Jesteś już w 21. tygodniu ciąży! Właśnie rozpoczynasz drugą połowę oczekiwania na dziecko, która dla większości przyszłych mam jest piękna i wyjątkowa, ale też wymagająca. Oznacza ona pojawianie się coraz to nowych dolegliwości spowodowanych przez nacisk brzucha w 21. tygodniu ciąży na niemal wszystkie Twoje narządy i struktury anatomiczne. W tym momencie dziecko rośnie coraz szybciej i zaczyna tworzyć nowe połączenia nerwowe, a wraz z nimi odkrywać nieznane wcześniej smaki, dźwięki i obrazy.
W 21. tygodniu ciąży Twoje dziecko ma około 27 centymetrów długości. Jest to mniej więcej wielkość dużej marchewki lub szparaga. Przy sporym wzrościemaluszek nadal jest bardzo szczupły – jego organizm nie magazynuje jeszcze dużych ilości tkanki tłuszczowej. Przyjdzie na to pora dopiero za kilka tygodni.
Ile waży dziecko w 21. tygodniu ciąży? Płód waży teraz około 350 gramów i nie minie wiele czasu, zanim osiągnie wagę pół kilograma. Jego obecna waga jest mniej więcej taka sama, jak ciężar bakłażana.
W 21. tygodniu ciąży głównym punktem rozwoju dziecka jest tworzenie się bruzd w kościach czaszki. Bruzdy te nie zamykają się całkowicie aż do wieku młodzieńczego i pozostają z dzieckiem przez resztę jego życia. Dziecko nadal rozwija i doskonali swój rytm snu i czuwania, co jest ważnym etapem w jego rozwoju.
Maluch jest w stanie trawić teraz płyn owodniowy, oddzielając wodę od innych substancji. Podczas tego procesu można zaobserwować ruchy jelit – Twoje dziecko aktywnie ćwiczy trawienie. Mimo to nawet donoszone noworodki przychodzą na świat z fizjologicznie niedojrzałym przewodem pokarmowym. Z tego względu wielu maluszkom mogą czasami dokuczać bóle brzuszka, wzdęcia i kolki. Na szczęście jest to przejściowe zjawisko – zwykle samoistnie zanika około 6. miesiąca życia, a w ciągu mniej więcej jednego roku od urodzenia układ pokarmowy dojrzewa i jest zdolny do trawienia wszystkich pokarmów.
Kubki smakowe rozwinęły się do tego stopnia, że dziecko może spróbować tego, co Ty jesz. Smaki pokarmu przechodzą do płynu owodniowego, który połyka nienarodzone dziecko. Później będzie ono rozpoznawać te smaki, gdy spróbuje ich po urodzeniu. Dlatego im bardziej urozmaicone jest Twoje menu, tym lepiej!
W 21. tygodniu ciąży rysy twarzy dziecka stają się coraz bardziej wyraźne. Oprócz wyrazistych brwi widać teraz także rzęsy. Skóra staje się bardziej jędrna i zaczyna rozwijać dwie ważne górne warstwy – naskórek i skórę właściwą.
Jak zapewne zauważyłaś, w 21. tygodniu Twoje dziecko jest bardzo aktywne i dużo się rusza. Często odwraca się i sięga do pępowiny, aby za nią pociągnąć. Ssie również kciuki i połyka płyn owodniowy. Większość przyszłych mam odczuwa już ruchy dziecka w 21. tygodniu ciąży, jednak ich brak również nie jest jeszcze niepokojący.
Podczas kolejnego rutynowego badania ultrasonograficznego będziesz mogła łatwo zobaczyć, jak dziecko przyjmuje indywidualną pozycję do snu. Można zaobserwować, że nienarodzone dzieci w łonie matki odchylają głowę do tyłu podczas snu lub podkładają ręce pod brodę, aby podeprzeć głowę. Innym wariantem pozycji do spania jest przyciąganie podbródka w kierunku klatki piersiowej, co z kolei stanowi podparcie dla głowy.
Na zachowanie podczas snu w 21. tygodniu ciąży mają już wpływ dźwięki i światło dochodzące z zewnątrz, podobnie zresztą jak w przypadku dziecka po urodzeniu. Innym aspektem wpływającym na rytm snu i czuwania płodu są zachowania żywieniowe przyszłej mamy. Z powodu odgłosów z jelit po obfitym posiłku matki oraz zwiększonego poziomu glukozy w jej krwi, która trafia do malucha przez łożysko, staje się on znowu aktywny i nie śpi – zaczyna się więc poruszać.
Od 21. tygodnia ciąży dziecko będzie się coraz więcej poruszać. W miarę jak rośnie, będziesz odczuwać to coraz intensywniej z każdym tygodniem ciąży. Obecnie z zewnątrz nie widać żadnych ruchów. Tylko Ty możesz już odczuwać „ćwiczenia gimnastyczne” dziecka. Przy takich okazjach niemal automatycznie nawiązujesz kontakt z dzieckiem, co bardzo mu się podoba.
Jeśli po rozmowie z lekarzem zdecydowałaś, że chcesz wykonać badanie ultrasonograficzne w II trymestrze, to właśnie nadszedł idealny moment. USG połówkowe w 21. tygodniu ciąży jest często rekomendowane przez lekarzy zajmujących się diagnostyką prenatalną. Badanie to można wykonać pomiędzy 18. a 22. tygodniem, ale na obecnym etapie dziecko i wszystkie jego narządy są już znacznie większe niż jeszcze 3 tygodnie wcześniej. W związku z tym lekarz może dużo dokładniej zbadać maluszka i sprawdzić, czy rozwija się on i rośnie w odpowiednim tempie. W tym celu specjalista przeprowadzi szereg pomiarów różnych części ciała dziecka, a także skontroluje stan łożyska, macicy i przydatków oraz ilość płynu owodniowego.
Podczas USG 3D w 21. tygodniu ciąży będziesz mogła zobaczyć sylwetkę dziecka, jego maleńkie piąstki, paluszki oraz wyraz twarzy. Najnowocześniejsze aparaty do USG dysponujące technologią 4D umożliwiają nawet obserwowanie ruchów maluszka w czasie rzeczywistym!
Sprawdź, co powinnaś wiedzieć o USG połówkowym w 21. tygodniu ciąży
Twój brzuch w 21. tygodniu ciąży staje się coraz bardziej okrągły, co jest wyraźnie widoczne w jego stale rosnącym obwodzie. Zwiększa to również nacisk na narządy wewnętrzne, które są przemieszczane przez rosnącą macicę. Oznacza to, że od czasu do czasu będziesz odczuwać dyskomfort związany z powiększaniem się macicy i wynikającym z tego brakiem miejsca, a także ze zmianami hormonalnymi.
Skurcze łydek w ciąży
W 21. tygodniu ciąży zapotrzebowanie na magnez powoli wzrasta. Możesz to odczuć w postaci skurczów nóg, które pojawiają się nagle, zwłaszcza w łydkach. Szczególnie w nocy, kiedy mięśnie odpoczywają i relaksują się, mogą one boleśnie się kurczyć. Kiedy tylko poczujesz skurcz łydki, spróbuj zadrzeć palce i całą stopę do góry, jakbyś chciała sięgnąć nią do kolana. Możesz też wykonać masaż bolesnego miejsca, rozcierając je i stopniowo zwiększając nacisk, co spowoduje ponowne rozluźnienie mięśni.
Za skurcze nóg w ciąży często „obwiniamy” niedobór magnezu. Oczywiście, bardzo ważne jest, aby stężenie magnezu w Twoim organizmie było utrzymywane na optymalnym poziomie, a dieta obfitowała w produkty bogate w ten pierwiastek. Jednak bolesne skurcze łydek w ciąży mogą mieć też inne przyczyny, np. niedostateczne nawodnienie organizmu, niski poziom potasu i wapnia połączony z nadmiarem fosforu, słabe ukrwienie nóg spowodowane naciskiem rosnącego brzuszka na naczynia krwionośne oraz ucisk na nerwy będący efektem fizjologicznego pogłębienia się lordozy lędźwiowej.
Zaparcia i wzdęcia
Zwiększony nacisk macicy na jelita może powodować nieregularne wypróżnienia. Zwykle objawia się to zaparciami. Przyczynia się do nich też wysoki poziom progesteronu, który powoduje wydłużenie pasażu żołądkowo-jelitowego. Wzdęcia też nie są rzadkością w 21. tygodniu ciąży – nie dość, że są nieprzyjemne, to mogą być nawet bolesne.
Herbatka ziołowa może pomóc zapobiegać wzdęciom w czasie ciąży. Wypróbuj na przykład ekologiczną herbatę z kopru włoskiego i pij ją codziennie, aby uspokoić pracę jelit.
Podstawową zasadą i sposobem zapobiegania zaparciom i wzdęciom jest zwiększenie spożycia płynów i ilości błonnika w diecie. Ważne jest też ograniczenie spożywania pokarmów powodujących wzdęcia, takich jak: kapusta, fasola, czosnek i cebula oraz tych przyczyniających się do powstawania zaparć: białego pieczywa, makaronu, ziemniaków oraz kawy i innych używek.
Sprawdź, jak powinna wyglądać zdrowa dieta w ciąży.
Zapalenie pęcherza i dróg moczowych w ciąży
W miarę postępu ciąży miednica rozszerza się i otwiera. Mięśnie i stawy stają się luźniejsze, a błony śluzowe bardziej wrażliwe. W tym stanie bakterie i patogeny mają większe szanse na przedostanie się do cewki moczowej. Konsekwencją może być zapalenie pęcherza moczowego. Rozwojowi infekcji dróg moczowych sprzyja też zwiększony nacisk macicy na moczowody i pęcherz oraz związane z nim zastoje moczu.
W 21. tygodniu ciąży miednica jest również wrażliwa na zimno. Dlatego należy zawsze dbać o przebywanie w cieple, regularnie chodzić do toalety i nie ignorować potrzeby oddania moczu. Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów również jest środkiem zapobiegawczym przeciwko infekcjom, ponieważ dobrze przepłukuje drogi moczowe, zwłaszcza pęcherz, i zmniejsza ilość bakterii, które mogły się tam dostać.
Czytaj także: Dieta w ciąży bogata w płyny – zadbaj o odpowiednie nawodnienie swojego organizmu
Wskazówka położnej
W miarę możliwości należy nosić bawełnianą bieliznę, nawet jeśli nie jest ona tak estetyczna jak inne rodzaje bielizny. Bawełna dobrze przepuszcza powietrze i dzięki temu pomaga zapobiegać infekcjom bakteryjnym i chorobom grzybiczym, które są częstą przypadłością kobiet w ciąży.
Położna Dorothee Kutz
Unikaj ciężkostrawnych posiłków wieczorem – mogą być one przyczyną zgagi, niestrawności oraz dyskomfortu w jamie brzusznej. Małe i lekkie posiłki są znacznie lepiej tolerowane.
Upewnij się, że dostarczasz swojemu organizmowi wystarczającą ilość magnezu. Poza powszechnie znanym działaniem przeciwskurczowym, usprawnia on wchłanianie wapnia i przyczynia się do zwiększenia gęstości mineralnej kości.
Stosuj dietę bogatą w błonnik, ćwicz i pij wystarczająco dużo, aby zapobiegać zaparciom i odwodnieniu.
Odpowiednia ilość spożywanych płynów pomaga również zapobiegać infekcjom. W 21. tygodniu, podobnie jak przez całą ciążę, wypijaj minimum 2-2,5 l wody dziennie.
Upewnij się, że masz wystarczająco dużo ruchu, ale też odpoczynku. Nie zapominaj o codziennym relaksie zwłaszcza wtedy, kiedy pracujesz zawodowo lub opiekujesz się starszymi dziećmi.
Magnez na skurcze w ciąży – jak dostarczyć sobie odpowiednią ilość tego pierwiastka?
Magnez jest jednym z podstawowych składników odżywczych koniecznych do prawidłowego rozwoju dziecka i przebiegu ciąży. Zapotrzebowanie na magnez widocznie wzrasta w połowie ciąży, czyli około 21. tygodnia. Ma to związek z rosnącymi potrzebami płodu, łożyska, a także coraz szybszym przyrostem masy ciała kobiety. Z tego względu każda przyszła mama powinna zwrócić szczególną uwagę na spożycie tego pierwiastka. Najwięcej magnezu zajdziemy w produktach zbożowych (najlepiej pełnoziarnistych), roślinach strączkowych (groszek, fasolka szparagowa, fasola biała), wysoko zmineralizowanej wodzie, orzechach, kakao, gorzkiej czekoladzie, ziemniakach oraz rybach.
Niedobór magnezu w ciąży może prowadzić do skurczów mięśni, najczęściej nóg i łydek, a także licznych powikłań u rozwijającego się płodu. Magnez również pomaga „uspokoić” macicę (złagodzić dolegliwości skurczowe), dlatego niekiedy stosowany jest do hamowania porodu przed terminem. Oznacza to, że zapobiega on nadmiernym, przedwczesnym skurczom macicy. Jeśli spożycie magnezu w diecie jest niewystarczające i zauważasz u siebie skurcze mięśni, poproś lekarza o polecenie odpowiedniego dla Ciebie suplementu lub leku.
Niedobórżelaza – czy grozi Ci anemia w ciąży?
Jeśli często odczuwasz zmęczenie, bóle głowy, brak apetytu, problemy z koncentracją i senność, może to być normalnym skutkiem ubocznym ciąży. W niektórych przypadkach jednak takie dolegliwości są spowodowane zbyt niskim poziomem żelaza. Ponieważ żelazo jest niezwykle ważne dla transportu tlenu we krwi – a więc także dla zaopatrywania w niego dziecka – wartość ta powinna być utrzymywana na stałym, optymalnym poziomie. Do nietypowych objawów niedoboru żelaza w ciąży zaliczamy też zespół niespokojnych nóg, picę, czyli apetyt na niejadalne produkty, oraz zajady.
Lekarz lub położna określi poziom żelaza we krwi na podstawie oznaczenia hemoglobiny (Hb), hematokrytu i liczby czerwonych krwinek podczas rutynowego badania morfologii krwi. Zawartość hemoglobiny we krwi mierzy się zwykle podczas pierwszego badania, a następnie regularnie co najmniej 5 razy w trakcie ciąży. Dodatkowo można określić stężenie żelaza oraz powiązanych z nim białek: ferrytyny i transferryny. Jeśli Twój poziom żelaza jest stale zbyt niski, lekarz przepisze Ci odpowiedni preparat. Żelazo produkowane przemysłowo, przeznaczone do spożycia, ma tę wadę, że może powodować zaparcia i czarne stolce. Istnieją jednak naturalne preparaty żelaza, które nie powodują takich skutków ubocznych, oraz skuteczne domowe sposoby, np. picie zakwasu z buraków. Omów to ze swoim lekarzem lub położną.
Wzbogać swoją dietę w produkty zawierające żelazo. Sprawdź nasze propozycje przepisów.
Informacje o autorce:
Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.
