wspomnieć, że manewry wykonywane głowicą przez lekarza mogą powodować pewien dyskomfort, zwłaszcza jeśli masz mocno wypełniony pęcherz, dlatego zalecamy wcześniejsze skorzystanie z toalety.

Takie badanie pozwala dość dokładnie uwidocznić zarodek w 8. tygodniu ciąży, skontrolować macicę i przydatki oraz wykonać wszystkie niezbędne pomiary. Nie jest jednak bezwzględnie konieczne, a jego przeprowadzenie zależy od decyzji lekarza.

Suplementy w ciąży: kwas foliowy, DHA, jod i witamina D

Przez całą ciążę należy kontynuować dietę bogatą w kwas foliowy. Ponadto powinnaś teraz upewnić się, że dostarczasz sobie wystarczającą ilość witaminy B wraz z pożywieniem, a w razie potrzeby – suplementujesz ją. Eksperci zalecają wszystkim przyszłym mamom suplementację nie tylko kwasu foliowego, ale też DHA i witaminy D. Zapytaj swojego lekarza o dobry preparat, który dostarczy Ci odpowiednią dawkę wszystkich tych substancji. Po porodzie zapotrzebowanie na nie maleje, jednak mama karmiąca dziecko piersią nadal potrzebuje ich wciąż więcej niż inne kobiety.

W czasie ciąży wzrasta również zapotrzebowanie na jod, który jest ważny dla prawidłowego rozwoju tarczycy maluszka i produkcji przez nią hormonów. Ten pierwiastek również zaleca się przyjmować w formie suplementu, jednak z pewnymi wyjątkami, które warto omówić z lekarzem prowadzącym ciążę.

Poznaj rolę jodu w ciąży i jego wpływ na rozwój dziecka.

Uszkodzenie szkliwa zębów i przegląd stomatologiczny

Jeśli dokuczają Ci silne wymioty lub cierpiałaś z ich powodu w ciągu ostatnich kilku tygodni, powinnaś zgłosić się do dentysty. Kwas żołądkowy, który jest wydalany podczas wymiotów, przechodzi przez jamę ustną, a także opłukuje zęby. Agresywny kwas może uszkodzić szkliwo zębów. Nawet jeśli po wymiotach wypłuczesz jamę ustną i umyjesz zęby, wciąż może on spowodować trwałe uszkodzenie zębów. Dentysta poinformuje Cię, czy doszło już do uszkodzenia szkliwa i przedstawi Ci sposoby ochrony Twoich zębów.

Przy okazji poproś swojego stomatologa o kompleksowy przegląd stanu jamy ustnej. Podczas pierwszej wizyty u ginekologa, która ma miejsce najczęściej w okolicach 8. tygodnia ciąży, powinnaś zostać poinformowana o konieczności kontroli dentystycznej w I trymestrze. Pozwoli to na wczesne wyleczenie ewentualnych ubytków, które mogłyby być niebezpieczne dla rozwoju Twojego maluszka.

W 8. tygodniu ciąży organizm matki kontynuuje proces adaptacji do nowej sytuacji. Mogą wystąpić dolegliwości, takie jak nudności, uczucie ciągnięcia w podbrzuszu, napięcie w piersiach lub napady głodu.

Dziecko jest teraz odżywiane zarówno przez formujące się łożysko, jak i pęcherzyk żółtkowy, który niedługo ulegnie wchłonięciu. W miarę rozwoju poszczególnych struktur pępowiny i łożyska, podejmuje ono swoją funkcję i stopniowo odfiltrowuje z przechodzącej przez nie krwi matki substancje, które nie są dobre dla dziecka. Dzięki temu maluszek otrzymuje głównie to, co wartościowe i potrzebne jego organizmowi do dalszego rozwoju i wzrostu. Tak zwana bariera łożyskowa nie działa jednak w przypadku używek, takich jak alkohol i nikotyna, a także niektórych leków. Dlatego ważne jest, aby unikać tych substancji przez cały okres ciąży, a leki i suplementy przyjmować tylko po konsultacji z lekarzem.

