Ósmy miesiąc ciąży

Kiedy zaczyna się 8 miesiąc ciąży, wiele przyszłych mam zmaga się już z różnymi dolegliwościami - woda gromadzi się w tkankach nóg, stóp, ramion i dłoni, a dziecko uciska na pęcherz moczowy, żołądek i czasami kopie w żebra. Musisz często chodzić do toalety, dlatego przez cały 3 trymestr ciąży niezakłócony nocny wypoczynek jest często niemożliwy. Twój maluszek też nie próżnuje – po 30 tygodniu ciąży wiele dzieci przyjmuje już położenie główkowe, stale przybiera na wadze i przygotowuje się do porodu, o czym przekonasz się podczas USG 3 trymestru.

Wszystkie objawy ciąży są niczym w porównaniu z tym, co dzieje się teraz z Twoim dzieckiem. W tym miesiącu ciąży płód gromadzi coraz większe ilości tkanki tłuszczowej i znacznie przybiera na wadze. Średni przyrost w ostatnim trymestrze ciąży to aż 700 g na miesiąc.

Oznacza to również, że powoli zmniejsza się wolna przestrzeń w worku owodniowym. Dlatego od 29. tygodnia ciąży dziecko coraz częściej przyjmuje pozycję zwaną potocznie embrionalną: ręce i nogi są przyciągnięte blisko ciała, a głowa jest pochylona w kierunku klatki piersiowej.

Równolegle szpik kostny zaczyna wytwarzać krwinki czerwone, a mózg przejmuje odpowiedzialność za kontrolę temperatury ciała.

29 tydzień ciąży rozpoczyna 8 miesiąc. W tym okresie powiększa się mózg maluszka, a razem z nim rośnie też obwód główki. Ruchy dziecka w 29 tygodniu ciąży mogą być nieco inaczej odczuwalne – w macicy jest coraz ciaśniej, dlatego też trudniej wyprowadzić mocne i dynamiczne kopniaki. Od teraz ruchy płodu będziesz odbierała jako powolne przeciąganie i rozpychanie się.

Dziecko w 30 tygodniu ciąży mierzy już ok. 39 cm. Meszek płodowy (lanugo) z czwartego miesiąca ciąży powoli wyciera się i zanika, a w tym samym czasie u wielu płodów wyrastają włosy właściwe. Rozpoczyna się też proces fałdowania kory mózgowej, który potrwa przez kolejne 6 tygodni.

W 31 tygodniu ciąży nadal rozwija się układ nerwowy, mózg oraz mięśnie dziecka. Tworzą cię coraz to nowe połączenia między neuronami ułatwiające odbieranie bodźców z otoczenia oraz odczuwanie emocji. Nóżki malucha, które do tej pory rosły nieco wolniej, zaczynają nadrabiać „zaległości”. Średnia waga dziecka w 31 tygodniu ciąży przekracza 1,5 kg – płód rośnie jak na drożdżach!

Pod koniec 8 miesiąca Twoja macica staje się salą treningową – dziecko w 32 tygodniu ciąży intensywnie ćwiczy umiejętności, które przydadzą mu się po porodzie: ssanie, połykanie, ruchy oddechowe oraz poruszanie kończynami. Jego skóra, która na wcześniejszych etapach ciąży była czerwona i przejrzysta, staje się różowa i matowa, upodabniając się do Twojej.

Oszacowana przez lekarza waga dziecka w 8 miesiącu ciąży wzbudza sporo niepokoju u rodziców. Dlaczego dziecko waży mniej niż wskazywałby na to wiek ciążowy? Czy rozbieżność 100 g to powód do zmartwień? A waga dziecka w 30 tygodniu ciąży na poziomie 1600 g? Czy to za dużo? A może wszystko jest w porządku?

Przede wszystkim warto pamiętać, że dzieci w trzecim trymestrze ciąży rosną w indywidualnym tempie, zależnym np. od genów (jeśli rodzice są wysocy i dobrze zbudowani, dziecko również może być spore). Zamiast konkretną, wyrażoną w gramach wagą dziecka w 29 tygodniu ciąży, warto kierować się centylami. Podczas badania lekarz nanosi wagę płodu i wiek ciąży na siatki centylowe (niekiedy aparat USG oblicza to automatycznie), które pozwalają sprawdzić, jak rozwija się dany maluszek na tle innych płodów w tym samym wieku. Wynik pomiędzy 10. a 90. centylem jest jak najbardziej prawidłowy.

Z tego względu nie warto martwić się na zapas – niska waga dziecka w 30 tygodniu ciąży niekoniecznie musi świadczyć o jakichkolwiek problemach, a rozbieżności w wadze dziecka w 32 tygodniu mogą sięgać nawet kilkuset gramów!

Pod koniec siódmego lub na początku ósmego miesiąca ciąży należy wykonać trzecie, a tym samym ostatnie ważne badanie profilaktyczne – USG III trymestru. Oznacza to, że oprócz typowych badań: moczu, morfologii krwi, oznaczenia hemoglobiny, pomiaru ciśnienia tętniczego i masy ciała ginekolog wykona także badanie ultrasonograficzne, podczas którego płód zostanie ponownie dokładnie zmierzony.

Jeśli masz krew Rh-, pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży zostaniesz też poproszona o oznaczenie poziomu przeciwciał anty-Rh we krwi. W razie potrzeby zostanie Ci również podana immunoglobulina anty-D.

W określonych przypadkach w 8 miesiącu ciąży można też wykonywać badanie KTG, podczas którego rejestruje się pracę serca dziecka i czynność skurczową macicy.

Jeśli zaistnieje taka konieczność, lekarz zaleci wykonanie dodatkowych badań profilaktycznych lub diagnostycznych.

Przeczytaj także: Badania przed porodem – jakie badania wykonuje się pod koniec ciąży?

Badanie USG 3 trymestru wykonuje się pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży. Jego głównym celem jest ocena wzrastania dziecka, oszacowanie jego masy oraz sprawdzenie, czy ewentualne powikłania ciąży (np. cukrzyca ciążowa) nie mają wpływu na prawidłowość rozwoju maluszka.

Ponadto lekarz sprawdzi:

• położenie dziecka,

• położenie łożyska,

• wydolność łożyska,

• ilość płynu owodniowego,

• budowę płodu,

• tętno płodu

• długość szyjki macicy.

Jeśli jest to wskazane z medycznego punktu widzenia, podczas USG trzeciego trymestru ginekolog może również wykonać specjalne badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera. W ten sposób będzie w stanie dokładniej zbadać naczynia krwionośne matki i dziecka (przepływy krwi w pępowinie, mózgu dziecka i macicy). Dzięki temu można na przykład wykryć niewydolność łożyska na wczesnym etapie.

Być może myślisz już o tym, jak Twoje dziecko będzie ułożone do porodu. W ósmym miesiącu ciąży wiele dzieci – ale nie wszystkie! – jest już ustawionych w pozycji główkowej, co doskonale widać podczas USG 3 trymestru. Niemniej jednak jest jeszcze czas, by płód zmienił swoje ułożenie – w końcu nadal ma pewną swobodę w wykonywaniu krótkich i bardziej rozbudowanych „ćwiczeń gimnastycznych” w Twoim brzuchu.

Pozycja podłużna to najczęstsza pozycja, jaką przyjmuje płód w macicy. W pozycji podłużnej główkowej (w dokumentacji położniczej oznaczanej skrótem SL) głowa jest skierowana ku miednicy, a twarz dziecka jest zwrócona w stronę Twoich pleców. Dolna część ciała lub nóżki dziecka są wyciągnięte do góry, w kierunku Twojego brzucha.

Jeśli płód jest obrócony twarzą do góry, tzn. w kierunku Twojej kości łonowej, może to oznaczać dłuższy i trudniejszy poród.

Wszystkie pozycje podłużne, w których główka znajduje się na dole, są w zasadzie dobrymi pozycjami do porodu siłami natury. Zapytaj o nie swoją położną – z pewnością chętnie podzieli się z Tobą swoimi doświadczeniami.

W pozycji poprzecznej dziecko ułożyło się wygodnie pod kątem prostym do osi Twojego ciała. Jego głowa i pupa są zwrócone w bok. Poród naturalny dziecka ułożonego w takiej pozycji nie jest możliwy. Jednak w ósmym i dziewiątym miesiącu ciąży płód może jeszcze zmienić ułożenie, o ile ma na to wystarczająco dużo miejsca.

Jeśli dziecko jest ułożone w pozycji poprzecznej, poproś położną o pomoc w wykonaniu ćwiczeń gimnastycznych i wskazówki, które pomogą „przekonać” dziecko do jej zmiany.

Pozycja skośna jest również nazywana niestabilną pozycją płodu. Zasadniczo jest to połączenie pozycji podłużnej i poprzecznej: płód leży pod kątem ostrym w stosunku do kanału rodnego, z pośladkami lub głową skierowanymi w dół i opartymi na talerzu kości biodrowej mamy.

Pozycja ta często zmienia się na krótko przed porodem w taki sposób, że nic nie stoi na przeszkodzie porodowi naturalnemu.

Położenie miednicowe, zwane potocznie pośladkowym oznacza, że maluch skierowany jest pupą do dołu. W zależności od wariantu, jego nóżki bywają zgięte, wyprostowane, ułożone „na kokardkę” itd. W końcowej pozycji miednicowej główka może być wyczuwalna u góry brzucha, a pupa lub nóżki dziecka w miednicy.

Zwykle pozycja dziecka zmienia się na ostateczną około 30-32 tygodnia ciąży, choć przy sprzyjających warunkach może się to stać jeszcze w 34 tygodniu. Po tym czasie zdecydowała większość maluchów ma już zbyt mało miejsca – obrót jest trudny, choć zdarzają się przypadki zmiany położenia z miednicowego na główkowe tuż przed porodem.

Tylko około 5 procent wszystkich dzieci pozostaje w tej pozycji – większość z nich sama zmienia położenie na prawidłowe. Ułożenie pośladkowe najczęściej jest wskazaniem do cięcia cesarskiego, choć w przypadku płodów u kobiet, które już wcześniej rodziły, można podjąć próbę porodu drogami natury.

Gdy kobieta w 8 miesiącu ciąży dowiaduje się o nieprawidłowym ułożeniu dziecka, zwykle zaczyna się martwić nadchodzącym porodem, szczególnie jeśli od rodziny i przyjaciół słyszy przerażające opowieści o sytuacjach krytycznych.

W tym momencie należy dokładnie zastanowić się, czego same potrzebujemy: jak najwięcej różnych relacji, w tym także dramatycznych opowieści o trudnym porodzie, aby być jak najlepiej przygotowaną na każdą ewentualność? Czy może jak najmniej szczegółów, aby się niepotrzebnie nie stresować?

Zdecyduj, co jest dla Ciebie ważniejsze, a potem konsekwentnie prezentuj tę postawę wobec przyjaciół i rodziny. Zarówno Twój ginekolog, jak i położna udzielą Ci informacji na temat różnych sposobów porodu, takich jak poród naturalny, interwencje medyczne podczas porodu lub konieczność wykonania cesarskiego cięcia. Informacje czysto merytoryczne otrzymasz od profesjonalisty podczas badań kontrolnych lub np. podczas rozmowy na temat planowania porodu w szpitalu.

Podczas rozmowy na temat planowania porodu możesz sporządzić listę pożądanych i niepożądanych działań oraz swoich życzeń, na przykład:

• środki przeciwbólowe i znieczulenie zewnątrzoponowe na wyraźne życzenie / bez dodatkowej prośby;

• własna położna lub doula do towarzyszenia podczas porodu;

• badanie KTG wykonywane w pewnych odstępach czasowych zamiast ciągłego zapisu KTG podczas porodu (o ile nie jest to uzasadnione medycznie);

• specyficzne pozycje porodowe / wybór pozycji podczas porodu, o ile jest to możliwe;

• rodzenie przy wybranej przez siebie muzyce, zapalenie świec.

Wszystkie swoje oczekiwania możesz spisać w jednym dokumencie, zwanym planem porodu, który następnie przedstawisz personelowi na izbie przyjęć w momencie rozpoczęcia akcji porodowej.

W ósmym miesiącu jest też czas na kursy przygotowujące do porodu (szkoła rodzenia), jeśli jeszcze w nich nie uczestniczyłaś.

Poród przedwczesny jest czymś, czego obawia się wiele ciężarnych. Jednak stała opieka lekarza i regularne wizyty kontrolne pozwalają ograniczyć ryzyko urodzenia wcześniaka i w porę zauważyć niepokojące symptomy.

Jeśli jednak grozi Ci przedwczesny poród w 30 tygodniu ciąży lub już doszło do porodu na długo przed terminem, przede wszystkim nie obwiniaj siebie – przyczyna aż połowy takich porodów jest nieznana, a często ukończenie ciąży na tak wczesnym etapie ma na celu ratowanie zdrowia i życia mamy lub dziecka. Urodzony po 29 tygodniu wcześniak ma ponad 90% szans na przeżycie – to już bardzo dużo, a z każdym dniem w brzuchy mamy szanse te rosną.

Musisz jednak przygotować się na długi, kilkutygodniowy pobyt dziecka w szpitalu, który dla rodziców wcześniaków jest bardzo trudnym przeżyciem. Nie wahaj się rozmawia o swoich emocjach z bliskimi lub z psychologiem. Poszukaj też grup wsparcia lub forów dla rodziców wcześniaków będących w podobnej sytuacji. Ten sposób być może ułatwi Ci radzenie sobie z konsekwencjami porodu w 32 tygodniu ciąży i pozwoli lepiej znieść czas dzielący Cię od wypisu dziecka ze szpitala i powrotu do domu.

Dowiedz się więcej na temat porodu przedwczesnego tutaj

Dla wielu kobiet w ósmym miesiącu ciąży najlepszą radą jest zapewnienie odpoczynku zmęczonym nogom. Ale wskazówek jest więcej:

• W dalszym ciągu unikaj alkoholu i papierosów!

Picie nawet najmniejszych ilości alkoholu jest nadal zakazane w 8 miesiącu ciąży. Delikatne narządy dziecka nie są (i przez najbliższe 18 lat nie będą) gotowe na radzenie sobie z metabolizowaniem alkoholu. Palenie papierosów natomiast oraz zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego przed 32 tygodniem ciąży aż 3-krotnie oraz sprawia, że łożysko szybciej się starzeje i staje się niewydolne.

• W razie potrzeby załóż pończochy uciskowe i podtrzymujące żyły.

Jeśli masz skłonność do powstawania żylaków lub już się z nimi zmagasz, omów ze swoim lekarzem możliwość noszenia w ramach profilaktyki specjalnych pończoch uciskowych. Działanie ciążowych hormonów oraz nacisk sporego brzucha w 8 miesiącu ciąży na naczynia krwionośne sprzyja nie tylko powstawaniu żylaków, ale też obrzęków, zakrzepicy i bólu nóg. Noszenie odpowiednio dobranych pończoch uciskowych pomoże zredukować te nieprzyjemne dolegliwości.

• Zrób masaż „skubany” brzucha, nóg i ramion z użyciem olejku do ciała.

Delikatne podszczypywanie skóry wypływa na jej lepsze odżywienie i zwiększa ukrwienie. Chwyć skórę dwoma palcami, lekko ją unieś, poruszaj i puść, a następnie przejdź do kolejnego miejsca. Pamiętaj, że ruchy nie mogą być mocne i gwałtowne. Przeprowadzenie masażu ułatwi Ci olejek od ciała lub oliwka dla niemowląt. Jeśli masaż spowoduje wystąpienie skurczu, przerwij go.

• Spożywaj pokarmy bogate w kwasy omega-3, takie jak ryby morskie lub skorupiaki.

Do kwasów Omega-3 zaliczamy m.in. DHA niezbędne podczas całej ciąży. Zapotrzebowanie na ten składnik znacząco wzrasta w III trymestrze ciąży, kiedy intensywnie rozwija się układ nerwowy dziecka. Z tego względu, oprócz zaleconej przez lekarza suplementacji, warto wzbogacić swoją dietę w 8 miesiącu ciąży o tłuste ryby (łosoś, śledź, makrela, sardynki), a także wodorosty morskie, olej rzepakowy i lniany, pestki dyni, orzechy włoskie migdały i siemię lniane.

• Stosuj dietę bogatą w błonnik.

Odpowiednia ilość błonnika w diecie zapobiega zaparciom, które są częstą przypadłością kobiet w 8 miesiącu ciąży i w całym III trymestrze. Uwzględnij w swoim menu duże ilości warzyw (wskazanych z resztą na każdym etapie ciąży), jabłka ze skórką, otręby, płatki owsiane i żytnie oraz grube kasze.

• Pij wodę, najlepiej w zależności od pragnienia i nie za mało.

Staraj się regularnie pić wodę, najlepiej przed i pomiędzy posiłkami. Średnie zapotrzebowanie na wodę u ciężarnych wynosi 2-2,5 l, ale jeśli 8 miesiąc ciąży przypada na gorące lato, możesz potrzebować jeszcze więcej płynów. Wybieraj wodę źródlaną lub mineralną niskozmineralizowaną i zrezygnuj z wody gazowanej, która może nasilać zgagę.

Ósmy miesiąc ciąży rozpoczyna się w 29. tygodniu ciąży, a więc na początku trzeciego trymestru. Jesteś ciekawa, jak radzą sobie w tym czasie inne kobiety w ciąży? Możesz podzielić się swoimi doświadczeniami w naszym Klubie mojego Maluszka HiPP.

Pomiędzy 29. a 32. tygodniem ciąży wiele dzieci znajduje się już w pozycji embrionalnej. Nogi i ręce są zgięte, a głowa pochylona w kierunku klatki piersiowej. Często, ale nie zawsze, główka dziecka obraca się już w kierunku miednicy.

Jeśli podczas badania zostanie stwierdzone inne ułożenie dziecka, nie ma to żadnego znaczenia. Dziecko w 8 miesiącu ciąży ma jeszcze wystarczająco dużo miejsca, aby mógł się obrócić. Twój maluch chętnie korzysta teraz z ostatnich chwil swobody w macicy, co możesz zaobserwować jako wyczuwalne ruchy.

Ostatnią kompleksową kontrolę przeprowadza się między 28. a 32. tygodniem. Oznacza to, że oprócz sprawdzenia masy ciała, ciśnienia, zbadania krwi i moczu przeprowadza się ostatnie ważne ultrasonograficzne badanie 3 trymestru. Szczególną uwagę zwraca się na wydolność łożyska, sprawdza się ilość płynu owodniowego oraz wielkość i tempo wzrastania płodu.

Jeśli jest to konieczne z medycznego punktu widzenia, można również wykonać badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera lub tomografię komputerową. W określonych przypadkach bada się też poziom przeciwciał anty-D.

Lekarz ginekolog lub położna poinformują Cię o poszczególnych badaniach i ich znaczeniu.

Płód rozpoczyna ósmy miesiąc ciąży, mierząc około 39,7 cm, a pod koniec 32. tygodnia ciąży długość jego ciała wyniesie około 42,7 cm. Jego masa wzrasta z 1240 do 1775 gramów. W ten sposób powoli zbliża się do rozmiaru i wagi, jakie będzie miał przy urodzeniu.

Jako kobieta w ciąży również będziesz odczuwać ten intensywny wzrost: Twój brzuch w 8 miesiącu ciąży będzie się powiększał, a masa ciążowa będzie stale wzrastać.

Informacje o autorce:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką i konsultantką w zakresie karmienia piersią oraz chustonoszenia od 2010 roku. Pracuje jako copywriterka i redaktorka, a także zajmuje się doradztwem dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego.