13. tydzień ciąży: dziecko rośnie we własnym tempie

W 13. tygodniu ciąży kończysz już I trymestr. Kończy się też faza przystosowywania się organizmu do nowej sytuacji hormonalnej, dlatego objawy wczesnej ciąży niemal zupełnie ustępują. Dziecko rośnie i rozwija się coraz szybciej, co prawdopodobnie zobaczysz lub już widziałaś w trakcie genetycznego USG w 13. tygodniu ciąży. Wraz z dzieckiem rośnie też Twoja macica oraz cały brzuch – za chwilę ciąży nie da się już ukryć. Sprawdź, co robi Twoje dziecko w 13. tc i poznaj zmiany, które czekają Cię w najbliższych dniach.

Waga i wielkość dziecka w 13. tygodniu ciąży

W 13. tygodniu ciąży dziecko ma długość około 6-7 centymetrów. Odpowiada to wielkości owocu kiwi. Długość tę mierzymy od główki do pośladków maluszka – nóżki dziecka są zgięte, dlatego określenie jego wymiarów od główki do pięty byłoby niemożliwe. Waga płodu w 13. tygodniu wynosi natomiast około 20 gramów – jest to mniej więcej tyle, ile waży truskawka.

Rozwój płodu – jak wygląda dziecko w 13. tygodniu ciąży

W 13. tygodniu ciąży u dziecka następuje gwałtowne przyspieszenie wzrostu. Podczas gdy Twój maluch szybko zwiększa swoją długość, jego proporcje nadal się zmieniają i stają się bardziej równomierne. Dzięki temu dziecko nabiera coraz więcej cech ludzkich i wkrótce zacznie przypominać dojrzałego, choć nadal bardzo szczupłego, noworodka. Jego twarz wciąż się kształtuje – buzia dzidziusia przyjmuje teraz określone rysy, pochodzące od matki i ojca, które zostały zapisane w jego genach już w momencie poczęcia. Z połączenia tych dwóch genetycznych komponentów powstaje indywidualny wygląd Twojego dziecka, w którym jednak będzie można dostrzec podobieństwo do rodziców.

Trzustka rozwijającego się płodu produkuje już insulinę – hormon, który jest potrzebny organizmowi do dostarczania cukrów, a wraz z nimi energii, do komórek całego ciała. Serduszko maleństwa, które początkowo przyspieszało, a następnie nieco zwalniało, pracuje już w stałym tempie. Prawidłowe tętno płodu w 13. tygodniu ciąży wynosi od ok. 120 do 160 uderzeń na minutę, choć w trakcie intensywnej aktywności dziecka może być szybsze.

W 13. tygodniu ciąży jelita wędrują na swoje właściwe miejsce w jamie brzusznej, a istniejąca do tej pory przepuklina ulega zamknięciu.

Płód nadal ma wystarczająco dużo miejsca w Twoim chronionym łonie, aby wykonywać intensywne ćwiczenia gimnastyczne. Te ruchy dziecka w 13. tygodniu ciąży zobaczysz wyraźnie podczas USG I trymestru. Z pewnością będziesz zaskoczona, jak sprawny i ruchliwy jest dzidziuś na tym etapie! Mały człowiek pilnie ćwiczy odruch ssania, ssąc kciuk. Coraz częściej zwraca się w kierunku ściany brzucha, czuje, co się tam dzieje i reaguje na Twój kontakt. Dlatego od czasu do czasu intuicyjnie połóż ręce na brzuchu.

Dowiedz się więcej na temat USG pierwszego trymestru.

Jak czuje się przyszła mama w 13. tygodniu ciąży

W 13. tygodniu ciąży, kiedy miną już nudności, mdłości oraz wymioty doskonale znane Ci z początków ciąży, możesz odnotować wzrost apetytu. Nic dziwnego – Twoje dziecko jest coraz większe, dlatego Twój organizm domaga się zwiększenia kaloryczności spożywanych posiłków. Zaufaj swoim zachciankom. Jeśli Twoja dieta na co dzień jest dobrze zbilansowana, możesz od czasu do czasu przekąsić coś niezbyt zdrowego!

W I trymestrze dopiero oswajałaś się z myślą o ciąży i dziecku rosnącym w Twoim brzuchu. Teraz pewnie będziesz częściej myślała o wspólnym życiu w powiększonej rodzinie oraz o wszystkich zmianach, zakupach i nowościach, które pojawią się jeszcze zanim maluszek przyjdzie na świat. Na szczęście, masz jeszcze dużo czasu, aby przemyśleć i zaplanować swoje życie po porodzie. Przed Tobą około 25–29 tygodni, zanim będziesz mogła z radością trzymać swoje dziecko w ramionach. Gdyby Twoja ciąża była książką, jak dotąd przeczytałabyś zaledwie jedną trzecią jej treści.

