Po zapłodnieniu, aż do ukończenia 4. tygodnia, jesteś w pierwszym miesiącu ciąży. Jest to miesiąc, pod koniec którego spodziewasz się miesiączki. Brak krwawienia jest pierwszym wyraźny objawem ciąży i motywacją, by wykonać test ciążowy. Pozytywny wynik oznacza, że gdy dowiedziałaś się o ciąży, minął już pierwszy jej miesiąc. Sprawdź, co teraz dzieje się z Twoim ciałem i jak wygląda dziecko w 4. tygodniu ciąży.

o zagnieżdżeniu się zarodka, które ma miejsce pomiędzy 3. a 4. tygodniem ciąży, Twój organizm zaczyna uwalniać hormon HCG (ludzką gonadotropinę kosmówkową). Jest on wytwarzany przez niektóre komórki wchodzące w skład przyszłego łożyska. Z tych komórek powstaje jama owodniowa, pęcherzyk żółtkowy i oczywiście dziecko. Pęcherzyk żółtkowy ma ważne zadanie wprowadzania substancji odżywczych do jamy owodniowej do czasu, gdy łożysko w całości przejmie funkcję odżywiania dziecka i będzie zaopatrywać je we wszystkie niezbędne składniki przez pępowinę.

W okolicach 4. tygodnia ciąży powstają 3 tzw. listki zarodkowe, czyli zespoły komórek, z których następnie ukształtują układy i narządy maluszka. Zaliczamy do nich:

• endodermę – powłoka wewnętrzna, z której powstaną się: układ pokarmowy, oddechowy, wątroba i trzustka

• mezodermę – warstwa środkowa dająca początek skórze, kościom, chrząstkom, mięśniom, a także sercu i układowi sercowo-naczyniowemu oraz moczowo-płciowemu dziecka

• ektodermę – warstwa zewnętrzna, z której ukształtuje się układ nerwowy, oczy, uszy, naskórek, włosy i paznokcie.

Na tym wczesnym etapie ciąża jest jeszcze szczególnie wrażliwa (obowiązuje zasada: wszystko albo nic) i wciąż może dojść do samoistnego poronienia. Z tego powodu wiele kobiet ogłasza ciążę dopiero po 12. tygodniu, kiedy ryzyko poronienia znacząco spada, a rodzice znają już wynik USG genetycznego

Jeszcze przed uzyskaniem pozytywnego wyniku testu ciążowego z krwi lub z moczu, a wraz z nim pewności, że jesteś w ciąży, zapewne odczujesz zmiany w swoich emocjach. W 4. tygodniu ciąży może dopaść Cię prawdziwy emocjonalny rollercoaster. Jest to również oznaka ciąży, aczkolwiek niespecyficzna.

Za Twój stan emocjonalny odpowiadają teraz hormony, które są produkowane przez Twój organizm w celu ochrony ciąży. Jednym z nich jest progesteron – hormon, którego poziom naturalnie wzrasta zawsze w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, lecz w ciąży osiąga znacznie wyższe wartości. Zmniejsza on podatność macicy na skurcze, a więc umożliwia szczęśliwe donoszenie ciąży. Jego produkcja jest początkowo stymulowana przez działanie innego ważnego dla ciąży hormonu – beta-HCG, a w późniejszym okresie rolę tę przejmuje łożysko.

Wydzielanie hormonu HCG jest pierwszą poważną zmianą, jaką organizm ludzki wprowadza na początku ciąży. To właśnie jego obecność wykrywają wszystkie testy ciążowe, zarówno te domowe z moczu, jak i bardziej wiarygodne – z krwi.

Jeśli planowałaś ciążę i od dawna wraz z partnerem staraliście się o dziecko, to pewnie z niecierpliwością czekasz na moment, kiedy będziesz mogła wykonać test, aby dowiedzieć się na pewno, czy jesteś w ciąży.

W 4. tygodniu ciąży poziom hormonu beta-HCG jest jednak zbyt niski, aby można było wiarygodnie potwierdzić ciążę. Pozytywnego wyniku testu z moczu można się jednak spodziewać już za tydzień, tj. w 5. tygodniu ciąży.

W aptekach będziesz miała do wyboru różne rodzaje testów. Nieważne, który z nich wybierzesz: test ciążowy płytkowy, strumieniowy czy paskowy – bardziej istotna jest jego czułość. Najlepsze testy wykrywają beta-HCG w ilości 10 mlU/ml, podczas gdy standardem jest czułość na poziomie 25 mlU/ml.

• Superczuły test ciążowy można wykonać od 4 do 6 dni przed terminem spodziewanej miesiączki.

• Klasyczny test ciążowy najlepiej wykonać od 3 do 5 dni po spodziewanym wystąpieniu miesiączki.

Po uzyskaniu pozytywnego wyniku możesz (ale nie musisz) wykonać dodatkowo badanie stężenia beta-HCG w krwioobiegu (tzw. test ciążowy z krwi).

Czwarty tydzień ciąży przypada na czas przed terminem spodziewanej miesiączki, kiedy zapłodniona komórka jajowa dopiero co zagnieździła się w błonie śluzowej macicy. W związku z tym odczuwane objawy będą jeszcze bardzo subtelne, a wiele kobiet weźmie je za oznaki nadchodzącej miesiączki (np. tkliwość i obrzmienie piersi, plamienie w 4. tygodniu ciąży), infekcji, osłabienia organizmu lub zatrucia pokarmowego.

Brzuch w 4. tygodniu ciąży jest jeszcze zupełnie płaski, dlatego ani Ty ani nikt „z zewnątrz” nie zobaczy, że w Twojej macicy właśnie zaczął rozwijać się maleńki zarodek, który już za 9 miesięcy przyjdzie na świat jako donoszony noworodek. Jeśli jednak uważnie wsłuchasz się w swoje ciało, być może zauważysz następujące objawy w 4. tygodniu ciąży:

• Tkliwość piersi

Nawet na tym wczesnym etapie ciąży Twoje piersi mogą być obrzmiałe i bolesne. Jest to początek fazy wzrostu, w której piersi powiększają się, a gruczoły sutkowe pęcznieją, przygotowując się do karmienia dziecka po urodzeniu. Tkliwość piersi jest jednym z objawów, które mogą wskazywać na istniejącą ciążę, gdy nie jest jeszcze możliwe wykonanie wiarygodnego testu.

• Zwiększona ilość wydzieliny

Może wystąpić lekkie uczucie ciągnięcia w podbrzuszu lub rozproszony ból krzyża w 4. tygodniu ciąży, pojawiający się bez wyraźnej przyczyny. Być może zauważysz także zwiększoną ilość wydzieliny z pochwy, co jest związane z zagęszczeniem śluzu. Czop śluzowy zamyka szyjkę macicy na czas ciąży i rozluźnia się ponownie dopiero na krótko przed porodem. Czop jest swego rodzaju tarczą ochronną dla nienarodzonego dziecka – zapobiega przedostawaniu się patogenów i szkodliwych bakterii do macicy.

• Zmęczenie i senność

Jeśli czasami czujesz się bardzo zmęczona i pozbawiona energii, prawdopodobnie jest to spowodowane tym, że Twój metabolizm nieco zwalnia. Dzieje się to pod wpływem ciążowych hormonów, które teraz trafiają do Twojego krwioobiegu w dużej ilości (jeśli wykonasz badania na początku ciąży, z pewnością to zauważysz!). Jest to zjawisko przejściowe i zniknie w ciągu następnych dwóch miesięcy. Póki co postaraj się spać i odpoczywać tyle, ile potrzebuje Twoje ciało.

Dowiedz się, skąd się bierze zmęczenie w ciąży i jak sobie z nim radzić

• Poranne mdłości, wymioty i nudności w 4. tygodniu ciąży

Zmieniający się poziom hormonów w Twoim organizmie może powodować również bardzo typową dla ciąży dolegliwość: mdłości. Zazwyczaj będziesz odczuwać je rano, po wstaniu z łóżka. Ma to miejsce dlatego, że w ciągu nocy uwalniana jest duża ilość HCG (hormonu ciążowego). Z tego powodu testy wykrywające ciążę powinny być przeprowadzane właśnie rano, po obudzeniu, z pierwszego moczu. Wtedy stężenie hormonu jest najwyższe i test jest najbardziej miarodajny.

Dowiedz się więcej, jak postępować przy mdłościach?

Wskazówka: po wymiotach należy wypłukać jamę ustną i umyć zęby, aby chronić je przed działaniem kwasu pochodzącego z żołądka.

• Krwawienie i plamienie w 4. tygodniu ciąży

Na początku 4. tygodnia możesz zauważyć delikatne i krótkotrwałe plamienie, które związane jest z zagnieżdżeniem się zarodka (tzw. plamienie implantacyjne). Jest to zupełnie normalna reakcja Twojego organizmu i nie powinna wzbudzić żadnych obaw. Jeśli jednak pojawi się u Ciebie obfite krwawienie i ból brzucha w 4. tygodniu ciąży, może to oznaczać wczesne poronienie lub po prostu miesiączkę.

Zapytaj ginekologa, kiedy możesz podjąć kroki w celu skorzystania z przepisów prawnych dotyczących kobiet w ciąży, zapisanych w Kodeksie Pracy. Ciężarnym zatrudnionym na umowie o pracę przysługuje szereg uprawnień, np. pełnopłatne zwolnienie od pracy na czas wykonania niezbędnych badań w ciąży, konieczność wyrażenia zgody na delegacje, zakaz prazy w nocy i brania nadgodzin oraz wykonywania prac uważanych za szkodliwe i uciążliwe.

Podczas wizyty u lekarza otrzymasz kartę ciąży, w której będą zawarte wszystkie ważne informacje medyczne. Od tej pory powinnaś mieć zawsze przy sobie. W ten sposób jeżeli dojdzie np. do wypadku, zasłabnięcia lub nagłego pogorszenia się Twojego stanu zdrowia, wszyscy opiekujący się Tobą medycy zostaną szybko i dokładnie poinformowani o najważniejszych kwestiach.

W zależności od tygodnia ciąży masz prawo do różnych środków ochronnych. Na przykład nie możesz już pracować z substancjami szkodliwymi, takimi jak niektóre chemikalia. Poza tym nie wolno Ci narażać się na promieniowanie ani wykonywać czynności, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem wypadku lub ręcznym przenoszeniem ciężkich przedmiotów. Miejsca, w których duże zakażenia różnymi drobnoustrojami (szpital, przedszkole), nie wchodzą w grę lub muszą być dokładnie sprawdzone.

Jeśli miejsce pracy jest w taki czy inny sposób niebezpieczne dla Ciebie lub Twojego nienarodzonego dziecka, powinnaś jak najszybciej poinformować pracodawcę o swojej ciąży. Pracodawca musi wówczas zapewnić Ci miejsce/stanowisko pracy, które nie stwarza żadnych zagrożeń.

Choroby przewlekłe, genetyczne i dziedziczne w ciąży

Jeśli masz chorobę genetyczną lub przewlekłą, jak najszybciej poinformuj o tym lekarza. Zorganizuje on dalsze badania i zrobi wszystko, co możliwe, aby zapewnić prawidłowy i zdrowy rozwój dziecka.

Wiele chorób przewlekłych, np. cukrzyca, nadciśnienie lub astma nie wpływa na możliwość zajścia w ciążę i urodzenia zdrowego dziecka. Podstawą jest jednak opieka odpowiednich specjalistów i przygotowanie się do ciąży, regularne wizyty kontrolne, a w razie potrzeby też modyfikacje leczenia w okresie starań o dziecko, ciąży i laktacji.

Dodatkowe badania w ciąży - kiedy są potrzebne?

. tydzień ciąży rozpoczyna się w 21. dniu Twojego cyklu menstruacyjnego, a kończy w 28. dniu, czyli zwykle jeszcze przed datą następnej miesiączki. Pod koniec tego tygodnia możesz już podejrzewać, że jesteś w ciąży, zwłaszcza jeśli współżyłaś bez zabezpieczenia podczas owulacji i zaobserwowałaś, że czujesz się trochę inaczej niż podczas standardowego cyklu. Większość kobiet, u których doszło do zapłodnienia nie doświadcza w tym czasie typowych objawów, które zwiastują krwawienie miesiączkowe. Mogą jednak powoli zacząć odczuwać wczesne objawy ciąży, które niekiedy przypominają trochę zbliżającą się menstruację.

Jeśli masz 28-30-dniowe cykle, to w 4. tygodniu ciąża istnieje już od dwóch tygodni (od momentu zapłodnienia). W przypadku dłuższych cyklów zarodek może być nieco „młodszy”, co nie zmienia sposobu obliczania tygodni ciąży. Dzięki kalkulatorowi ciążowemu HiPP w ciągu kilku sekund dowiesz się, w którym tygodniu ciąży obecnie się znajdujesz oraz dowiesz się więcej na temat obliczania tygodni ciąży.

Niestety (albo na szczęście) nie. Nawet jeśli zauważysz już wyraźne zmiany w swoim ciele i życiu emocjonalnym, to służy to tylko utrzymaniu ciąży, nie ma nic wspólnego z samym dzieckiem. Choć zarodek już istnieje w macicy, nie jest jeszcze widoczny – nawet najlepszy sprzęt do USG w 4. tygodniu nie uwidoczni jeszcze maluszka. W tym tygodniu można go zobaczyć tylko pod specjalnym mikroskopem medycznym – maluszek wygląda jak mała kropka. Na tym etapie składa się on z wielu połączonych ze sobą komórek (blastocyst), które coraz bardziej się formują i przebudowują. Z tej kropki, która ma teraz mniej niż milimetr wielkości, rozwinie się wkrótce mały człowiek.

Twój brzuch w 4. tygodniu ciąży wygląda dokładnie tak samo, jak przed poczęciem. Na wyraźne zaokrąglenie będziesz musiała poczekać jeszcze kilka, a nawet aż kilkanaście tygodni. To dobra wiadomość dla przyszłych mam, które nie chcą od razu dzielić się informacją o ciąży ze swoim otoczeniem i wolą przez pierwsze tygodnie zachować tę wiedzę tylko dla siebie, partnera i oczywiście lekarza.

Po przemieszczeniu się przez jajowód do macicy blastocysta, czyli zarodek, ostatecznie zagnieżdża się w jej wyściółce, zwanej endometrium. Nie da się przewidzieć, gdzie dokładnie się to stanie, lecz najczęściej implantacja następuje na górnej, przedniej lub tylnej ścianie macicy. Po zakotwiczeniu się zarodka w błonie śluzowej macicy wytwarzany jest hormon ciążowy HCG, który chroni ciążę. Jest również w głównej mierze odpowiedzialny za typowe objawy, takie jak poranne mdłości.

Nie zawsze jednak zarodek prawidłowo zagnieżdża się w macicy. Ciąża może być też umiejscowiona w jajowodzie, a rzadziej w jamie brzusznej, jajniku lub w szyjce macicy. Taką ciążę nazywamy ektopową, czyli pozamaciczną. Jej odmianą jest ciąża w bliźnie po cięciu cesarskim. Ciąża pozamaciczna nie ma szans na prawidłowy rozwój, a nawet stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety, dlatego zawsze wymaga interwencji lekarza.

Szczególnie we wczesnym okresie ciąży i rozwoju komórek, zarodek jest bardzo podatny na działanie czynników zewnętrznych. Dlatego, podobnie jak w całym okresie ciąży i karmienia piersią, należy bezwzględnie unikać nikotyny i alkoholu, a także przyjmowania jakichkolwiek środków farmakologicznych i suplementów bez konsultacji z lekarzem. Jeśli planujesz dziecko, myślisz, że możesz być w ciąży, albo wiesz już to na pewno, powinnaś natychmiast zaprzestać przyjmowania tych substancji. Jeśli masz problem np. z ograniczeniem spożycia nikotyny, skorzystaj z pomocy lekarza rodzinnego, aby chronić zdrowie swojego nienarodzonego dziecka. Obecnie zakazane są również surowe jaja, surowe mięso i surowe ryby oraz produkty z niepasteryzowanego mleka. Dowiedz się więcej o zdrowej i zrównoważonej diecie w czasie ciąży.

Nie istnieje jeden słuszny kalendarz wizyt u ginekologa w ciąży – częstotliwość kontroli lekarz ustala indywidualnie na podstawie Twojego stanu zdrowia, mnogości ciąży i jej rodzaju, a także ewentualnych powikłań.

Najczęściej w zdrowej, niepowikłanej ciąży zaleca się odbyć pierwszą wizytę pomiędzy 6. a 8. tygodniem. Wtedy serduszko dziecka powinno być już widoczne w obrazie USG. Nieco inaczej będzie wyglądała sytuacja kobiet, które cierpią na choroby przewlekłe lub mają tzw. obciążony wywiad położniczy. Dlatego, najlepiej zaraz po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu ciążowego, skontaktuj swoim lekarzem i zapytaj, kiedy powinnaś pojawić się na pierwszej wizycie w ciąży. Najbardziej oblegani specjaliści mogą mieć dość odległe terminy, dlatego już teraz warto ustalić dokładną datę.

Z pierwszą wizytą u ginekologa w ciąży nie warto zwlekać zbyt długo - ultrasonograficzny pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej maluszka (CRL) przed 10. tygodniem ciąży jest najlepszą metodą ustalenia terminu porodu (obok daty ostatniej miesiączki). Co więcej, wizyta przed 10. tygodniem ciąży jest jednym z warunków otrzymania jednorazowego świadczenia pieniężnego po porodzie, tzw. becikowego.

Informacje o autorce:

Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.