Czwarty miesiąc ciąży – wyczekiwanie na pierwsze ruchy dziecka

Rozpoczął się czwarty miesiąc ciąży, a wraz z nim drugi trymestr. Objawy wczesnej ciąży wreszcie ustąpiły i teraz możesz w pełni cieszyć się kolejnymi tygodniami wyczekując pierwszych ruchów dziecka. Przed 16. tygodniem ciąży fizyczny stres powodowany przez rosnący płód jest jeszcze w granicach normy, a przyszła mama znów ma dużo energii i zapału do działania. Nie ogranicza jej też brzuch – w 4. miesiącu ciąży nadal pozostaje niewielki. Nie zdziw się jednak, jeśli nagle staniesz się trochę zapominalska: jest to wywołane wzrostem poziomu estrogenów we krwi. Wszystko wróci do normy po porodzie lub najpóźniej po zakończeniu karmienia piersią.

W czwartym miesiącu ciąży Twoje dziecko rośnie od wielkości zbliżonej do kiwi do wielkości granatu. Podczas całego 2. Trymestru ciąży, dzięki sprawnie działającemu łożysku, ciało dziecka wydłuża się o ok. 5 cm na miesiąc. Jego proporcje stają się coraz bardziej podobne do tych, jakie będzie miało po urodzeniu: tułów, ręce i nogi szybko się wydłużają, natomiast głowa rośnie już w nieco wolniejszym tempie. Narządy dziecka również doskonalą się i różnicują swoje późniejsze funkcje – wątroba, serce i nerki są coraz lepiej przygotowane do życia poza łonem matki.

Przy okazji: jeśli zauważysz, że nieświadomie mówisz do swojego nienarodzonego dziecka, to świetnie! Ta prenatalna komunikacja wzmacnia Twoją więź z maleństwem, a jednocześnie stanowi ważny punkt wyjścia dla jego późniejszego rozwoju językowego.

Kiedy zaczyna się 4. miesiąc ciąży, dziecko mierzy ok. 7 cm. Jego jelita, które do tej pory rozwijały się wewnątrz pępowiny, przemieszczają się do brzuszka. Narządy płciowe dziecka w 13. Tygodniu ciąży nie są jeszcze w pełni dojrzałe, ale przy odpowiednim ułożeniu wprawne oko lekarza dostrzeże je w trakcie badania. Tworzą się też struny głosowe, a maluch coraz sprawniej porusza się i chwyta pępowinę.

Podczas USG w 14. tygodniu ciąży można już zaobserwować pierwsze ruchy oddechowe dziecka. Świadczą one o prawidłowym rozwoju układu nerwowego, który już teraz zaczyna przystosowywać dziecko do życia po porodzie.

Pod koniec 15. tygodnia ciąży ciało dziecka pokrywa lanugo – delikatna, miękka warstwa włosów przypominających puch. Zaniknie ona przed narodzinami. Rozwijają się teraz również narządy zmysłów dziecka. Płód odbiera już dźwięki – nie słyszy ich jeszcze uszami, ale dzięki przekazywaniu fal dźwiękowych przez kości czaszki. Dziecko „słyszy” w ten sposób bicie serca mamy, szum krwi w naczyniach krwionośnych, odgłosy pracy układu oddechowego. Jednak na to, by mogło słyszeć Twój głos i reagować na niego, będziesz musiała poczekać mnie więcej do początku szóstego miesiąca ciąży.

Waga dziecka w 16. tygodniu ciąży to zaledwie 100 g. Mimo to wygląda ono już jak miniaturowy, bardzo szczupły noworodek – ma proporcjonalne ciało i ćwiczy mimikę twarzy, choć jego oczy pozostają jeszcze zamknięte. W tym czasie u wszystkich maluszków rozpoczyna się proces mielinizacji włókien nerwowych, który potrwa aż do dorosłości! Jeśli nosisz w swoim brzuchu dziewczynkę, to w 16. tygodniu ciąży pojawią się u niej jajniki.

W 4. miesiącu ciąży u większości kobiet poranne dolegliwości kończą się równie niespodziewanie, jak się pojawiły. Nie bez powodu 2. trymestr nazywany jest miesiącem miodowym ciąży – nagle wraca też energia i chęć do działania!

W 4. miesiącu ciąży nie tylko uwidacznia się ciążowy brzuszek – to również czas, kiedy czuć pierwsze ruchy dziecka. W pierwszej ciąży przyszła mama może po raz pierwszy poczuć ruchy dziecka pod koniec czwartego miesiąca ciąży. Jeśli już rodziłaś, pierwsze ruchy dziecka zauważysz prawdopodobnie na początku 14. lub 15. tygodnia ciąży.

