Szósty miesiąc ciąży

Nadszedł 21 tydzień, a wraz z nim szósty miesiąc ciąży – teraz dla Twojego maluszka najważniejsze jest, aby rosnąć! Dziecko w 6 miesiącu ciąży głównie wydłuża się i przybiera na wadze. Małe, delikatne rączki i nóżki są jeszcze półprzezroczyste, ale już powoli nabierają masy mięśniowej. Sprawia to, że brzuch po 21 tygodniu ciąży rośnie coraz szybciej przyczyniając się do wystąpienia różnych ciążowych dolegliwości. W tym miesiącu czekają Cię ważne badania: prenatalne USG połówkowe oraz krzywa cukrowa.

W 6 miesiącu ciąży ciało Twojego dziecka powoli zaczyna się pokrywać twardą, woskową, białą substancją. Ta serowata maź – czyli naturalna warstwa ochronna zwana vernix caseosa (maź płodowa) – zmniejsza ryzyko szybkiego wychłodzenia dziecka tuż po urodzeniu. Ponadto zawiera ona substancje przeciwbakteryjne, które chronią dziecko przed infekcjami w czasie ciąży oraz przed zapaleniem skóry (np. wywołanym zakażeniem gronkowcami) i odwodnieniem po urodzeniu. Maź płodowa jest również idealnym środkiem nawilżającym podczas porodu.

Chociaż dziecko w 24 tygodniu ciąży nadal śpi od 16 do 20 godzin na dobę, w każdej minucie czuwania jest prawie nieważkie w płynie owodniowym. Czasem, kiedy niemal wszystkie mamy mogą wyraźnie odczuwać ruchy dziecka jest 22 tydzień ciąży. W szóstym miesiącu możesz po raz pierwszy zauważyć rytmiczne pulsowanie w brzuchu – zauważalna staje się pierwsza czkawka. W miarę jak dziecko rośnie, czkawkę można zaobserwować także w postaci widocznych ruchów ściany brzucha.

Oprócz umiejętności w zakresie motoryki ogólnej, takich jak skręcanie ciała i rozciąganie, dziecko ćwiczy również motorykę małą. W szóstym miesiącu ciąży w pełni rozwinięte palce służą mu jako zabawki i są często wkładane do ust. Wiele dzieci już teraz intensywnie ćwiczy ssanie wkładając do buzi kciuk – taki trening pomaga lepiej poradzić sobie z przystawieniem się do piersi mamy po narodzinach.

Twój maluszek zaczął kolejny miesiąc życia płodowego! Waga dziecka w 21 tygodniu ciąży wynosi już ok. 350 g. Neurony w jego ciele stale tworzą połączenia między mózgiem a mięśniami, co sprawia, że około 22 tygodnia ciąży ruchy dziecka stają się lepiej skoordynowane. Mimo zamkniętych powiek, do maluszka docierają przebłyski światła – może to czas na zabawę w przykładanie latarki do brzucha? Ciało dziecka jest już proporcjonalne, a malutkie dłonie potrafią sprawnie chwytać pępowinę,

Dziecko w 23 tygodniu ciąży ma sporo luźnej skóry, pod skórą znajduje się jeszcze niewiele tkanki tłuszczowej. Wykształca się u niego wyraźny cykl snu i czuwania, który możecie obserwować wraz z przyszłym tatą. Chwilowe słabe ruchy dziecka w 23 tygodniu ciąży oznaczają, że maluch właśnie ucina sobie drzemkę.

24 tydzień ciąży to ważny moment w rozwoju płodu – jego płuca zaczynają produkować surfaktant, dzięki czemu wcześniaki urodzone w tym terminie mają już szanse na przeżycie. Twarz jest w pełni ukształtowana – są na niej brwi, rzęsy, a na szczycie główki rosną pozbawione jeszcze pigmentu włosy. Kostnieją struktury ucha wewnętrznego, w którym rozwija się narząd równowagi. Dziecko w 24 tygodniu ciąży jeszcze nie słyszy, ale lada dzień zacznie odbierać pierwsze bodźce słuchowe!

Wyraźnie widoczny brzuch w 6 miesiącu ciąży zaczyna dawać o sobie znać, gdy chcesz coś podnieść z podłogi. Lepiej unikać dźwigania dużych ciężarów, ponieważ rosnący ciężar macicy, zwiększona objętość krwi, płynu owodniowego, łożyska i płodu już teraz bardzo obciążają mięśnie dna miednicy.

W szóstym miesiącu ciąży, a zwłaszcza około 22. tygodnia, wiele kobiet w po raz pierwszy odczuwa skurcze łydek. Po pierwsze, hormony w ciąży powodują, że większa ilość magnezu jest wydalana z moczem. Po drugie, płód czerpie teraz od matki więcej magnezu niezbędnego do prawidłowego rozwoju – po 6 miesiącu ciąży dziecko każdego dnia magazynuje do 7 mg magnezu w swoich rosnących kościach i mięśniach. Niedobór tego pierwiastka u przyszłej mamy często daje o sobie znać właśnie w postaci skurczów nóg w ciąży. Jak im zaradzić? Zapytaj swojego ginekologa lub położną, czy powinnaś przyjmować suplement magnezu, a jeśli tak, to w jakich ilościach. Pomocne mogą być też ćwiczenia w ciąży rozciągające łydki. Podstawą jest jednak odpowiednio zbilansowana dieta w ciąży bogata w produkty zawierające magnez: orzechy, zielone warzywa oraz produkty pełnoziarniste.

W zależności od wagi początkowej, do tej pory przytyłaś pewnie od czterech do siedmiu kilogramów. Jednak nieco większy przyrost masy ciała również jest w porządku. To samo dotyczy sytuacji odwrotnej: dopóki Twoje maleństwo rozwija się odpowiednio do wieku, a wszystkie wyniki badań są prawidłowe, niewielki wzrost masy ciała lub jego brak nie stanowi powodu do niepokoju.

Od szóstego miesiąca ciąży kobiety przybierają na wadze średnio od 300 do 400 gramów tygodniowo. Większość masy ciążowej zniknie zaraz po porodzie, ponieważ jest to waga płynu owodniowego, efekt zatrzymania wody w organizmie oraz oczywiście waga dziecka i łożyska. Pozostała masa, głównie tkanka tłuszczowa, służy jako zapas energii na pierwsze tygodnie życia z noworodkiem.

Brzuch w 6 miesiącu ciąży zaczyna się coraz bardziej powiększać – w 24 tygodniu macica sięga już na wysokość pępka. Od tej pory nikt nie powinien mieć wątpliwości, że jesteś w ciąży. Nadal możesz odczuwać lekki ból brzucha w 6 miesiącu ciąży i rozciąganie w pachwinach spowodowane powiększaniem się macicy oraz charakterystyczne, krótkie i niebolesne twardnienia brzucha, czyli tzw. skurcze Braxtona-Hicksa.

Jeśli wystąpiły u Ciebie jakiekolwiek ciążowe komplikacje, możesz teraz odetchnąć z ulgą, ponieważ już od 24. tygodnia ciąży, a czasem nawet od 23. tygodnia, wysokospecjalistyczne szpitale są w stanie odebrać przedwczesny poród i zająć się wcześniakiem. W odpowiednich warunkach Twoje dziecko będzie w stanie przeżyć poza Twoim łonem, mimo że do 40. tygodnia ciąży pozostało jeszcze dużo czasu.

Nadal jednak poród w 24 tygodniu ciąży obarczony jest sporym ryzykiem, a dziecko urodzone w 23 tygodniu ciąży może zmagać się z wieloma trudnościami w późniejszych latach życia. W razie potrzeby ginekolog prowadzący wraz z personelem szpitala zrobią wszystko, co możliwe, aby jak najszybciej zatrzymać przedwczesny poród.

Podczas wizyty kontrolnej w 6 miesiącu ciąży standardowo wykonuje się badanie krwi i moczu, a lekarz zaproponuje Ci przeprowadzenie prenatalnego połówkowego badania USG. Na tym etapie ciąży lekarz ginekolog będzie zwracał szczególną uwagę na oznaki cukrzycy ciążowej oraz gestozy (zatrucie ciążowe, zwane również stanem przedrzucawkowym). W związku z tym otrzymasz skierowanie na badanie krzywej cukrowej.

USG połówkowe wykonuje się pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży, choć niekiedy można się spotkać z opinią, że idealny moment na badanie przypada po 20 tygodniu ciąży – dziecko jest wtedy większe, a wszystkie struktury anatomiczne lepiej widoczne. Niestety, w większości przypadków jest ono dodatkowo płatne – USG połówkowe na NFZ przysługuje tylko kobietom, które mają do nich wyraźne wskazania.

Podczas badania połówkowego w ciąży lekarz wykona dokładne pomiary maluszka i sprawdzi jego anatomię. Poza standardowym badaniem ultrasonograficznym, można wykonać USG połówkowe 3D lub 4D, które pozwoli rodzicom zobaczyć przestrzenny obraz dziecka, a nawet zarejestrować jego ruchy w macicy.

Doustny test tolerancji glukozy (OGTT), zwany także testem obciążenia glukozą lub krzywą cukrową w ciąży jest wykonywany u każdej kobiety ciężarnej między 24. a 28. tygodniem ciąży. Jeśli poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki, dziecko otrzymuje duże ilości glukozy przez łożysko i pępowinę. Stymuluje to trzustkę do odpowiedniej produkcji insuliny. Ponieważ komórki dziecka wchłaniają teraz zbyt dużo cukru, w dłuższej perspektywie maluch nadmiernie przybiera na wadze. Zbyt szybki wzrost dziecka wiąże się również z opóźnionym dojrzewaniem i rozwojem. Wysokie stężenie glukozy we krwi może też powodować uszkodzenia lub poważne konsekwencje u Ciebie, takie jak zakażenia dróg moczowych i miedniczek nerkowych lub podwyższone ciśnienie krwi.

Zobacz więcej na temat: Krzywa cukrowa, czyli test obciążenia glukozą - badania w ciąży

Zatrucie ciążowe, nazywane też gestozą lub stanem przedrzucawkowym, pojawia się zazwyczaj po rozpoczętym 21 tygodniu ciąży. Charakteryzuje się:

• wysokim ciśnieniem w ciąży (powyżej 149/90 mm Hg)

• występowaniem białka w moczu w ilości powyżej 300 mg.

Pomiary ciśnienia oraz ogólne badanie moczu wykonywane są podczas każdej wizyty kontrolnej, dlatego stan przedrzucawkowy jest szybciej wykrywany.

Zatrucie ciążowe jest bardzo niebezpieczne zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla jej dziecka, dlatego musi być ściśle monitorowane przez lekarza. W przypadku zwiększonej ilości białka w moczu, obrzęków lub wysokiego ciśnienia krwi, badania kontrolne będą przeprowadzane w krótszych odstępach czasu. W cięższych przypadkach konieczne bywa natychmiastowe rozwiązanie ciąży, nawet przed terminem.

Test na obecność przeciwciał anty-Rh (dotyczy kobiet z Rh-) wykonuje się na początku ciąży, a następnie powtarza w szóstym lub najpóźniej w siódmym miesiącu ciąży (między 21 tc a 26 tc). Jak sama nazwa wskazuje, badanie polega na wykrywaniu przeciwciał we krwi matki, zwłaszcza przeciwciał odpornościowych przeciwko czynnikowi Rh. Jeśli do 28. lub 30. tygodnia u matki nie wykryto przeciwciał anty-D, należy zastosować tzw. profilaktykę anty-D. W tym przypadku przeciwciała anty-D są wstrzykiwane, aby nie dopuścić do ich wytworzenia przez matkę w kontakcie z krwią dziecka. Podanie immunoglobuliny anty-RhD pacjentce RhD-ujemnej w 28–30. tygodniu ciąży zapobiega konfliktowi serologicznemu i jest finansowane w ramach świadczeń gwarantowanych przez NFZ.

Czy od czasu do czasu czujesz w brzuchu delikatne skurcze? W szóstym miesiącu ciąży zauważalne stają się pierwsze delikatne skurcze Braxtona-Hicksa. Podczas nich mięśnie macicy kurczą się na krótko, a następnie po kilku sekundach ponownie rozkurczają. Skurcz macicy nie jest zazwyczaj bolesny. Można jednak odczuć, że brzuch staje się twardy. Niektóre kobiety odczuwają podczas tego skurczu uderzenia gorąca, inne czują przyspieszone bicie serca i oddychanie, a jeszcze inne nie zauważają niczego poza twardnieniem brzucha. Wszystko to jest normalne i nie stanowi powodu do niepokoju. Pozwól sobie na jak najwięcej odpoczynku i regeneracji, kiedy rozpocznie się ostatni etap przygotowań do porodu.

Te wskazówki przydadzą Ci się w szóstym miesiącu ciąży:

• Nie pij alkoholu i nie pal papierosów!

Fakt, że dziecko w 22 tygodniu ciąży jest już niemal w pełni rozwinięte i od teraz głownie rośnie, nie oznacza przyzwolenia na picie alkoholu i palenie w ciąży. Pamiętaj, że nawet najmniejsza dawka alkoholu może spowodować FAS, czyli Alkoholowy Zespół Płodowy wiążący się z nieodwracalnymi wadami rozwojowymi, a palenie papierosów sprzyja porodowi przedwczesnemu.

• W przypadku krwawienia z dziąseł umów się na wizytę u dentysty.

Krwawienie dziąseł zdarza się stosunkowo często, nie tylko w 6 miesiącu ciąży, ale też na innych jej etapach. Zazwyczaj winimy za nie ciążowe hormony, które zwiększają podatność dziąseł na stany zapalne. Jeśli zauważasz krew podczas szczotkowania, umów się na wizytę u swojego dentysty. Być może zmiana pasty, szczoteczki lub techniki czyszczenia zębów pozwoli zmniejszyć dolegliwości.

• Zapoznaj się z kwestiami prawnymi w miejscu pracy (korzystanie z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, terminy składania wniosków, przekazywanie zadań).

Jeśli w 6 miesiącu ciąży dobrze się czujesz, a praca nie sprawia Ci trudności, możesz pracować nawet do porodu. Sprawdź jednak, jak co musisz zrobić by skorzystać z urlopów: macierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego, jeśli taki planujesz. Wspólnie z pracodawcą ustalcie, kiedy zaczniesz wdrażać w swoje obowiązki pracownika mającego zastąpić Cię podczas urlopu.

Przeczytaj także: Urlop macierzyński i rodzicielski - ile trwa i jakie dokumenty są niezbędne?

• Od czasu do czasu rób krótkie przerwy.

Nie odwlekaj odpoczynku, jeśli czujesz się zmęczona lub zaczyna brakować Ci sił. W 6 miesiącu ciąży Twój organizm pracuje na najwyższych obrotach – musi radzić sobie z odżywianiem dziecka, pompowaniem większej ilości krwi, zmianami w anatomii oraz burzą hormonalną. Z tego względu warto robić częstsze przerwy w pracy, sprzątaniu i podczas spacerów. A może to czas na dłuższą przerwę i weekendowy wyjazd tylko we dwoje?

• Zaplanuj pokój dla dziecka oraz skompletuj wyprawkę.

Choć dziecko w 22 tygodniu ciąży jest jeszcze maleńkie, to już teraz warto zacząć myśleć o wyprawce i zamówić niektóre rzeczy. Na wymarzone meble dla malucha, wózek lub fotelik niekiedy czeka się nawet kilkanaście tygodni! Zrób też listę wszystkich niezbędnych niemowlakowi przedmiotów oraz ubranek i zacznij ją kompletować. Masz jeszcze sporo czasu, więc możesz rozejrzeć się za promocjami lub zaczekać na obniżki cen.

• Sprawdź, jak prawidłowo spakować torbę do szpitala z wyprawką dla noworodka i dla mamy.

Poza wyprawką dla dziecka, pomyśl też o wyprawce dla siebie. W pierwszych dniach po porodzie możesz potrzebować wielu rzeczy, o których istnieniu nawet nie wiedziałaś! Już teraz stwórz listę wszystkiego, co zabierzesz do szpitala dla siebie i dla maluszka – ułatwisz sobie pakowanie torby i zyskasz pewność, że o niczym nie zapomniałaś.

• Zadbaj o pielęgnację brzucha, nóg i piersi, aby rozpieszczać zestresowaną skórę i zapobiegać rozstępom.

Brzuch w 6 miesiącu ciąży szybko rośnie, a niedługo zacznie rosnąć jeszcze szybciej! Nie zapominaj o codziennej pielęgnacji, nawilżaniu i natłuszczaniu skóry nie tylko na brzuszku, ale też na piersiach, udach i biodrach – to tam najczęściej pojawiają się ciążowe rozstępy. Wybieraj delikatne kosmetyki, które nie podrażnią skóry, lecz pomogą jej zachować elastyczność.

Przeczytaj także: Pielęgnacja skóry w ciąży – zadbaj o swoją skórę, przeciwdziałaj rozstępom w ciąży.