Zarodek w 8. tygodniu ciąży jest już całkiem duży – ma około 1,6 centymetra długości. Zawiązki kończyn są teraz bardziej widoczne, a głowa dziecka ma formę sporego zgrubienia. Maluszek przypomina obecnie małego żelkowego misia. W pewnym stopniu widoczne są również jego małe palce. Są one na razie połączone „błonami”, przez co przypominają płetwy, ale później nadmiar skóry zaniknie. Na tym etapie układy i narządy, które powstawały w poprzednich tygodniach, nadal się rozwijają i dojrzewają, przygotowując się do podjęcia pierwszych, prymitywnych funkcji. Szybki rozwój przewodu pokarmowego sprawia, że jelita nie mieszczą się w brzuszku dziecka i tworzą przepuklinę pępkową, która jest zupełnie naturalna i niedługo zaniknie. Nad oczkami dziecka w 8. tygodniu ciąży formuje się fałd, który da początek jego powiekom.

eśli już widziałaś bicie serca swojego maluszka na monitorze USG, to pewnie zastanawiasz się, kiedy widać płeć dziecka. Niestety, z dokładnym określeniem, kto mieszka w Twoim brzuchu, trzeba będzie jeszcze trochę zaczekać – do 10.-11. tygodnia ciąży narządy płciowe chłopców i dziewczynek niczym się nie różnią. Czasem lekarzowi udaje się dostrzec je w trakcie badania USG I trymestru (wtedy zwykle nie ma jeszcze pewności co do płci), a w innych przypadkach jest to możliwe dopiero podczas badania połówkowego, kiedy maluch nieco podrośnie i przyjmie bardziej korzystną pozycję.

Jedną z metod określenia płci jest też wykonanie badania wolnego DNA (NIPT, ang. Non Invasive Prenatal Testing) płodowego, podczas którego sprawdza się, czy u maluszka nie występują różnego rodzaju wady genetyczne. Można je przeprowadzić po 10. tygodniu ciąży i tylko odpłatnie, a jego cena często przekracza 2 tysiące zł. Dokładność takich badań jest różna w zależności od rodzaju wady genetycznej i waha się od 70 do ponad 99%. Płeć dziecka z kolei określa się z dokładnością ok. 98%.

Powiększająca się jama owodni, która obecnie ma około 20-30 milimetrów, powoduje, że macica w 8. tygodniu ciąży coraz bardziej się prostuje. Choć lekarz podczas USG mierzy wielkość pęcherzyka ciążowego, to nie jest on już jedynym czynnikiem przesądzającym o rokowaniach ciąży – na obecnym etapie najbardziej miarodajnym sposobem oceny jej rozwoju jest pomiar CRL zarodka, czyli długości ciemieniowo-siedzeniowej. W kolejnych tygodniach położna lub lekarz będzie też regularnie sprawdzać wzrost macicy, wyczuwając jej dno w trakcie dotykania Twojego brzucha połączonego z badaniem wewnętrznym. Dno macicy to górny brzeg macicy, który w czasie ciąży coraz bardziej przesuwa się ku górze, w kierunku Twoich żeber.

W jamie owodniowej można teraz wyraźnie zobaczyć poruszający się niczym w stanie nieważkości zarodek, który już niedługo „awansuje” na płód. Płód rozwija się do momentu, gdy w macicy nie ma już dla niego miejsca i w końcu przychodzi na świat.

Życie emocjonalne przyszłej matki na początku ciąży jest zazwyczaj wywrócone do góry nogami. Każda kobieta w ciąży potrzebuje krótszego lub dłuższego czasu, by powoli oswoić się z nową sytuacją, która na stałe zmieni jej życie. W tym procesie szalejące w jej organizmie hormony ciążowe mogą być zarówno sprzymierzeńcami, wpływając na odczuwanie radości i budowanie więzi z nienarodzonym maluszkiem, jak i przeciwnikami powodującymi huśtawkę nastrojów i podsycającymi niepewność.

Oprócz wielu kwestii organizacyjnych, przyszła matka ma także obawy i wątpliwości dotyczące zdrowia swojego dziecka. Zapewne z niecierpliwością czekasz na każdą wizytę kontrolną, mając nadzieję, że rozwój dziecka przebiega zgodnie z oczekiwaniami i że dobrze się ono czuje. Niepokój we wczesnej ciąży nie jest całkowicie nieuzasadniony. Do 12. tygodnia ryzyko poronienia jest spore i najczęściej nie zależy jedynie od starań matki, lecz od losowych czynników (np. genetycznych). Szczególnie zestresowane mogą być przyszłe mamy mające za sobą już jedno lub więcej takich trudnych doświadczeń – mogą one odbierać każdy, nawet lekki ból brzucha w 8. tygodniu ciąży, jako niepokojący sygnał.

Informacje o autorce:

Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.