Najczęstsze objawy w 13. tygodniu ciąży

  • Natłok myśli

W 13. tygodniu ciąży na pewno masz wiele spraw na głowie, zwłaszcza jeśli nadal jesteś aktywna zawodowo. Temat ciąży jest stale obecny w Twoich myślach, dlatego siłą rzeczy rozmawiasz o swoim przyszłym macierzyństwie z kobietami, które już są matkami, chcąc czerpać z ich wiedzy oraz doświadczeń. Z drugiej strony, teraz, gdy wszyscy wokół wiedzą o ciąży, z radością rozmawiają z Tobą o tym, dopytują i dzielą się swoimi wskazówkami. Wszystkie te rady, opinie i historie spływają na Ciebie, czy tego chcesz, czy nie.

Jeśli nieproszone rady lub opowieści o traumatycznych doświadczeniach sprawiają, że zaczynasz czuć się źle: odczuwasz strach, niepewność, lęk lub przygnębienie, powiedz o tym rozmówcy i poproś o zmianę tematu. Twoje samopoczucie psychiczne jest bardzo ważne, dlatego bądź asertywna – to ważne zarówno dla Ciebie, jak i dla maluszka.

Posłuchaj też głosu swojej duszy i ciała i regularnie poświęcaj czas na bycie sam na sam ze sobą. Nawiąż kontakt z dzieckiem, kładąc rękę na swoim brzuchu. Teraz maleństwo jest w stanie to odczuć.

Niestety, w drugą stronę nie jest to jeszcze możliwe – ruchy dziecka będą zauważalne dopiero w ciągu najbliższych kilku tygodni. Kobiety, które spodziewają się pierwszego dziecka, nie zauważają tych pierwszych delikatnych ruchów nawet do 18.-20. tygodnia ciąży.

  • Objawy z pierwszych tygodni ustępują

Zapewne czujesz się już znacznie lepiej – początkowe objawy ciąży w 13. tygodniu ustąpiły lub zelżały na tyle, że nie utrudniają Ci funkcjonowania. Możesz odczuwać jedynie lekkie ciągnięcie w brzuchu, ponieważ macica stale się powiększa, a jej więzadła, zwane więzadłami macicznymi, ulegają rozciągnięciu. Normalny jest również lekki ból brzucha w 13. tygodniu ciąży, który zlokalizowany jest w jego dolnej części. O ile nie są to skurcze, którym towarzyszy plamienie lub krwawienie, nie powinnaś zanadto się martwić.

Napięcie i ból w piersiach również będą Ci stale towarzyszyć. Istnieją pomocne i delikatne metody łagodzenia obu tych objawów. Jedną z nich jest relaks i spokój. W tym celu można stosować ćwiczenia relaksacyjne, takie jak popularna joga lub gimnastyka ciążowa. Powinnaś teraz zastanowić się, co pomaga Ci osiągnąć wewnętrzną równowagę i poczuć się lepiej. Wypróbuj różne metody i zostań przy tych, które najlepiej na Ciebie działają.

  • Duży lub mały brzuch w 13. tygodniu ciąży

Od kiedy rodzina i znajomi wiedzą o Twojej ciąży, zapewne spotykasz się z komentarzami co do rozmiarów Twojego brzucha i porównaniami do innych mam w tym samym miesiącu ciąży. Takie porównania nie mają jednak większego sensu – kształt i wielkość brzucha w 13. tygodniu ciąży mogą różnić się u różnych kobiet. Rozmiar brzuszka na tym etapie ciąży nie świadczy w żaden sposób o zdrowiu maluszka – jest to wyłącznie kwestia anatomiczna, zależna od indywidualnych uwarunkowań każdej przyszłej mamy.

Jeśli to Twoja kolejna ciąża, jesteś drobna i szczupła, masz słabe mięśnie brzucha, rozejście mięśnia prostego, przepuklinę lub spodziewasz się bliźniaków, Twój brzuszek może być bardziej widoczny i zaokrąglony. Odwrotnie będzie w przypadku wysportowanych przyszłych mam oraz kobiet z nadwagą i otyłością, po których teraz jeszcze nie widać zbyt wyraźnie ciąży. Jeśli niepokoi Cię rozmiar brzucha w 13. tygodniu ciąży, porozmawiaj o tym z lekarzem lub położną.

Niezależnie od tego, czy Twój brzuch jest duży czy mały - już dziś zacznij dbać o swoją skórę w ciąży

Najważniejsze wskazówki na trzynasty tydzień ciąży

  • Zapisz wszystkie cenne informacje, które otrzymałaś od osób z Twojego otoczenia. Posegreguj je zgodnie z osobistą hierarchią ważności. Takie wskazówki mogą przydać Ci się np. podczas kompletowania wyprawki lub wyboru szpitala do porodu.

Skorzystaj z naszych wskazówek – dowiedz się, jak wybrać położną i szpital do porodu.

  • Rozejrzyj się za zajęciami ruchowymi dla kobiet w ciąży i zapisz się na nie. W tym kontekście szczególnie popularne są zajęcia jogi, na które można uczęszczać w zasadzie przez całą ciążę. Jeśli szukasz innej formy aktywności, sprawdź, jakie ćwiczenia wybierać w poszczególnych trymestrach ciąży.

  • Skutecznie chroń się przed infekcjami i poważnymi chorobami. Twój układ odpornościowy nie jest już tak silny, ponieważ musi dbać o procesy zachodzące w Twoim organizmie, a tym samym o zdrowy rozwój Twojego dziecka.

  • Jeśli jeszcze tego nie zrobiłaś, umów się na USG prenatalne w 13. tygodniu ciąży.

O co możesz zapytać lekarza lub położną podczas wizyty w 13. tc?

USG w 13. tygodniu ciąży – badanie prenatalne I trymestru

Podczas badania ultrasonograficznego lekarz zwróci szczególną uwagę na wymiary dziecka. W tym miejscu na pierwszy plan wysuwa się przezierność karkowa NT, którą można teraz zmierzyć. Przezierność karkowa to nagromadzenie płynu tkankowego w szczelinie karkowej. W ciągu najbliższych tygodni to rozszczepienie całkowicie zniknie. Ilość płynu tkankowego może dostarczyć informacji na temat tego, czy występuje wada rozwojowa: trisomia 21 lub wada serca. Nie jest to jednak badanie rutynowe. Więcej informacji na ten temat może udzielić lekarz.

Toksyny pochodzące z domu, środowiska i otoczenia

Farbowanie włosów

W odniesieniu do dyskusji na temat farbowania włosów w czasie ciąży coraz więcej kobiet zwraca uwagę na kwestię toksyn. Podczas gdy niektórzy uważają farbowanie i trwałą ondulację za nieszkodliwe, klinika ginekologiczna w Straubing ostrzega przed nimi ze względu na wysoką zdolność absorpcyjną skóry głowy. Zaleca się unikanie takich zabiegów w pierwszych trzech miesiącach ciąży, ponieważ skóra głowy może bardzo dobrze wchłaniać substancje toksyczne i w ten sposób trafiają one do krwiobiegu matki, co może zaszkodzić dziecku. Naturalne farby do włosów są dobrym kompromisem, ale niestety nie farbują na blond. Inną możliwością jest farbowanie pasemek, które zaczynają się około 2 centymetrów od skóry głowy.

Środki czystości

Jeśli nie masz pewności i chcesz przyjrzeć się bliżej swojemu gospodarstwu domowemu pod tym kątem, zapytaj lekarza lub farmaceutę o substancje, których używasz do czyszczenia. Powinni oni dysponować listą składników środków czystości, które są uważane za teratogenne, tj. szkodliwe dla dziecka i powodujące uszkodzenia jego ciała. Jeśli jesteś zdeterminowana, by zupełnie wyeliminować chemię gospodarczą, przejdź na naturalne i organiczne środki czystości, co będzie korzystne także dla Twojego dziecka w późniejszym okresie, lub uzyskaj informacje z instytutu zajmującego się embriotoksycznością. Specjaliści mogą udzielić dokładnych informacji na temat działania wątpliwych składników i sposobów ich unikania.

Substancje chemiczne

To samo dotyczy produktów stosowanych w ogrodzie. Również w tym przypadku zalecana jest ostrożność. Zdecydowanie należy unikać chemicznych środków chwastobójczych. Nawet we własnych czterech ścianach, na przykład podczas remontu domu, lepiej zastąpić chemiczne farby ścienne i lakiery do drewna środkami naturalnymi, takimi jak wosk pszczeli lub kreda błotna.

Czy i jakie badania prenatalne w 13. tygodniu ciąży powinnaś wykonać?

Do badań, które można wykonać na tym etapie ciąży zaliczamy USG prenatalne w 13. tygodniu oraz test PAPP-A. O ile badanie ultrasonograficzne lekarze zalecają wszystkim pacjentkom (jednak nie musisz go wykonywać – nie jest obowiązkowe), to już zasadność przeprowadzania testu PAPP-A warto przedyskutować z lekarzem.

W 13. tygodniu ciąży można też wykonać nieinwazyjne badanie wolnego płodowego DNA z krwi mamy, tzw. test NIPT, który umożliwia wykrycie wad chromosomalnych dziecka. Takie badanie jest jednak bardzo drogie, dlatego wiele przyszłych mam z niego rezygnuje.

Sprawdź, kiedy potrzebne jest wykonanie dodatkowych badań w ciąży

Najczęściej zadawane pytania dotyczące 13. tygodnia ciąży

  • 13. tydzień ciąży – który to miesiąc i który trymestr?

Wraz z 13. tygodniem ciąży przyszła mama opuszcza krytyczną fazę pierwszych trzech miesięcy. Pierwsze trzy miesiące, a także wczesna ciąża, zostały zakończone. 13. tydzień ciąży to pierwszy tydzień czwartego miesiąca ciąży i zarazem ostatni tydzień I trymestru. Dla większości kobiet jest to czas relaksu i oczekiwania, ponieważ typowe objawy ciąży ustąpiły, a ryzyko poronienia zmalało do zaledwie 1%.

  • Co się dzieje w 13. tygodniu ciąży?

Wiele kobiet w ciąży na tym etapie ma wzmożony apetyt i zachcianki żywieniowe, mające zapewnić zaopatrzenie organizmu w składniki, na które wzrasta zapotrzebowanie. Prowadzi to do stałego zwiększania wagi i gromadzenia zapasów tłuszczowych.

Płód w 13. tygodniu ciąży rozwija się błyskawicznie i stale przybiera na wadze, choć jeszcze nie tak szybko, jak jego mama. Jelita dziecka są teraz drożne, co umożliwia mu trawienie. Trzustka jest w stanie wydzielać insulinę, która jest odpowiedzialna za metabolizm cukrów.

  • Jak wygląda dziecko w 13. tygodniu?

Wielkość płodu w 13. tygodniu ciąży dochodzi już do 7 cm . Na tym etapie ciąży lekarz nie może jeszcze dokładnie zmierzyć jego długości od główki do piętki podczas badania ultrasonograficznego, ponieważ dziecko jest bardzo aktywne i ma jeszcze dużo miejsca do poruszania się. To się jednak wyraźnie zmieni.

W tym tygodniu płód przybrał już bardziej ludzki kształt niż wcześniej, ale przed narodzinami będzie miał jeszcze wiele do zrobienia!

  • Płeć malucha – czy narządy płciowe dziecka w 13. tygodniu ciąży są już widoczne?

Na tym etapie ciąży wstępne określenie płci dziecka jest trudne, ale niekiedy możliwe. Narządy płciowe nie są jeszcze dokładnie ukształtowane – będzie się to działo dopiero w kolejnych tygodniach. Jednak przy wyjątkowo dobrej współpracy dziecka i uzyskaniu precyzyjnego przekroju przez środek jest ciała, lekarz może zauważyć tzw. wyrostek płciowy. Jeśli jest on przedłużeniem ciała dziecka, prawdopodobnie spodziewasz się dziewczynki. Odstający wyrostek wskazuje na chłopca. Pamiętaj jednak, że takie rozpoznanie płci nie jest jeszcze pewne, a z zakupem ubranek i akcesoriów przeznaczonych dla chłopca lub dziewczynki warto zaczekać do USG połówkowego, kiedy dziecko będzie większe, a określenie płci stanie się znacznie prostsze.

  • Jak duża jest macica w 13. tygodniu ciąży?

Od 12. tygodnia macica może być bez trudu wyczuwalna przez powłoki brzuszne. Położna wyczuwa palcami górną krawędź macicy i w ten sposób ocenia jej położenie. Na początku ciąży macicę można znaleźć na poziomie kości łonowej, ale w 13. tygodniu powiększa się ona już do wielkości pięści. Ten wzrost trwa nieprzerwanie przez kolejne tygodnie i miesiące i przebiega równolegle z rozwojem dziecka. W czasie ciąży macica ma zdolność do 100-krotnego powiększenia się. Niesamowite, prawda?

  • USG w 13. tygodniu ciąży – dopochwowe czy przez brzuch?

Lekarze na tym etapie ciąży najczęściej przeprowadzają badanie ultrasonograficzne głowicą dopochwową. Pozwala ona na znacznie bardziej precyzyjne uwidocznienie dziecka, które jest jeszcze niewielkie i częściowo schowane w macicy za kością łonową mamy. Sonda transwaginalna znajduje się bliżej maluszka, dlatego umożliwia wykonanie dokładnych pomiarów niewielkich struktur anatomicznych, w których każdy milimetr ma ogromne znaczenie. USG 3D w 13. tygodniu ciąży również wykonywane jest głowicą dopochwową. Głowice przezbrzuszne stosuje się na dalszych etapach ciąży, choć nawet wtedy lekarze wykorzystują też sondy transwaginalne do uchwycenia niektórych struktur anatomicznych (np. do pomiaru długości szyjki macicy).

Informacje o autorce:

Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.