Na początku 6 miesiąca, czyli w 21 tygodniu ciąży dziecko od czubka głowy do pięty mierzy około 26,7 cm, a pod koniec 24. tygodnia ciąży płód osiągnie 30–31 cm. Ta ostatnia wartość odpowiada w przybliżeniu długości dobrze wyrośniętego ogórka.

Waga dziecka od 21 do 24 tygodnia ciąży wzrasta z około 350 gramów do dobrych 600–700 gramów, co odpowiada wadze trzech kostek masła. Narządy zmysłów i przewód pokarmowy już pracują, a pierwsza faza dojrzewania płuc jest zakończona. W naszym kalendarzu ciąży możesz zawsze sprawdzić, jak duże i ciężkie powinno być Twoje dziecko w danym tygodniu.

Pod koniec szóstego miesiąca ciąży pojawiają się sporadyczne, pojedyncze skurcze, podczas których ściany macicy twardnieją na krótko, tzw. skurcze Braxtona-Hicksa. W przypadku niektórych kobiet cały brzuch staje się nagle twardy i ciężki, inne zauważają raczej silne ciągnięcie lub kłucie w plecach.

W rzadkich przypadkach występują regularne, mocniejsze i bolesne skurcze, które niekiedy mogą wywołać poród. Na szczęście od końca 24. tygodnia ciąży wcześniak może być objęty intensywną opieką medyczną w specjalistycznych szpitalach położniczych z III stopniem referencyjności. Oznacza to, że dziecko urodzone w 24 tygodniu ciąży może przeżyć poza łonem matki.

W większości przypadków przedwczesne skurcze i zbliżający się poród w 24 tygodniu ciąży można jednak powstrzymać dzięki odpoczynkowi i odpowiedniej opiece medycznej. Jeśli zauważysz skurcze, zaleca się konsultację z położną lub ginekologiem. Dla mam będących w pierwszej ciąży ekscytująca może być wymiana doświadczeń z matkami, które mają za sobą wiele porodów i które potrafią dobrze opisać skurcze, jakich doświadczyły. Podziel się swoimi doświadczeniami na naszym forum.

W nadchodzących tygodniach ciąży nasilą się bóle i dolegliwości, a jednocześnie codzienne życie z rosnącym w brzuchu dzieckiem stanie się trudniejsze. Powinnaś więc teraz odhaczyć sprawy organizacyjne, którymi musisz się jeszcze zająć. Nie zapomnij jednak o odpoczynku – ciąża to maraton, a nie sprint, dlatego zbieraj siły na ostatnie, najtrudniejsze miesiące.

W tej fazie ciąży szczególnie ważna jest dieta bogata w wapń, żelazo oraz witaminę C, ułatwiającą jego wchłanianie. Zalecana jest ostatnia wizyta kontrolna u dentysty, zwłaszcza jeśli zauważysz krwawienie dziąseł związane z ciążą. W szóstym miesiącu ciąży powinnaś już wybrać szpital położniczy, w którym będziesz rodzić. Może to być dowolny szpital, nie obowiązuje już rejonizacja.

W 21 tygodniu ciąży ułożenie dziecka w macicy jest jeszcze dowolne – maluch ma sporo miejsca, więc nieustannie zmienia pozycję i porusza się w płynie owodniowym. Charakterystyczne ustawienie głową w dół przyjmie dopiero za kilkanaście tygodni.

Maluszek znajduje się jednak coraz wyżej - na początku 21. tygodnia ciąży położenie dna macicy, czyli odległość między kością łonową a górnym brzegiem macicy, to nieco poniżej dwóch palców poprzecznych poniżej pępka. Poziom dna macicy pozwala lekarzowi i położnej zobaczyć, jak duża jest Twoja macica i czy dziecko rozwija się odpowiednio do swojego wieku.

W 24 tygodniu ciąży ruchy dziecka w dole brzucha zdarzają się rzadko - pod koniec 6 miesiąca ciąży dno macicy znajduje się już na wysokości pępka i tam możesz się spodziewać ciosów i kopniaków. W związku z tym w szóstym miesiącu ciąży dolna część brzucha jest nadal uwypuklona, natomiast górna wydaje się bardziej płaska. U niektórych kobiet w ciąży pępek jest już jednak wypchnięty na zewnątrz, przez co może wystawać jak mały guzik.

Informacje o autorce:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką i konsultantką w zakresie karmienia piersią oraz chustonoszenia od 2010 roku. Pracuje jako copywriterka i redaktorka, a także zajmuje się doradztwem dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego.