Pierwsze oznaki ciąży: czego należy się spodziewać w 1. i 2. tygodniu ciąży

Pierwszy tydzień ciąży rozpoczyna się wraz z pierwszym dniem ostatniej miesiączki. Jeżeli w bieżącym cyklu doszło do zapłodnienia, rozpoczyna się pierwszy miesiąc ciąży. Zauważając pierwsze, subtelne oznaki swojego ciała możesz zadawać sobie pytanie: czy jestem w ciąży? Odpowiedź brzmi: raczej nie, bo w 2. tygodniu ciąży zarodka jeszcze nie ma. Sprawdź, jak w rzeczywistości wygląda 1. i 2. tydzień ciąży oraz kiedy pojawiają się pierwsze objawy.

Ciąża trwa około 40 tygodni lub 9 miesięcy, czyli 280 dni (dokładnie 9 miesięcy plus tydzień). W tym czasie dziecko będzie się stale rozwijać i zostanie wyposażone we wszystko, czego potrzebuje do samodzielnego życia poza łonem matki. Po pełnych 37–42 tygodniach ciąża jest już donoszona, a dziecko rodzi się w wyniku naturalnego procesu lub podczas operacji cesarskiego cięcia i odłącza się od organizmu matki.

Ciąża dzieli się nie tylko na tygodnie i miesiące, ważną rolę odgrywają również trymestry. Jeden trymestr obejmuje około trzy miesiące. Standardowa ciąża dzieli się zatem na trzy trymestry, z których ostatni trwa aż do porodu. Z tego względu może być najdłuższy (jeśli poród nastąpi w 42. tygodniu) lub najkrótszy, jeśli urodzisz w 38. lub wcześniejszym tygodniu ciąży. Okres od 1. do 13. tygodnia to pierwszy trymestr ciąży. Drugi trymestr obejmuje tygodnie od 14. do 27., a trzeci trymestr zaczyna się w 28. tygodniu ciąży i kończy się wraz z narodzinami dziecka.

W ostatnim trymestrze lekarz za pomocą ultrasonografu będzie regularnie mierzył wymiar dwuciemieniowy, czyli średnicę główki dziecka (BPD), obwód główki (HC), obwód brzuszka (AC) oraz długość kości udowej (FL). Na podstawie tych wymiarów wyliczy szacunkową masę płodu i będzie w stanie ocenić, czy dziecko rośnie w prawidłowym tempie.

W początkowym okresie po zapłodnieniu za odżywianie zarodka odpowiada pęcherzyk żółtkowy. Od końca pierwszego trymestru ciąży rolę tę przejmuje łożysko, które przez całą dobę dostarcza dziecku ważnych składników odżywczych i tlenu. Mały człowiek potrzebuje ich bardzo dużo dla zdrowego rozwoju. Łożysko jest w dużej mierze odpowiedzialne za oddychanie i usuwanie zbędnych substancji i produktów przemiany materii rosnącego dziecka. Ponieważ płuca muszą jeszcze dojrzeć i nie są aktywne do momentu narodzin, wzbogacona w tlen krew płynie bezpośrednio do małego organizmu przez pępowinę.

W 1. tygodniu ciąży, tj. w pierwszym tygodniu nowego cyklu, rozpoczęła się Twoja miesiączka. Każdy cykl zaczyna się od krwawienia. Będzie ono miało podobną długość i intensywność, jak w każdym poprzednim miesiącu.

Wszystkie te procesy są kontrolowane przez hormony żeńskie, których zadaniem jest umożliwienie reprodukcji i zapewnienie przetrwania ludzkości. System ten jest jednak bardzo wrażliwy na działanie czynników zewnętrznych, dlatego kobiety, które pragną mieć dziecko, powinny zwrócić uwagę na kilka aspektów (stres, używki, higiena snu) i wprowadzić do swojego życia trochę więcej spokoju.

W drugim tygodniu ciąży jajeczka dojrzewają w jajnikach, a wyściółka macicy stopniowo ulega pogrubieniu. Dzieje się tak dlatego, że błona śluzowa z ostatniego cyklu została złuszczona i wraz z krwawieniem miesiączkowym wydalona z organizmu. Jest to konieczne, aby mogła się ona ponownie odbudować i stworzyć podstawę do zagnieżdżenia się zapłodnionego jajeczka. Proces ten powtarza się w każdym cyklu miesięcznym kobiety w wieku rozrodczym, nawet jeśli nie chce ona zajść w ciążę. Dlatego właśnie rozsądna i skuteczna antykoncepcja jest tak ważna w okresie, gdy nie pragnie się jeszcze dziecka.

W każdym cyklu po miesiączce organizm stara się przywrócić wszystko do normy na wypadek, gdyby macica miała przez kilka miesięcy „gościć” zapłodnione jajeczko. Proces ten może być pozytywnie wspierany przez kobietę, która chce zajść w ciążę.

Wraz z postępem miesiączki nie tylko zmniejsza się ból, ale także obfitość krwawienia, aż do momentu, gdy krew nie jest w ogóle widoczna.

Pod koniec drugiego tygodnia, około 14. dnia po rozpoczęciu miesiączki, dochodzi do owulacji, którą wiele kobiet odczuwa jako ciągnący lub kłujący ból po lewej lub prawej stronie podbrzusza, choć może on też być odczuwany pośrodku. O tym, po której stronie zlokalizowane są dolegliwości bólowe, decyduje po prostu jajnik, z którego zostało uwolnione jajeczko. Szczególnie nasilony ból może być spowodowany krótkotrwałym podrażnieniem otrzewnej.

W wyniku owulacji jajeczko zostaje uwolnione z jajnika do jajowodu, gdzie dochodzi do zapłodnienia. W kolejnych dniach zapłodniona komórka jajowa powoli wędruje w stron macicy.

Komórki jajowe, które co miesiąc dojrzewają do zapłodnienia, są do tego przygotowywane już na trzy miesiące przed wydostaniem się z jajnika. Do tego potrzebny jest stabilny cykl hormonalny i zdrowy, silny organizm przyszłej mamy. Proces dojrzewania jajeczek wymaga nie tylko hormonów, witamin i minerałów, ale także tłuszczu. Dlatego zrównoważona dieta zawierająca dobre tłuszcze będzie wspierała przygotowywanie się jajeczka do opuszczenia jajnika i do zapłodnienia.

Równie ważne jest prowadzenie uregulowanego trybu życia z zachowaniem równowagi między wysiłkiem a relaksem. Wprowadź regularną aktywność fizyczną, zrezygnuj z używek oraz utrzymuj optymalną masę ciała. Sprzyja to ustabilizowaniu poziomu hormonów we krwi i, wraz z regularnymi stosunkami płciowymi w okresie okołoowulacyjnym, stanowi najlepszy warunek pomyślnego poczęcia dziecka.

Kiedy planujesz zajść w ciążę, rozważ wizytę u swojego lekarza rodzinnego i ginekologa oraz u innych lekarzy, jeśli chorujesz przewlekle lub jesteś pod stałą opieką danego specjalisty. Podczas wizyt informuj o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach – niekiedy konieczne jest ich odstawienie na czas starań o dziecko i ciąży lub zmiana na inne, bezpieczne dla maluszka. Wskazana jest też wcześniejsza kontrola stomatologiczna i wyleczenie wszystkich ubytków, a także uzupełnienie szczepień (np. ważnego dla ciężarnych szczepienia przeciwko różyczce, która jest niebezpieczna dla płodu, a także przeciw śwince, ospie, grypie, WZW B i COVID-19). Po niektórych szczepionkach będziesz musiała zaczekać z zajściem w ciążę nawet kilka miesięcy, dlatego nie zostawiaj wizyty u lekarza na ostatnią chwilę.

Na 12 tygodni przed planowanym poczęciem zacznij przyjmować kwas foliowy. Ze względu na niezwykle ważną rolę folianów w prawidłowym rozwoju maluszka, eksperci zalecają suplementację 0,4 mg kwasu foliowego wszystkim kobietom w okresie rozrodczym. W kwestii ustalenia odpowiedniej dla Ciebie dawki i doboru konkretnego preparatu najlepiej poradź się swojego lekarza.

Nie istnieje jedna słuszna lista badań, które należy wykonać przed zajściem w ciążę. Jeśli jesteś zdrowa, dobrze się czujesz i nie cierpisz na żadne przewlekłe schorzenia, prawdopodobnie możesz od razu, bez dodatkowych badań, zacząć myśleć (i działać!) nad powiększeniem rodziny.

Podczas starań o dziecko nie rezygnuj jednak z profilaktycznych badań USG piersi i USG ginekologicznego – wykonuj je z taką częstotliwością, jaką zalecił Ci lekarz. Niektórzy specjaliści rekomendują też wykonanie innych badań przed ciążą, np.:

• morfologia

• badanie ogólne moczu

• TSH

• poziom przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki i cytomegalii

• przeciwciała przeciwko toksoplazmozie, WZW B i C

• WR - odczyn Wassermana (kiła)

• test na HIV.

Ten katalog ma jedynie charakter przykładowy. Najlepiej zapytaj swojego lekarza o konieczność wykonania badań przed ciążą – specjalista dobierze je odpowiednio do Twojego stanu zdrowia i samopoczucia.

Świeżo po zapłodnieniu, z czysto medycznego punktu widzenia, nie można wykryć żadnych objawów ani oznak ciąży. Jednak kobieca intuicja często podpowiada coś innego. Możesz zauważyć u siebie odmienny stan umysłu, którego wcześniej nie znałaś. Możesz mieć też odczucie, że wykonałaś wielkie, ważne zadanie i jesteś bardzo szczęśliwa i zadowolona. Jednak sam ten fakt nie jest pewną oznaką ciąży.

Wczesne objawy ciąży 5 dni po zapłodnieniu najczęściej mają związek z implantacją zarodka w ścianie macicy. Od tego momentu Twój organizm zaczyna intensywniej przygotowywać się na nadchodzące 9 miesięcy. Sama implantacja może spowodować niewielkie i krótkotrwałe plamienie, które jest zupełnie normalne i niegroźne.

Kiedy pojawiają się pierwsze objawy ciąży? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Niektóre kobiety zauważają u siebie wyraźne i nasilone objawy ciąży na 2 dni przed okresem, u innych jedyną oznaką jest brak miesiączki.

Zasadniczo wyróżnia się trzy rodzaje objawów ciąży w pierwszych tygodniach.

Jeśli zauważysz u siebie te objawy, możesz być w ciąży:

• zmęczenie, rozdrażnienie, senność,

• napięcie i tkliwość piersi,

• nudności,

• metaliczny posmak w ustach,

• ciągnięcie lub ból w podbrzuszu.

Jeśli odczuwasz te objawy, jest całkiem prawdopodobne, że jesteś w ciąży:

• wrażliwe i ciemno zabarwione brodawki sutkowe,

• zmiana zabarwienia błony śluzowej pochwy i sromu,

• regularne mdłości z wymiotami,

• utrzymująca się podwyższona temperatura ciała.

Jeśli zauważysz te oznaki, możesz prawie na pewno założyć, że jesteś w ciąży:

• brak miesiączki,

• uporczywe mdłości,

• napięcie w piersiach i wrażliwe brodawki sutkowe.

Ciąża potwierdzona medycznie:

• wykrycie hormonu ciążowego HCG w badaniu krwi lub moczu

• uwidocznienie ciąży podczas badania USG (możliwe dopiero w 4.-5. tc).

Pamiętaj, że objawy ciąży w 2. tygodniu należą do rzadkości – jest to okres przed implantacją zarodka, a Twój organizm zachowuje się podobnie jak w poprzednich cyklach menstruacyjnych.

Pojedyncze oznaki z grupy niejasnych i prawdopodobnych objawów ciąży nie dają pewności, ale budzą podejrzenia. Podejrzenie staje się silniejsze dopiero wtedy, gdy kilka z tych objawów wystąpi jednocześnie. W takim przypadku przydatne może być wykonanie testu ciążowego.

Po potwierdzeniu ciąży można również obliczyć przewidywaną datę porodu za pomocą reguły Naegelego. Łatwy do zastosowania wzór to: do pierwszego dnia ostatniej miesiączki dodać 7 dni, odjąć 3 miesiące i dodać 1 rok. Termin porodu obliczysz też korzystając z naszego kalkulatora.

Przeczytaj także: Pierwsze objawy ciąży – jak je rozpoznać?

Na początku, w 1. i 2. tygodniu ciąży, nie widać embrionu, jak nazywa się rosnące w łonie matki dziecko. Nic dziwnego – na tym etapie nie doszło jeszcze do zapłodnienia. Mimo to Twój lekarz może zdecydować o konieczności wykonania badania ultrasonograficznego - USG w 2. tygodniu ciąży najczęściej ma na celu monitorowanie owulacji, które pomaga parom starającym się od dawna o dziecko określenie optymalnego momentu na współżycie.

Wstępne stadium ciąży można uwidocznić w dokładnym badaniu ultrasonograficznym najwcześniej od 4.-5. tygodnia, kiedy zarodek pojawia się w pęcherzyku ciążowym.

Pierwsze 2 tygodnie ciąży to czas, kiedy dziecka jeszcze nie ma. Organizm kobiety, jak z resztą co miesiąc, przygotowuje się jednak na ewentualność zapłodnienia – błona śluzowa macicy ulega pogrubieniu, by w razie potrzeby stać się przytulnym „domkiem” dla rozwijającego się maluszka.

Dojrzała do zapłodnienia komórka jajowa ma wielkość od około 0,11 do 0,14 milimetra. Dlatego nie można jej zobaczyć bez specjalistycznej technologii. Jajeczko zawiera zestaw genów matki i stanowi połowę materiału genetycznego poczętego dziecka.

„Zarodek” oznacza nienarodzone dziecko lub embrion, czyli stan po zapłodnieniu komórki jajowej. Nazwa ta obowiązuje od 4. tygodnia ciąży. Około 10. tygodnia ciąży – kiedy wszystkie ważne dla życia organy są już uformowane – dziecko nie jest już nazywane embrionem, ale płodem.

Prawdopodobnie i tak nazywasz dziecko, które nosisz w brzuchu, po swojemu: kruszynka, fasolka lub maleństwo – i bardzo dobrze! Dlatego rzadko będziemy tutaj używać terminów medycznych, takich jak „embrion”, „zarodek” czy „płód”, ale będziemy już mówić o dziecku/niemowlęciu/maluszku itp.

Jeszcze zanim nastąpi owulacja i zanim ciąża zostanie stuprocentowo potwierdzona, przed Tobą, jako kobietą pragnącą mieć dziecko, pojawia się nieskończenie wiele pytań. Lekarz lub położna mogą pomóc Ci w ustaleniu najważniejszych kwestii.

Położne mogą stwierdzić ciążę i wystawić kartę ciąży oraz przeprowadzić prawie wszystkie przewidziane w niej badania profilaktyczne. Sprawdzają ciśnienie krwi, wagę, parametry moczu i krwi, a także określają pozycję i wielkość dziecka oraz sprawdzają, czy jego tony serca są prawidłowe. Tylko badania ultrasonograficzne są zarezerwowane dla lekarzy.

Jeśli przykładasz pilną uwagę do procesów zachodzących w Twoim organizmie, być może zauważyłaś objawy, które mogą wskazywać na owulację. Zadajesz sobie jednak pytanie, kiedy najłatwiej jest zajść w ciążę.

Istnieje kilka sposobów pozwalających z dużą pewnością określić moment wystąpienia owulacji. Twój organizm w niezawodny sposób przygotowuje macicę na chwilę, w której zapłodnione jajeczko dotrze do macicy i tam się zagnieździ.

Zanim to jednak nastąpi, jajeczko dojrzewa w jednym z dwóch jajników, a następnie jest uwalniane mniej więcej 14.–17. dnia po pierwszym dniu miesiączki, co nazywamy owulacją.

Aby jak najdokładniej określić ten moment, stosuje się m.in. metodę pomiaru temperatury. Podstawowa temperatura ciała jest mierzona za pomocą specjalnego termometru, który pokazuje dwie cyfry po przecinku. Podstawowa temperatura ciała kobiety wzrasta w okresie owulacji i utrzymuje się na podwyższonym poziomie do czasu jej zakończenia.

Liczenie dni od pierwszego dnia miesiączki również daje wiarygodne dane. W połączeniu z podstawową temperaturą ciała, którą umieszcza się na wykresie, można dość dokładnie określić moment owulacji. Pomocne są też proste testy owulacyjne dostępne w aptece, które wskażą Ci najlepszy czas na współżycie.

Tak! Idealnie byłoby odbyć stosunek płciowy na dwa dni przed owulacją. Wartość pH środowiska pochwy i wydzieliny szyjki macicy jest wówczas szczególnie korzystna dla ruchliwości plemników. Umożliwia to im łatwe przedostanie się do jajowodu. Plemniki mogą przetrwać w ciele kobiety około 48 godzin i być przez ten czas zdolne do zapłodnienia.

Ponieważ zazwyczaj nie znasz dokładnego czasu owulacji, „powinnaś” po prostu częściej odbywać stosunki płciowe podczas dni płodnych. Im częściej – tym większa szansa na zajście w ciążę.

Ciekawostka: nawet jeśli zdrowa, normalnie płodna para odbywa stosunki płciowe w dni płodne, szansa na zajście w ciążę wynosi tylko 25%! Nie bądź więc rozczarowana , jeśli nie uda się za pierwszym razem. Kilkumiesięczny okres starania się o dziecko jest zupełnie normalny.

Niektóre kobiety zauważają, że są w ciąży, zaraz po zapłodnieniu komórki jajowej, choć ma to właściwie więcej wspólnego z intuicją. Nie zawsze kłucie jajnika oznacza zapłodnienie, podobnie jak nie każde plamienie w drugiej połowie cyklu jest jednoznaczne z implantacją zarodka. Czasem, kiedy mogą pojawić się wczesne objawy ciąży jest pierwszy tydzień po zapłodnieniu - lekkie uczucie ciągnięcia w podbrzuszu lub dolnej części pleców może sygnalizować ciążę. Jednak są to – obok mdłości, zmęczenia i zwiększonego apetytu – tylko niespecyficzne objawy na początku ciąży. Obejmują one również napięcie piersi, które pod wpływem hormonów ciążowych zaczynają się powiększać. Nieco więcej pewności daje brak krwawienia miesiączkowego oraz pozytywny wynik testu, choć nie jest to absolutnie pewny znak. Twoja miesiączka może opóźniać się z innych powodów (np. stres, infekcja), a testy niekiedy dają fałszywie dodatnie wyniki. Jedynym pewnym sposobem potwierdzenia ciąży jest wykonanie USG, jednak na to musisz jeszcze trochę zaczekać.

Nie. Rozwijający się w Tobie zarodek jest bardzo wrażliwy na środki stymulujące, zwłaszcza w pierwszych tygodniach. Mogą one szybko spowodować zaburzenia w rozwoju dziecka, co w konsekwencji może doprowadzić do jego niepełnosprawności. W przypadku poważnych zaburzeń organizm zazwyczaj przerywa ciążę i dochodzi do utraty dziecka. Alkohol jest zakazany przez cały okres ciąży. Kawa natomiast powinna być spożywana tylko w niewielkich ilościach (do 200-300 mg kofeiny dziennie) i tylko w przypadku, gdy dobrze ją tolerujesz.

Częstym objawem od momentu zapłodnienia jest awersja przyszłej mamy do wszystkich niewskazanych substancji – z dnia na dzień zaczyna drażnić ją zapach dymu papierosowego, a poranna kawa jest nie do przełknięcia. To naturalna reakcja organizmu, który chroni rozwijającego się maluszka zanim jeszcze mama dowie się o jego istnieniu.

Istnieje wiele innych szkodliwych substancji i produktów, których powinnaś teraz unikać. Należą do nich surowe mięso, niepasteryzowane mleko i produkty mleczne na jego bazie oraz oczywiście nikotyna. Pamiętaj też o dokładnym myciu warzyw i owoców przed spożyciem – na ich powierzchni mogą znajdować się niebezpieczne drobnoustroje.

Dowiedz się więcej o zdrowej diecie w czasie ciąży

Poza zagrożeniami związanymi z alkoholem i tytoniem, wrażliwy zarodek jest również narażony na szkodliwe działanie innych substancji. Równie wysokie ryzyko stwarzają patogeny wywołujące infekcje, takie jak choroby wieku dziecięcego. Właśnie dlatego, że są niewidoczne, nie można się przed nimi uchronić. Należy jednak bezwzględnie unikać substancji chemicznych, z którymi można się zetknąć w pracy. Są to w szczególności substancje pochodzące z produkcji chemicznej, środki czyszczące, nawozy i pestycydy. Kolejnymi zagrożeniami dla wczesnej ciąży są upadki i wypadki z urazami brzucha, a także infekcje lub przewlekłe choroby ważnych narządów wewnętrznych.

Zagrożeniem dla ciąży, którego już nie da się uniknąć są wady genetyczne dziecka. Mogą one powstawać np. w wyniku błędów w replikacji DNA przy zapłodnieniu. Wiele zarodków obciążonych poważnymi wadami obumiera na wczesnym etapie, najczęściej w pierwszych tygodniach. Jeśli dojdzie do tego w 2. tygodniu po zapłodnieniu, kobieta może nawet nie wiedzieć, że była w ciąży i pomylić objawy poronienia z miesiączką.

Kobieta jest w ciąży już znacznie wcześniej, niż wynik testu ciążowego wyjdzie jednoznacznie pozytywny. Do ciąży dochodzi, gdy plemnik spotka się z dojrzałym jajeczkiem i skutecznie je zapłodni. Następnie zapłodniona komórka jajowa zaczyna się dzielić i przesuwać do macicy, a ciążowe hormony (w tym HCG) zaczynają być produkowane dopiero po zagnieżdżeniu się zarodka w macicy. Z tego powodu test ciążowy zwykle pokazuje pozytywny wynik dopiero w 4. lub 5. tygodniu ciąży. Do całkowitego wieku ciążowego liczone są również dwa tygodnie przed poczęciem, tj. od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. Jest to pewna fikcja, która ułatwia wyliczenie terminu porodu – dokładna data zapłodnienia jest niezwykle trudna do ustalenia, natomiast dzień ostatniej miesiączki pamięta większość menstruujących kobiet.

2. tydzień ciąży to moment, kiedy kobieta tak naprawdę jeszcze w ciąży nie jest. Za początek ciąży przyjmujemy pierwszy dzień ostatniej miesiączki, dlatego kobieta znajduje się w drugim tygodniu bezpośrednio przed owulacją (jeśli ma „standardowe”, 28-30-dniowe cykle).

Informacje o autorce:

Juliane Jacke-Gerlitz jest dyplomowaną pielęgniarką. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się poradnictwem w zakresie macierzyństwa i karmienia piersią. Obecnie pracuje jako autorka tekstów medycznych i psycholog. Juliane Jacke-Gerlitz jest mężatką od 22 lat, matką ośmiorga dzieci i mieszka z rodziną w Halle w Niemczech.