Jak rozpoznać pierwsze ruchy dziecka? Wiele kobiet opisuje to uczucie jako trzepotanie lub bulgotanie w podbrzuszu. Czasami pierwsze wyczuwalne ruchy są mylone z pracą jelit. Kobietom, które nigdy dotąd nie były w ciąży, trudniej jest sklasyfikować te odczucia jako ruchy płodu.

Jeszcze nic nie czujesz? Nie martw się, nie zawsze będziesz od razu odczuwać ruchy dziecka. W zależności od ułożenia płodu, położenia łożyska i grubości ściany brzucha, ruchy mogą być wyczuwalne w późniejszym okresie, nawet dopiero po 20. tygodniu ciąży.

Dla przyszłego taty na tym etapie nic nie jest jeszcze widoczne. Wykorzystajcie ten czas, kiedy możecie jeszcze zrobić coś spontanicznego jako para. Zastanówcie się wspólnie, jak wyobrażacie sobie kilka pierwszych tygodni po porodzie i jak chcielibyście podzielić urlop rodzicielski.

Więcej na temat ruchów dziecka przeczytasz tutaj

Od 13. tygodnia ciąży Twoje zapotrzebowanie kaloryczne zwiększa się o ok. 360 kcal dziennie, co często objawia się wzrostem apetytu. Kiedy ustąpią nudności, możesz wrócić do schematu 3 większych posiłków i 2 przekąsek w ciągu dnia. Od 4. miesiąca ciąży zadbaj, by w Twojej diecie znalazło się więcej produktów białkowych, zwłaszcza tych bogatych w wapń i żelazo.

Sprawdź: Przepisy na dania bogate w żelazo

Ciekawostka: płyn owodniowy szybko wchłania różne smaki pokarmu. Ponieważ dziecko pije płyn owodniowy, jeszcze przed narodzinami ćwiczy swoje kubki smakowe i staje się małym smakoszem.

W okolicy 4. miesiąca ciąży zazwyczaj ustępują wszystkie nieprzyjemne objawy I trymestru lub przynajmniej znacznie spada ich nasilenie. Piersi nadal się powiększają, lecz są już mniej tkliwe i bolesne niż dotychczas. Może się za to pojawić lekkie krwawienie dziąseł oraz zawroty głowy po nagłej zmianie pozycji ciała.

Brzuch w 4. miesiącu ciąży zaokrągla się, lecz pozostaje niewielki. Krągłość pojawia się początkowo poniżej pępka, gdzie znajduje się dziecko w 16. tygodniu ciąży. Jednak nawet duży brzuch w 4. miesiącu ciąży jest zupełnie normalny, zwłaszcza u kobiet, które już rodziły, miały słabe mięśnie brzucha, rozejście kresy białej bądź spodziewają się bliźniaków.

Poza odczuciami fizycznymi zmieniają się też te psychiczne. 11-14 tydzień ciąży to czas na USG prenatalne, którego wynik często uspokaja przyszłe mamy. Kiedy pojawiają się pierwsze ruchy dziecka, możesz poczuć się jeszcze bardziej pewnie i spokojnie. Poza przyjemnymi odczuciami nadal będzie towarzyszyć Ci huśtawka nastrojów, do której mogą dołączyć rozkojarzenie, zapominanie i trudności z koncentracją, przez wiele mam nazywane baby brain. Postaraj się do nich przywyknąć i nie wymagać od siebie zbyt wiele – taki stan może potrwać nawet do końca karmienia maluszka piersią.

Zgodnie z kalendarzem ciąży, następne ważne badania, w tym USG, powinny być wykonane dopiero w następnym miesiącu ciąży – do tego czasu kontroluje się jedynie ciśnienie tętnicze krwi, wagę ciała oraz parametry krwi i moczu.

Jeśli do tej pory nie miałaś USG genetycznego, a zależy Ci na jego wykonaniu, to teraz jest na to ostatni moment. Jeśli jednak spóźniłaś się – 13. tydzień ciąży minął i USG prenatalne stało się niemiarodajne, możesz skorzystać z innych badań, np. testu potrójnego.

Zobacz więcej na temat badań w ciąży

W czwartym miesiącu ciąży przyszli rodzice mogą zdecydować się na opcjonalne badanie, w którym na podstawie analizy krwi można określić pewne markery zmian genetycznych. Pozwala to ocenić ryzyko wystąpienia u dziecka zespołu Edwardsa, zespołu Downa oraz wad ośrodkowego układu nerwowego.

Badanie to wykonuje się pomiędzy 15. a 18. tygodniem ciąży. Jest ono zalecane kobietom, które nie wykonywały wcześniej badania USG I trymestru lub testu podwójnego bądź jako uzupełnienie tych badań.

To, czy badanie jest konieczne, zależy od historii rodziny, wieku przyszłych rodziców oraz wyników wcześniejszych badań. Jeśli chcesz wykonać to badanie, Twój ginekolog udzieli Ci porady i odpowie na Twoje pytania.

Pozytywny wynik testu potrójnego nie oznacza, że dziecko urodzi się chore. Test pozwala jedynie na statystyczną ocenę czy u dziecka istnieją skłonności do wystąpienia określonych wad genetycznych. Aby postawić dokładniejszą diagnozę, należy zawsze przeprowadzić dalsze badania.

Najlepszym sposobem na poznanie płci dziecka jest wykonanie badania ultrasonograficznego w drugim trymestrze ciąży. Niekiedy widać ją już na USG w 13. tygodniu ciąży, a w innych przypadkach, mimo usilnych prób, płeć malucha pozostaje zagadką aż do porodu. Możliwość określenia płci zależy od tego, jak dziecko jest w danej chwili ułożone (lub się porusza) i czy widać jego genitalia.

Warto zastanowić się wcześniej, czy na pewno chcesz znać płeć malucha czy może wolisz mieć niespodziankę. Koniecznie poinformuj o swojej decyzji lekarza przeprowadzającego badanie – w przeciwnym razie może on niechcący rozczarować Cię i ujawnić płeć dziecka. Czasami tylko jedno z rodziców chce znać płeć malucha, a drugie nie. Przed badaniem należy otwarcie omówić tę kwestię z ginekologiem i partnerem.

Dla większości przyszłych mam czwarty miesiąc ciąży jest czasem, kiedy czują się najlepiej i najbardziej komfortowo. Brzuszek jest nadal mały, zniknęły mdłości i zawroty głowy, a „ćwiczenia gimnastyczne” dziecka są wciąż ledwo zauważalne. Niemniej już teraz należy zwrócić uwagę na kilka rzeczy:

• Nadal obowiązuje zasada: zero alkoholu i zero nikotyny!

W okresie pomiędzy 13. tc a 16. Tc rozwijający układ nerwowy dziecka jest bardzo wrażliwy. Spożywanie w tym czasie nawet najmniejszej ilości alkoholu może spowodować jego uszkodzenie i doprowadzić nawet do upośledzenia umysłowego.

• Weź krótki urlop, aby się zrelaksować.

4 miesiąc ciąży, podobnie jak cały 2. trymestr, to idealny moment na wakacyjny wyjazd. Niewielki brzuch w 16. tygodniu ciąży gwarantuje, że zmieścisz się w swój kostium kąpielowy, a ciepły klimat nie będzie jeszcze dla Ciebie zbyt męczący. Drugi trymestr to też najbezpieczniejszy okres na loty samolotem. Być może będzie to wasz ostatni urlop tylko we dwoje?

• Włącz umiarkowane ćwiczenia w ciąży do swojego tygodniowego planu zajęć.

Jeśli wcześniej nie czułaś się na siłach, by prowadzić aktywny tryb życia, to może zmotywuje Cię do niego przypływ energii w 4. miesiącu ciąży. Eksperci zalecają wykonywanie 150 minut ćwiczeń w ciąży tygodniowo. Taka aktywność ma sporo zalet zarówno dla mamy i dla dziecka, dlatego zdecydowanie warto znaleźć na nią miejsce w swoim planie dnia.

Sprawdź: Ćwiczenia w ciąży – jakie wybrać w I, II, i III trymestrze?

• Zadbaj o relaks i odpowiednią ilość snu.

Przez całą ciążę Twój organizm pracuje na zwiększonych obrotach, dlatego potrzebuje więcej odpoczynku i regeneracji niż dotychczas. Choć brzuch w 4. miesiącu ciąży nie utrudnia jeszcze przyjęcia wygodnej pozycji, to już teraz możesz zacząć spać na specjalnej ciążowej poduszce, która odciąży plecy i pomoże ułożyć się na boku.

• Dbaj o swoje ciało i psychikę – od czasu do czasu zrób coś dobrego dla siebie!

