40. tydzień ciąży: nadszedł termin porodu dziecka

Pod koniec 40. tygodnia ciąży nadszedł wreszcie termin porodu, który lekarz obliczył na podstawie Twojej ostatniej miesiączki i badania USG. Być może dziecko już się urodziło, a może pozostało Ci jeszcze kilka dni, podczas których zastanawiasz się, jak przyspieszyć poród. Po 38 tygodniach od poczęcia większość dzieci jest gotowa do narodzin i wyposażona we wszystko, czego potrzebuje do samodzielnego życia na świecie. Jako matka wykształciłaś w sobie uczucia i instynkty niezbędne do opieki nad noworodkiem i towarzyszenia dziecku w jego drodze ku dorosłości.

W ciągu ostatnich kilku tygodni dziecko zgromadziło duże zapasy tłuszczu – stanowi on około 15 procent jego masy ciała. W 40. tygodniu ciąży wątroba dziecka magazynuje więcej skrobi pochodzącej z krwiobiegu matki. Po urodzeniu organizm płodu przekształca tę skrobię w glukozę. Noworodek korzysta z tego cukru aż do momentu, gdy matka wytworzy bardzie kaloryczne i tłustsze mleko przejściowe, czyli około trzy do czterech dni po porodzie. Glukoza jest więc pierwszym źródłem pożywienia dla niemowlęcia i służy jako tymczasowe „paliwo” do czasu rozkręcenia się laktacji.

Pierwsze mleko matki, tzw. siara, dostarcza noworodkowi ważnych przeciwciał, które wspomagają rozwój jego układu odpornościowego. Dzięki temu dziecko może chronić się przed zarazkami, z którymi styka się poza łonem matki. W szczególności należy tu wspomnieć o przeziębieniu, na które noworodek jest narażony od pierwszych dni życia.

Bezpośrednio przed narodzinami dziecko nie ma już miejsca w macicy, leży więc skulone w pozycji porodowej z głową już głęboko w Twojej miednicy mniejszej – i czeka. Zauważysz, że noworodek utrzymuje tę embrionalną pozycję przez pierwsze dwa do trzech tygodni po urodzeniu.

Przeczytaj także: Fizjologiczna żółtaczka u noworodka – objawy i przyczyny. Do podlinkowania zdanie tytułowe

Narodziny dziecka to jednocześnie ekscytujący i wyczerpujący proces. Poród naturalny ma swój początek już w skurczach przepowiadających z ostatnich kilku tygodni. Bardzo nieprzyjemne dla małego człowieka jest, gdy podczas skurczów rozwierających macica kurczy się całkowicie, najpierw w dłuższych, potem w krótszych odstępach czasu. Nienarodzone dziecko jest masowane przez mięśnie macicy i przesuwane dalej w dół.

Zanim główka, jako największa część ciała dziecka, będzie mogła przecisnąć się przez pochwę matki, musi jeszcze przygiąć się mocno do klatki piersiowej i wykonać kilka zwrotów. Dla matki jest to zazwyczaj bardzo bolesna część porodu.

Gdy dziecko pomyślnie przejdzie przez tę procedurę, jego główka pojawia się u wejścia dopochwy. W tym miejscu ciemiączko otrzymuje bodziec do pierwszego oddechu noworodka w postaci powiewu powietrza, które jest obecne w świecie zewnętrznym. Zwykle towarzyszy temu pierwszy płacz dziecka i przestraszony wyraz twarzy. Oznacza to, że najważniejsza część porodu jest już za Wami. Teraz przez pochwę muszą się jeszcze przecisnąć barki dziecka, do czego potrzeba kilku silnych skurczów partych ze strony matki. Następnie maluszek wyślizguje się na świat jak ryba z wody i całkowicie się rodzi. W przypadku braku przeciwwskazań, dziecko po porodzie zostanie ułożone na Twoim brzuchu, gdzie pozostanie przez pierwsze 2 godziny życia. Teraz będzie potrzebować Cię ponad wszystko!

Jeśli chcesz poznać przebieg porodu naturalnego z perspektywy mamy, sprawdź nasz poradnik: Poród naturalny - jak przebiega poród fizjologiczny i jakie są jego fazy?

Pod koniec 40. tygodnia ciąży Twoje długie oczekiwanie i tęsknota dobiegły końca, ponieważ obliczony termin porodu został osiągnięty. Zmęczone swoim stanem kobiety, które do tej pory zastanawiały się, jak rozpoznać poród, teraz zadają sobie pytanie: jak wywołać poród. Nie ma w tym nic dziwnego – jeśli dolegliwości pod koniec ciąży mocno Ci doskwierają, a zwiastuny porodu nie nadchodzą, możesz czuć się coraz bardziej zniecierpliwiona. Sam poród po terminie, nawet jeśli jest poprzedzony irytującym i męczącym oczekiwaniem, nie jest jednak zagrożeniem dla niej samej ani dla dziecka. Po 40. tygodniu konieczne będzie jednak częstsze monitorowanie stanu malucha: kolejne badanie USG oraz regularne wykonywanie badań KTG.

Koniec ciąży oznacza również koniec stałego przyrostu Twojej masy ciała. Potem, wskutek wysiłku związanego z porodem i rozpoczęciem karmienia piersią, zaczniesz tracić na wadze. Jest to możliwe dzięki zapotrzebowaniu młodej matki na energię i jest to proces naturalny.

Ruchy dziecka w 40. tygodniu ciąży mogą być teraz bardzo zmienne – od intensywnych i rytmicznych po słabe i nieregularne. Dziecko może chętnie poruszać tymi częściami ciała, które akurat nie są ściśnięte, albo odpoczywać i czekać, aż macica będzie aktywna podczas porodu.

Odczuwanie przez Ciebie skurczów w 40. tygodniu ciąży również może być bardzo zróżnicowane. W niektórych porach dnia będziesz mieć wrażenie, że poród wreszcie się zaczyna, zaś w innych nie zauważysz żadnych objawów. To prawdopodobnie cisza przed burzą.

Zarejestruj się teraz za darmo w Klubie mojego Maluszka i odbierz paczkę!

W drugiej połowie ciąży zastanawiałaś się zapewne, jak będzie wyglądał dzień porodu. Analizując różne możliwości i scenariusze mogłaś spotkać się możliwością porodu w domu, w towarzystwie bliskiej osoby, a nawet w hipnozie. Na czym polegają poszczególne typy porodu?

Poród rodzinny to nic innego, jak rodzenie w towarzystwie bliskiej osoby. Może być to partner, ale też mama, przyjaciółka lub doula. Niektóre szpitale pozwalają na obecność 2 dodatkowych osób, byś mogła zabrać ze sobą nie tylko tatę dziecka, ale też wspierającą doulę. Poród rodzinny można odbyć również w domu – wtedy, w zależności od Twoich potrzeb, mogą być z Tobą też starsze dzieci. Jeżeli poczujesz się niekomfortowo z reakcjami swojego ciała, w każdej chwili możesz też poprosić osobę towarzysząca o wyjście na moment lub stanięcie za parawanem.

Poród w domu zakłada narodziny dziecka bez konieczności udawania się do szpitala. Wystarczy, że odpowiednio wcześniej umówisz się z położną lub zespołem położnych asystujących przy porodach domowych i powiadomisz je w chwili rozpoczęcia akcji porodowej. W razie jakichkolwiek komplikacji zostaniesz przewieziona do szpitala i tam urodzisz dziecko. Poród w domu może również odbyć się w wodzie, np. w Twojej wannie lub specjalnym basenie, który posiadają niektóre położne. Zamiast własnego domu, możesz na miejsce porodu wybrać dom narodzin, którym kierują położne.

Poród w wodzie ma miejsce, kiedy podczas rozwierania się szyjki macicy, a także w trakcie parcia jesteś zanurzona w wodzie (do żeber, by brzuch znajdował się pod wodą). Możesz spędzić w niej tylko I okres porodu, a urodzić już poza wanną lub basenem bądź urodzić dziecko do wody. Ostatnia z opcji zapewnia maluszkowi łagodniejsze przejście z wód płodowych do wody w wannie, a Tobie pomaga lepiej znosić ból porodowy. Taki poród wymaga zwykle wcześniejszej kwalifikacji i spełnienia surowych wymogów, m.in. ciąża niepowikłana, poród w terminie, ujemny wynik badania GBS.

Błękitny poród polega na stosowaniu technik oddechowych, kotwiczących, afirmacji i relaksacji, które pomogą kobiecie świadomie i bez lęku urodzić naturalnie oraz wprowadzić się w stan hipnozy. Poprzedzony jest przygotowaniem obejmującym naukę rozluźnienia ciała, zmianę negatywnych przekonań dotyczących porodu oraz wzrost wiary w swoje możliwości i zaufania do swojego ciała. Błękitny poród to toż dokładne poznanie fizjologii porodu, które pomaga zaakceptować wszystko to, co dzieje się z ciałem rodzącej. Decydując się na taki rodzaj porodu warto skorzystać z usług doświadczonej hipno-douli.

Dowiedz się więcej na temat połogu

• Stan wyjątkowy dla organizmu

Objawy w ostatnim tygodniu ciąży mogą być bardzo zróżnicowane i rozproszone, ponieważ organizm jest teraz w stanie zagrożenia i musi stawić czoła ogromnemu wysiłkowi. Twoje ciało, sterowane przez koktajl hormonów, jest zmuszone do ponownego oczyszczenia się. Może się to objawiać mdłościami, z wymiotami i/lub biegunką. Biegunka zazwyczaj ma za zadanie stymulować skurcze jelit w celu pobudzenia porodu. Nieregularne skurcze macicy mogą również wywołać biegunkę, więc te dwa mechanizmy wzajemnie się wspierają. Podobnie bóle głowy, wzdęcia i bóle brzucha mogą być oznaką rozpoczynającego się porodu.

• Rozlany ból brzucha

Same skurcze objawiają się rozlanym bólem brzucha i silnym ciągnięciem w podbrzuszu. Początkowo skurcze będą się powtarzać w nieregularnych odstępach czasu przez kilka godzin, aż w końcu staną się silniejsze i bardziej regularne. W tej fazie szyjka macicy rozwiera się i może wystąpić krwawienie. Jeśli skurcze są regularne, od umiarkowanych do silnych, w odstępach około pięciu minut, powinnaś poinformować o tym położną lub poprosić kogoś o zawiezienie Cię do szpitala.

• W 40. tygodniu ciąży początek porodu może zaskoczyć Cię w każdej chwili. W tym czasie powinnaś mieć zawsze pod ręką telefon, w którym zapisane będą numery do położnej i osoby towarzyszącej, a także do szpitala i rodziny.

• Relaks i odpoczynek są dla Ciebie szczególnie wskazane – ułatwi to rozpoczęcie porodu i nasilenie skurczów. Wykonuj też regularny masaż krocza do porodu, który uelastyczni tkanki i być może przyczyni się do ochrony przed nacięciem krocza.

• Nawet jeśli masz skurcze, możesz coś zjeść. Powinnaś spożywać lekkie posiłki w małych ilościach i nie zapominać o piciu. Poród będzie wymagał od Ciebie dużej ilości energii i dobrego nawodnienia, dlatego w razie potrzeby spakuj przekąskę do szpitala.

• Jeśli pomiędzy skurczami odczuwasz duże zmęczenie, pozwól sobie na odpoczynek. Możesz nawet spać pomiędzy skurczami. Brzmi to niewyobrażalnie, ale jeśli jest to możliwe – zrób to! Dzięki temu organizm odzyskuje siły i przygotowuje się do kolejnego skurczu.

• Każda kobieta odczuwa ból porodowy, jednak różny jest poziom jego tolerancji u poszczególnych rodzących. Za szczególnie bolesny uważany jest poród indukowany oksytocyną. Nie wahaj się prosić o środki przeciwbólowe – poród ze znieczuleniem w niczym Ci nie ujmuje, lecz pomaga lepiej przeżyć moment narodzin dziecka.

• Pierwsze karmienie po porodzie cc oraz naturalnym może być dla Ciebie trudne. Poproś położną o instruktaż i pomoc w przystawieniu dziecka do piersi.

• Brzuch po ciąży i porodzie może nadal być spory – najczęściej w pierwszych dniach ma wielkość z okolic 5. miesiąca. Nie zakładaj więc, że od razu wskoczysz w ulubione jeansy – daj sobie czas, a na początku połogu po porodzie naturalnym i cc noś luźne ubrania, np. te same, które wkładałaś w ciąży.

Kobiety, które planują swój pierwszy poród naturalny, nie potrafią jeszcze ocenić, jak ich organizm poradzi sobie z bólem porodowym i jak one same będą go znosić.

Jeśli poród trwa długo, utknie w martwym punkcie, a rodząca jest już bardzo zmęczona i wyczerpana, położnicy mogą zaproponować znieczulenie zewnątrzoponowe. O znieczulenie przy porodzie może też poprosić sama rodząca, kiedy ból stanie się nieznośny, będzie utrudniał jej reagowanie na sygnały ciała i wskazówki położnej lub jeśli kobieta ma trudne doświadczenia z poprzednich porodów.

Lekarz anestezjolog wybiera najlepszy dla rodzącej rodzaj znieczulenia przy porodzie: zewnątrzoponowe (najczęściej stosowane), podpajęczynówkowe lub połączone. W przypadku znieczulenia zewnątrzoponowego środek przeciwbólowy jest wstrzykiwany przez cienki cewnik w obszar między kręgami kręgosłupa. ZZO działa na włókna nerwowe w kanale kręgowym, powodując, że kobieta odczuwa mniejszy ból w dolnej części miednicy. Pod wpływem znieczulenia do porodu przyszła mama może nadal aktywnie rodzić, nie odczuwa jednak bólu lub odczuwa go w znacznie mniejszym, akceptowalnym stopniu.

Jak każda interwencja medyczna, znieczulenie zewnątrzoponowe wiąże się z pewnymi ograniczeniami, ryzykiem i działaniami niepożądanymi. Dlatego zawsze należy rozważyć wszystkie za i przeciw. Zanim podejmiesz decyzję i wybierzesz znieczulenie podczas porodu, porozmawiaj ze swoją położną lub lekarzem o tej możliwości zmniejszenia bólu i uzyskaj wyczerpujące informacje.

Dowiedz się więcej o znieczuleniu zewnątrzoponowym przy porodzie

Prawdopodobnie zastanawiasz się nad przebiegiem porodu i nad tym, co byłoby dla Ciebie najlepsze.

Moja rada: staraj się podejść do tego ze spokojem. W zależności od sytuacji i po konsultacji z położną zdecyduj, co chciałabyś zrobić (np. położyć się w wannie, pójść na spacer, zażyć środki przeciwbólowe itp.). Jeśli chcesz postępować według sztywnego planu, a z jakiegoś powodu nie jesteś w stanie, może Cię to frustrować. Pozwól, by wszystko działo się samo. Poradzisz sobie.

Dorothee Kutz, położna

Dowiedz się więcej na temat punktów w skali Apgar oraz Badaniu noworodka tuż po porodzie.

Informacje o autorce:

Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.