12. tydzień ciąży: czas ogłosić, że spodziewasz się dziecka

Zaczęłaś już 12. tydzień ciąży, co oznacza, że wielkimi krokami zbliżasz się do końca I trymestru. Mamy nadzieję, że czujesz się coraz lepiej, a przykre objawy wczesnej ciąży powoli odchodzą w niepamięć. Teraz możesz w pełni cieszyć się swoim stanem, rosnącym brzuszkiem i zbliżającym się badaniem ultrasonograficznym, kiedy to znów zobaczysz swoje maleństwo. USG w 12. tygodniu ciąży może przybrać formę USG genetycznego, na którym sprawdza się nie tylko wielkość płodu, ale też wykonuje szereg innych pomiarów. Poznaj przebieg tego ważnego badania i sprawdź, jak zmieni się Twoje samopoczucie w przeddzień II trymestru ciąży.

Dziecko w 12. tygodniu ciąży, podobnie jak w kolejnych tygodniach, szybko zwiększa swoje wymiary. Ważne narządy wewnętrzne w jego ciele podjęły już pracę i stopniowo doskonalą swoje funkcje. Całkiem sprawnie działa już układ pokarmowy, na czele z żołądkiem maluszka. Twoje dziecko zacznie teraz stopniowo połykać niewielkie ilości płynu owodniowego. Pomoże to w treningu oddychania, a następnie przyjmowania pokarmu i połykania. Na tym etapie rozwoju dziecko nadal wypluwa płyn owodniowy. Oczywiście wytrenowanie tych umiejętności wymaga dużo praktyki. Noworodki, które pośpiesznie piją z piersi matki, często ulewają. Tak więc nawet po urodzeniu nadal konieczne jest dalsze doskonalenie umiejętności połykania.

W 12. tygodniu ciąży Twój maluch jest już bardzo aktywny i w pełni wykorzystuje dostępną przestrzeń w macicy do wszelkiego rodzaju ćwiczeń gimnastycznych. Póki co możesz zobaczyć to tylko podczas badania USG – ruchy dziecka w 12. tygodniu nie są jeszcze wyczuwalne przez przyszłą mamę.

Ze względu na równoległy rozwój systemu przewodzenia impulsów, dróg nerwowych i mózgu dziecko może reagować na pierwsze bodźce. Na przykład gdy podczas poruszania się w płynie owodniowym maluszek poczuje coś przed swoimi ustami, uruchamia się odruch ssania. Odruch ten zapewnia noworodkowi przeżycie po urodzeniu, ponieważ ssąc, dostarcza on sobie pokarmu w pierwszych miesiącach życia.

Wprawne oko lekarza wykonującego USG w 12. tygodniu ciąży mogłoby już wykryć niewielki ruch powieki maluszka. Sprawne poruszanie powiekami nie jest jednak możliwe przed 20. tygodniem ciąży. Również w tym przypadku dziecko potrzebuje jeszcze długiego treningu nowej umiejętności, aż do możliwości całkowitego zamknięcia powieki. W późniejszym okresie będzie to robić odruchowo, lecz na obecnym etapie nie jest jeszcze do tego zdolne. U dzidziusia funkcjonują za to inne odruchy, np. kiedy czuje nacisk na brzuch z zewnątrz, odruchowo odsuwa się od jego ściany z szarpnięciem. To się jednak zmieni, ponieważ w ciągu najbliższych kilku tygodni maluszek będzie reagował na Twój czuły dotyk, odwracając się w stronę Twojej dłoni przyłożonej do brzucha.

Nawet podczas najbardziej dokładnego USG w 12. tc nie jest jeszcze możliwe precyzyjne określenie płci dziecka, dlatego będziesz musiała uzbroić się w cierpliwość. Od 16. tygodnia lekarz może ze znacznie większym prawdopodobieństwem stwierdzić, czy urodzisz chłopca, czy dziewczynkę. Wiadomo już jednak, czy spodziewasz się bliźniąt, czy w macicy mieszka tylko jeden maluch.

Będziesz miała bliźniaki? Poznaj najważniejsze informacje na temat ciąży mnogiej

Ciąża w 12. tygodniu staje się znacznie bardziej „bezpieczna”, a za sprawą ustępujących dolegliwości – również mniej uciążliwa dla przyszłej mamy. Jeśli do tej pory objawy wczesnej ciąży uniemożliwiały Ci normalne funkcjonowanie, to teraz prawdopodobnie odczujesz ulgę i będziesz mogła wrócić do wcześniejszych aktywności, a nawet do pracy.

Ze względu na rosnącą wielkość dziecka w 12. tygodniu ciąży, pewnie z niecierpliwością czekasz na pierwszy cichy znak od mieszkańca swojego brzuszka. Niestety, na to również musisz jeszcze sporo zaczekać – kobiety w kolejnej ciąży odczuwają pierwsze ruchy maluszka około 16.-18. tygodnia, a pierwszorazowe przyszłe mamy nawet dopiero w 20. tc. Jednak szansa na delikatne zauważenie ruchów dziecka wzrasta z każdym dniem!

12. tydzień ciąży to dobry moment na poinformowanie pracodawcy o tym, że spodziewasz się dziecka. Szereg uprawnień związanych z ciążą przysługiwał Ci już od pierwszych tygodni, lecz dopiero teraz zaczyna obejmować Cię też przepis, na mocy którego Twoja umowa o pracę zostanie automatycznie przedłużona do dnia porodu. O ile nie ma on większego znaczenia dla przyszłych mam zatrudnionych na podstawie umowy na czas nieokreślony, to już dla kobiet w trakcie okresu próbnego oraz pracujących na podstawie umowy na czas określony, jest on niezwykle ważny. Dzięki temu będziesz mogła po porodzie otrzymać należny Ci zasiłek macierzyński i to zarówno w okresie urlopu macierzyńskiego, jak i rodzicielskiego.

Podczas rozmowy z pracodawcą możecie też wspólnie ustalić, od kiedy (i czy w ogóle) planujesz przerwę w pracy przed porodem. Pozwoli to lepiej rozplanować zadania i da pracodawcy czas na zatrudnienie i wdrożenie osoby, która zastąpi Cię podczas nieobecności. Przed porodem możesz wykorzystać maksymalnie 6 tygodni z przysługującego Ci urlopu macierzyńskiego, który możesz połączyć też z urlopem wypoczynkowym.

Sprawdź, ile trwa urlop macierzyński i rodzicielski oraz jakie warunki należy spełnić.

Od początku 12. tygodnia ciąży USG wykonywane przez lekarza może przybrać formę badania prenatalnego. Wykonuje się je dokładnie pomiędzy 11+0 a 13+6 – te ramy czasowe są nieprzekraczalne ze względu na możliwość oceny różnych struktur dziecka wyłącznie w tym czasie.

Genetyczne USG w 12. tygodniu ciąży przeprowadzane jest sondą przezpochwową i trwa 15-20 minut (w zależności od wprawy lekarza i „współpracy” maluszka). Może być ono połączone z testem PAPP-A, który polega na pobraniu krwi mamy i zbadaniu w niej poziomu wolnej podjednostki beta-HCG oraz białka ciążowego A.

USG prenatalne w 12. tygodniu daje możliwość oceny ryzyka wystąpienia u dziecka najczęstszych wad genetycznych, a także wielu wad rozwojowych i anatomicznych. Jest ono wyliczane na podstawie pomiarów poszczególnych struktur ciała maluszka oraz wyników testu PAPP-A (jeśli był wykonany).

Sprawdź, jakie parametry dziecka ocenia USG I trymestru.

Można powiedzieć, że od 12. tygodnia ciąży wszystkie struktury zaczynają się wyraźnie powiększać: powoli rośnie macica, dziecko, a wraz z nimi również Twój brzuch. Nieco maleją za to ciążowe dolegliwości, różne obawy i stres przyszłej mamy, która może skupić się na spokojnym celebrowaniu swojego stanu i radosnym oczekiwaniu na narodziny maluszka.

• Rosnący brzuch w 12. tygodniu ciąży

Brzuch w 12. tygodniu ciąży najczęściej jest już widocznie zaokrąglony. Wynika to z przyrostu masy ciała, czyli gromadzenia zapasów tłuszczu, a także powiększania się macicy, która powoli wypycha Twoje narządy wewnętrzne do góry. Jeśli to Twoja druga lub kolejna ciąża, brzuszek będzie widoczny szybciej i może być większy niż na takim samym etapie pierwszej ciąży. Jeśli teraz poinformujesz rodzinę i przyjaciół o ciąży, wygląd Twojego brzucha będzie w centrum uwagi podczas każdego spotkania.

Również temat ciążowej mody i wygodnych ubrań będzie stopniowo stawał się dla Ciebie coraz bardziej interesujący, ponieważ Twój przyrost masy ciała nabiera teraz tempa – przybywa Ci około 250-300 gramów tygodniowo.

To, ile faktycznie przybierzesz na wadze i czy będzie się to mieściło w normie, zależy głównie od Ciebie. Jednym z najważniejszych aspektów wpływających na wagę w ciąży jest zdrowa, odpowiednio zbilansowana dieta. Nie jedz „za dwoje”, lecz dla dwojga, dbając o dostarczenie sobie wraz z jedzeniem wszystkich ważnych składników, zwłaszcza witamin i minerałów. Pamiętaj też o odpowiedniej ilości ruchu i nie rezygnuj z umiarkowanej aktywności, jeśli tylko lekarz da Ci zielone światło i zezwoli na ćwiczenia w ciąży.

Sprawdź, ile powinnaś przytyć w ciąży

• Anemia w ciąży i niedobór składników odżywczych

Zmęczenie, które odczuwasz na tym etapie ciąży, może być normalnym objawem Twojego stanu. Jeśli jednak osłabienie jest naprawdę silne, a Twój poziom żelaza we krwi również jest obniżony, może to oznaczać, że w Twojej diecie nie ma wystarczającej ilości tego pierwiastka. Z anemią mamy do czynienia również wtedy, kiedy morfologia krwi wykazuje za niską hemoglobinę i hematokryt, a poziom ferrytyny jest niewystarczający. Dzieje się tak często w przypadku stosowania diety wegetariańskiej lub wręcz wegańskiej, a także u kobiet, które już przed zajściem w ciążę miały niedokrwistość.

Ogólnie rzecz biorąc, nic nie stoi na przeszkodzie, aby w czasie ciąży stosować dietę wegetariańską. Ważne jest jednak, aby zastąpić mięso i ryby innymi pokarmami bogatymi w białko i żelazo. W czasie ciąży wskazana jest dieta, która obejmuje także mleko i produkty mleczne. Kobiety ciężarne stosujące dietę wegetariańską powinny szczególnie starannie dobierać pożywienie, aby nie dopuścić do niedoborów składników odżywczych.

Ryzyko niedostatecznej podaży żelaza w ciąży jest prawdziwym problemem. Żelazo pochodzące z mięsa – tzw. żelazo hemowe – jest lepiej wchłaniane i wykorzystywane przez organizm niż żelazo pochodzące ze źródeł roślinnych. Żelazo z grochu, szpinaku, ciemnych owoców i produktów pełnoziarnistych jest przyswajane przez organizm tylko w niewielkim stopniu, dlatego trzeba go sobie dostarczać znacznie więcej. Aby zwiększyć przyswajanie żelaza, dobrze jest dodawać do posiłków zawierających ten pierwiastek również produkty będące źródłem witaminy C.

Sprawdź, dlaczego żelazo jest tak ważne w diecie kobiet w ciąży

Badania w ciąży – jak rozpoznać niedobory ważnych składników?

Jeśli często lub silnie odczuwasz zmęczenie, powinnaś zbadać parametry krwi, a zwłaszcza poziom żelaza. W ten sposób można bardzo wcześnie wykryć niedobór i wyrównać go za pomocą właściwego odżywiania lub dodatkowych suplementów. Powiedz swojemu lekarzowi o wszystkich niepokojących lub nietypowych objawach, które zauważasz u siebie w ostatnich tygodniach. Przyszłe mamy mogą zmagać się nie tylko z niedoborem żelaza, ale też innych składników odżywczych, witamin i minerałów. W razie konieczności lekarz zleci Ci wykonanie dodatkowych badań w ciąży, które pomogą ustalić przyczynę problemu.

Czy już czuję ruchy dziecka w 12. tygodniu ciąży?

Choć płód w 12. tygodniu ciąży całkiem żwawo porusza się w Twojej macicy, to jest jeszcze zdecydowanie zbyt wcześnie byś mogła odczuć jego kopnięcia i fikołki. To, co bierzesz za ruchy dziecka w 12. tygodniu ciąży może być w rzeczywistości przesuwaniem się treści pokarmowej w Twoich jelitach. Teraz, kiedy ciążowe hormony wpływają na rozluźnienie tkanek organizmu, możesz odczuwać bulgotanie w brzuchu w zupełnie inny sposób niż do tej pory. Jeśli chcesz się upewnić, możesz uważnie obserwować obraz na monitorze podczas USG w 12. tygodniu ciąży (czyli USG genetycznego) i sprawdzić, czy Twoje odczucia pokrywają się z zaobserwowanymi ruchami maluszka.

Detektor tętna płodu w 12. tygodniu ciąży - czy warto go używać?

Niektóre przyszłe mamy tak bardzo niepokoją się o stan zdrowia swojego dziecka, że już na tym etapie ciąży planują zakup detektora tętna płodu. To urządzenie pozwala usłyszeć bicie serduszka dziecka. Poza funkcją kontrolną, umożliwia też rodzicom stworzenie mocniejszej więzi z maluchem.

Tętno płodu w 12. tygodniu ciąży zaczyna stabilizować się na poziomie ok. 150 uderzeń na minutę. Mimo to, ze względu na niewielkie jeszcze rozmiary dziecka i nisko położoną macicę, możesz nie być w stanie odszukać miejsca, w którym znajduje się serduszko. Porozmawiaj ze swoim lekarzem, czy detektor tętna płodu na tym etapie ciąży to dobry pomysł. Specjalista rozwieje Twoje wątpliwości, a może nawet poleci konkretne urządzenie lub inną metodę sprawdzenia, co słychać u dzidziusia.

• Kiedy kończy się 12. tydzień ciąży?

12. tydzień ciąży rozpoczyna się w dniu 11+0, a kończy w dniu 11+6. Zgodnie z profesjonalną medyczną metodą liczenia 13. tydzień ciąży rozpoczyna się zatem w dniu 12+0. Oznacza to również koniec trzeciego miesiąca ciąży (jeśli mówimy o miesiącach księżycowych). Na koniec I trymestru trzeba będzie jeszcze nieco zaczekać – ma to miejsce pod koniec 13. tygodnia (12+6).

12. tydzień ciąży jest wyczekiwany przez wiele kobiet, ponieważ po jego upływie ciążę uważa się za stosunkowo bezpieczną. Od tej pory ryzyko poronienia i powstania poważnych wad płodu drastycznie spada, a przyszli rodzice mogą odetchnąć z ulgą.

• Jak wygląda płód w 12. tygodniu ciąży?

W 12. tygodniu ciąży w badaniu ultrasonograficznym można zazwyczaj zaobserwować, że dziecko ssie kciuk lub zaciska pięści. Palce u rąk i nóg nie są już połączone skórą, a paznokcie zaczynają rosnąć. Twarz nadal się rozwija, podobnie jak proporcje dziecka. Teraz płód może otwierać i zamykać usta, co oznacza, że regularnie pije płyn owodniowy. W ten sposób trenuje swój układ pokarmowy i ćwiczy oddychanie. Miewa również czkawkę, która pojawia się po wypiciu płynu owodniowego. Pierwsze małe ząbki rozwijają się w szczęce, choć nie są jeszcze połączone z korzeniami zębowymi. Wielkość płodu w 12. tygodniu ciąży przekracza 5 cm – to już naprawdę spory bobas! W tym tygodniu rozwijają się narządy płciowe, chociaż nie można ich jeszcze wizualnie przyporządkować do danej płci.

Dowiedz się więcej o trzecim miesiącu ciąży.

• Gdzie dokładnie znajduje się macica w 12. tygodniu ciąży?

Macica w 12. tygodniu ciąży jest już uniesiona i sięga kości łonowej. Takie umiejscowienie macicy w ciąży jest odnotowywane w dokumentacji położniczej z adnotacją S/0. Od 12. tygodnia ciąży położna regularnie sprawdza pozycję dna macicy, czyli jej górnej krawędzi. Jako miarę stosuje się palce poprzeczne.

Wraz z rosnącą macicą i jej bocznym powiększaniem się mięśnie i skóra w okolicy brzucha i bioder będą poddawane dużym obciążeniom. Aby wesprzeć tkanki, kobiety w ciąży powinny regularnie pielęgnować i lekko masować skórę. Najlepiej zacząć regularną pielęgnację i masaże jak najwcześniej, by wyrobić sobie regularność i odżywić skórę jeszcze zanim zacznie się szybko rozciągać.

Poznaj nasze porady dotyczące pielęgnacji i masażu w ciąży.

• Dlaczego pierwsze 12 tygodni ciąży ma decydujące znaczenie?

W pierwszym trymestrze ciąży, który obejmuje 13 tygodni, obowiązuje zasada „wszystko albo nic”. W tych początkowych tygodniach ciąży mają miejsce kluczowe etapy, takie jak dojrzewanie komórki jajowej, owulacja, zapłodnienie, aż do migracji zapłodnionej komórki jajowej i jej implantacji w macicy. Następnie kształtują się ważne narządy i układy w ciele maluszka, a także rozwijają się jego kończyny, twarz, a początkowa przepuklina na brzuszku ulega wchłonięciu. Wszystkie te procesy są wrażliwe na działanie czynników zewnętrznych (zwłaszcza tzw. teratogennych, czyli uszkadzających rozwijające się dziecko), które mogą spowodować nieodwracalne wady u zarodka lub płodu. Z powodu nieprawidłowego przebiegu tych procesów, błędów w replikacji DNA i wcześniejszych chorób jednego z partnerów może się zdarzyć, że rozwój nie może być kontynuowany lub powstają poważne wady. Jeśli uniemożliwiają one dziecku życie lub rozwój, natura często sama przerywa ciążę. Następstwem tego jest wczesne poronienie. Po ukończeniu 12. tygodnia ciąży ryzyko to jest znacznie zminimalizowane, dzięki czemu można ogłosić otoczeniu radosną nowinę.

Informacje o autorce:

Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.