W drugim trymestrze ciąży myśl nie tylko o dziecku, ale też o sobie. Częściej planuj drobne przyjemności, rozpieszczaj się i zrób to, na co wcześniej nie miałaś czasu. Rozważ masaż twarzy, przeczytaj ulubioną serię książek, a zamiast zwykłego T-shirtu kup wymarzoną ciążową sukienkę. Możesz też spróbować ćwiczeń oddechowych, medytacji lub jogi dla przyszłych mam, które zadbają zarówno o Twoje ciało jak i o psychikę.

• Kup biustonosz przeznaczony dla kobiet w ciąży.

W ciąży zmienia się nie tylko rozmiar piersi, ale też obwód pod biustem. Mniej więcej od połowy ciąży rosnący brzuszek wymusza rozszerzanie się żeber, dlatego stare staniki mogą się już nie dopinać. Kupując biustonosz w 4. miesiącu ciąży weź pod uwagę, że zarówno piersi jak i szerokość klatki piersiowej mogą się jeszcze powiększyć – wybierz elastyczny model lub taki, w którym będziesz miała nieco zapasu na kolejne miesiące ciąży (np. z wyjmowanymi wkładkami).

• Czy mogę poczuć pierwsze ruchy dziecka w czwartym miesiącu ciąży?

Pierwsze ruchy dziecka można czasami odczuć w czwartym miesiącu ciąży. Szczególnie matki, które już wcześniej rodziły, mogą szybciej zauważyć delikatne muśnięcia. Zwykle pod koniec 16. tygodnia można zaobserwować pierwsze ruchy płodu, choć niektóre kobiety będą musiały zaczekać na nie aż do połowy ciąży.

Minie jednak trochę czasu, zanim przyszły ojciec lub inni członkowie rodziny będą mogli zobaczyć ruchy maluszka z zewnątrz.

• Czy w 4. miesiącu ciąży poznam płeć dziecka?

W czwartym miesiącu ciąży narządy płciowe są w pełni ukształtowane. Oznacza to również, że podczas badania USG między 13. a 16. tygodniem ciąży lekarz może już być w stanie określić płeć Twojego dziecka, jeśli ułoży się ono w korzystnej pozycji. Na tym wczesnym etapie możliwe jest jednak, że nie uda się uzyskać jednoznacznego obrazu sytuacji. Najpóźniej w piątym lub szóstym miesiącu ciąży płeć można określić ze względną pewnością.

Jeśli wolisz mieć niespodziankę, powinnaś poinformować o tym swojego ginekologa, aby zachował on tę informację dla siebie.

• Czy moje dziecko może mnie czuć w czwartym miesiącu ciąży?

Nienarodzone dzieci potrafią odbierać bodźce zewnętrzne już na wczesnym etapie rozwoju. Płód reaguje ruchem na przyjemne i nieprzyjemne bodźce, a także rozwija zmysł równowagi. Teraz, w drugim trymestrze, zaczyna reagować na bodźce dotykowe i światło oraz dostrzegać zmiany w płynie owodniowym. Hormony matki są przekazywane do organizmu dziecka przez łożysko, tzn. jeśli Ty jesteś zestresowana, to i Twoje dziecko odczuwa te same emocje.

• Ile powinnam przytyć w czwartym miesiącu ciąży?

Masa ciała często powoli wzrasta w czwartym miesiącu ciąży, zwłaszcza w przypadku kobiet, które są w pierwszej ciąży. W czwartym miesiącu może dojść do przyrostu masy ciała od 1,5 do 3 kilogramów.

Czy w pierwszych tygodniach poranne mdłości były szczególnie uciążliwe i czy kosztowały Cię utratę kilku kilogramów? Jeśli tak, to być może dopiero teraz powróciłaś do swojej masy wyjściowej.

W miarę postępu ciąży przytyjesz od 10 do 15 kilogramów. Na dodatkową masę składają się: waga dziecka, zwiększona objętość krwi, płyn owodniowy i łożysko, powiększone piersi, zatrzymanie wody w organizmie, tkanka tłuszczowa itd. Najlepiej porozmawiać o tym z lekarzem lub położną. Dobrym miejscem, w którym można o tym podyskutować z innymi ciężarnymi, jest Klub mojego Maluszka.

Sprawdź: Prawidłowa waga w ciąży – ile powinnam przytyć w ciąży?

Informacje o autorce:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką i konsultantką w zakresie karmienia piersią oraz chustonoszenia od 2010 roku. Pracuje jako copywriterka i redaktorka, a także zajmuje się doradztwem dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego.