Trzeci miesiąc ciąży – duże zmiany, ważne badania

Trzeci miesiąc ciąży jest czasem szybkiego wzrostu dziecka i pierwszych widocznych zmian w ciele przyszłej mamy. W 9. tygodniu ciąży dziecko w Twoim brzuchu jest już wielkości czereśni. Od tej pory Twój mały cud będzie zauważalnie rosnąć. Po 11. tygodniu ciąży czeka Cię ważne badanie USG podczas którego dowiesz się, jak wygląda dziecko w 3. miesiącu ciąży a nawet zobaczysz jego buzię! Z zewnątrz niewiele jeszcze widać – brzuch w 12. tygodniu ciąży jest bardzo mały, szczególnie jeśli to Twoje pierwsze dziecko.

Dziecko w 9. tygodniu ciąży jest jeszcze malutkie – nie większe niż czereśnia. Mózg i neurony nadal intensywnie się rozwijają i zaczynają się ze sobą łączyć. Tkanka chrzęstna tworzy czaszkę wokół mózgu. W kolejnych tygodniach rozwija się nos, usta i oczy, a także maleńkie palce i stopy. Około 10. tygodnia ciąży wszystkie ważne organy są rozwinięte i sprawne. Rosną paznokcie i pierwsze delikatne, puchate włoski. Jeśli wykonasz USG w 10. tygodniu ciąży, być może zobaczysz, jak dziecko bawi się palcami u rąk i nóg w ciepłym płynie owodniowym i ssie kciuk, aby rozwinąć odruch ssania.

Płód w 11. tygodniu ciąży mierzy ok. 4 cm i waży 9 g. Ma już w pełni ukształtowane, 4-komorowe serce, jego komórki nerwowe nieustannie się dzielą, a proces wapnienia chrząstek właśnie się rozpoczął. 11. tc to ważny moment – łożysko jest gotowe i zaczyna pracować na pełnych obrotach przejmując odpowiedzialność za odżywianie dziecka.

Do końca 12. tygodnia ciąży dziecko prawie podwaja swoje rozmiary. Rozwój płciowy jest zakończony, a płód porusza rękami i nogami, obraca głową i potrafi już zaciskać piąstki. Wszystkie ruchy są odruchami pochodzącymi z rdzenia kręgowego, a płód nie jest ich świadomy na tak wczesnym etapie rozwoju. Jako matka prawdopodobnie jeszcze tego nie zauważyłaś – ruchy dziecka są zazwyczaj odczuwalne dopiero w czwartym miesiącu ciąży lub pod koniec 12. tygodnia jako delikatne trzepotanie w brzuchu.

Dziecko w 11. tygodniu ciąży „awansuje” – od teraz nazywane jest płodem. Jego wielkość, a jednocześnie wiek ciąży, są określane ultrasonograficznie na podstawie długości pomiędzy czubkiem głowy a pupą (CRL, tzw. wymiar ciemieniowo-siedzeniowy). Lekarz odnotowuje je w karcie ciąży przy każdym badaniu.

W miarę postępu ciąży najprawdopodobniej będziesz czuła się coraz lepiej. Pod koniec 3. miesiąca ciąży zmęczenie, lekkie zawroty głowy, a nawet mdłości będą powoli ustępować, a Ty będziesz mogła bez przeszkód celebrować czas oczekiwania na dziecko.

Póki co ograniczenia nie stanowi też wielkość brzucha w 12. tygodniu ciąży – jest on niewielki i nie utrudnia jeszcze codziennego funkcjonowania.

Bez względu na to, czy ciąża była planowana i oczekiwana, czy też przyszła dość niespodziewanie, jej pierwsze tygodnie są dla większości kobiet emocjonalnym wyzwaniem. Obawy o przyszłość przeplatają się z radosnym oczekiwaniem na życie z dzieckiem, a nastroje zmieniają się często.

Niektóre kobiety w ciąży zauważają u siebie silne wahania nastroju. Mogą też nagle pojawić się fazy depresji i wielkie wątpliwości co do decyzji o urodzeniu dziecka – i to niezależnie od tego, czy ciąża była planowana i długo wyczekiwana.

Najlepsze lekarstwo na lęki i obawy o przyszłość: porozmawiaj o swoim stanie ducha z partnerem, przyjaciółmi, członkami rodziny lub położną i ginekologiem. Rozmowa z nimi pomoże Ci znaleźć odpowiedzi na większość pytań. Gdy występują przesłanki, że przyszła mama może cierpieć na depresję, powinna natychmiast skorzystać z bezpłatnego wsparcia psychologicznego. Informacji na temat tego, gdzie taką pomoc można uzyskać, udzieli ginekolog lub położna POZ, do której każda ciężarna powinna się zgłosić. Organizacje pomocy społecznej, stowarzyszenia społeczne i inne instytucje oferują bezpłatne wsparcie, takie jak poradnictwo rodzinne i ciążowe. Są to miejsca, do których można się zwrócić na przykład w przypadku obaw o swoje bezpieczeństwo finansowe lub gdy potrzebna jest pomoc w radzeniu sobie z przyszłym codziennym życiem z dzieckiem.

Pod koniec trzeciego miesiąca ciąży wiele par decyduje się powiedzieć o dziecku rodzinie, przyjaciołom, a nawet pracodawcy. Po 12. tygodniu ciąży ryzyko poronienia i problemów rozwojowych znacznie się zmniejsza. Dlatego też 12. tydzień ciąży to zwykle czas, kiedy z radością pokazuje się pierwsze zdjęcie brzuszka bądź wysyła miłe wiadomości do przyjaciół i krewnych. Najbliżsi mogą nawet zobaczyć zdjęcie płodu w 12. tygodniu z prenatalnego badania USG!

Jeśli do tej pory nie poinformowałaś pracodawcy o swoim stanie, powinnaś rozważyć zrobienie tego właśnie w 3. miesiącu ciąży. Nie ma jednak takiego obowiązku, chyba że wykonujesz pracę, która może być szkodliwa dla Twojego zdrowia, a tym samym dla dziecka. Z chwilą poinformowania pracodawcy zaczyna obowiązywać obszerna ustawa o ochronie macierzyństwa, obejmująca m.in. zakaz pracy w dni wolne od pracy, pracy w nocy i w godzinach nadliczbowych, pracy na akord, a także pracy z narażeniem na działanie szkodliwych czynników.

Kolejne ważne badanie ultrasonograficzne odbędzie się między 18. a 22. tygodniem ciąży.

Jeśli Twoja pierwsza wizyta u ginekologa w ciąży wypadła dopiero w 3. miesiącu, przeprowadza się również następujące badania:

• oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh;

• poziom przeciwciał anty-D;

• morfologia krwi;

• TSH;

• oznaczenie poziomu glukozy na czczo;

• badanie krwi na obecność przeciwciał wirusa różyczki i kiły;

• test na obecność wirusa HIV i HCV;

• badanie krwi na obecność przeciwciał wirusa toksoplazmozy

• cytologia

• badanie ogólne moczu.

Nudności w ciąży znikają, ale piersi wydają się eksplodować, a pęcherz moczowy jest stale przepełniony. Konieczność częstych wizyt w toalecie to wina macicy, która w 12. tygodniu ciąży coraz mocniej uciska na okoliczne narządy. Mimo to większość kobiet od trzeciego miesiąca ciąży zaczyna czuć się coraz lepiej, a energia i chęć do działania powracają.

Niektóre kobiety w trzecim miesiącu ciąży obserwują zmiany w pigmentacji skóry – mogą pojawić się przebarwienia na twarzy oraz tzw. linea nerga – ciemna, pionowa linia biegnąca przez środek brzucha. Sutki również stają się ciemniejsze. Dzieje się tak za sprawą hormonu estrogenu, który stymuluje tworzenie się pigmentu skóry – melaniny, chroniącej skórę przed promieniami UV. Nie trzeba się tym martwić, plamy znikną samoistnie po ciąży.

Pierwsza wskazówka pozostaje niezmieniona: alkohol i nikotyna w każdych ilościach nadal są bezwzględnie zakazane. Oprócz tego rób to, co sprawia Ci przyjemność. Zdrowa dieta, trochę ruchu i jak najwięcej odpoczynku to także dobre rady na tym etapie ciąży. Ponadto należy przestrzegać następujących zasad:

• Unikaj alkoholu, nikotyny i innych środków odurzających!

Pomiędzy 9. a 12. tygodniem ciąży nadal zakazane jest picie alkoholu, palenie papierosów oraz używanie innych niebezpiecznych substancji. Przed przyjęciem jakiegokolwiek leku lub suplementu skonsultuj się z lekarzem – niektóre z nich mogą być niewskazane przed ukończeniem 12. tygodnia ciąży, a inne nawet przez całe 9 miesięcy.

• Poinformuj pracodawcę o ciąży.

Trzeci miesiąc ciąży jest dobrym momentem, by poinformować pracodawcę, że spodziewasz się dziecka. Od chwili przekazania tej informacji będą przysługiwały Ci różne uprawnienia, np. ochrona przed wypowiedzeniem oraz możliwość wyjścia w czasie pracy do lekarza czy na badania.

• Przypływ energii i lepszego samopoczucia wykorzystaj na lekkie ćwiczenia w ciąży.

W okolicach 12. tygodnia ciąży ustępuje wiele przykrych objawów, a przyszła mama ma więcej energii. Warto przeznaczyć ten czas na ćwiczenia w ciąży – odpowiednio dobrana aktywność przynosi wiele korzyści zarówno mamie jak i dziecku.

• Kup luźne, wygodne ubrania na najbliższe tygodnie i miesiące.

Brzuch w 3. miesiącu ciąży zaczyna się wyraźnie zaokrąglać. To znak, że czas zmienić ubrania na takie, które pomieszczą rosnący brzuszek, np. spodnie z elastycznym pasem lub marszczone na bokach luźne bluzki. Nie zapomnij też o bieliźnie – piersi w trzecim miesiącu ciąży mogą być już znacznie większe niż przed poczęciem, a stare staniki staną się przyciasne.

• Postaw na zdrową dietę w ciąży.

Zdrowa dieta jest bardzo ważna zarówno w trzecim miesiącu ciąży, jak i przez cały czas „w dwupaku”. Do 12. tc Twoje zapotrzebowanie kaloryczne się nie zwiększa. Rośnie za to popyt na witaminy, minerały i inne cenne substancje odżywcze. Staraj się jeść dla dwojga, a nie za dwoje, by płód w 12. tygodniu ciąży otrzymał wszystkie składniki, których potrzebuje do zdrowego rozwoju.

• Poinformuj rodzinę o ciąży.

Wiele par czeka z poinformowaniem rodziny o dziecku do momentu genetycznego USG w 3. miesiącu ciąży. Kiedy zobaczą swoje maleństwo na ekranie i otrzymają dobry wynik badania, mogą podzielić się swoją radością z bliskimi i pokazać im pierwsze zdjęcia swojego dziecka z USG 3D w 11. lub 12. tygodniu ciąży.

• Zmierz i sfotografuj brzuszek do albumu dziecka.

Możesz wykonywać zdjęcia cyklicznie, np. co tydzień lub co miesiąc. Po latach razem obejrzycie, jak wyglądał brzuch w 3. miesiącu ciąży, a jak tuż przed porodem.

• Kup album/notatnik przyszłej mamy lub karty z „kamieniami milowymi” ciąży.

Takie gadżety, choć z pozoru nieprzydatne, ułatwią Ci katalogowanie pamiątek z okresu ciąży. W albumie możesz tworzyć ciekawe kompozycje, np. zestawiając zdjęcie brzucha w 10. tygodniu ciąży ze zdjęciem płodu w 10. tygodniu ciąży z USG 3D.

• Zadbaj o swój brzuszek.

Choć brzuch w 12 tygodniu ciąży jest jeszcze niewielki, to już teraz zacznij wmasowywać w niego delikatne kosmetyki pielęgnacyjne. W tym celu dobrze sprawdzi się oliwka dla niemowląt. Odpowiednie nawilżanie i natłuszczanie zapobiegną swędzeniu i przesuszeniu, a także uelastyczni skórę na piersiach i brzuszku.

• Rozmawiaj z innymi kobietami w ciąży.

Wsparcie innych przyszłych mam bywa nieocenione. Wspólnie możecie rozmawiać o swoich obawach i wątpliwościach, a także dzielić się ciążowymi doświadczeniami i przygotowywać na powitanie maluszków. Zapraszamy Cię do zarejestrowania się w Klubie mojego Maluszka

• Czy w mogę odczuwać ruchy dziecka w 3. miesiącu ciąży?

W trzecim miesiącu płód ma wielkość od 2,6 do 5,5 centymetra, a w brzuszku przyszłej mamy jest jeszcze dużo miejsca. Choć ruchy dziecka w 10. tygodniu ciąży są już zauważalne w badaniu USG, a płód ćwiczy rączki, nóżki i palce, to przyszła mama zazwyczaj jeszcze nie może ich wyczuć. Pod koniec 3. miesiąca ciąży matki, które mają więcej niż jedno dziecko, odczuwają jednak czasem bardzo lekkie, delikatne drżenie – prawdopodobnie są to właśnie ruchy dziecka w 12. tygodniu ciąży.

• Czy płeć dziecka można rozpoznać już w trzecim miesiącu ciąży?

W trzecim miesiącu ciąży narządy płciowe są w pełni ukształtowane, ale zazwyczaj nie są jeszcze dobrze widoczne podczas pierwszego badania ultrasonograficznego. Płeć ujawnia się zwykle dopiero podczas drugiego badania kontrolnego, około 20. tygodnia ciąży.

• Kiedy przeprowadza się pierwsze ważne badania kontrolne w czasie ciąży?

Początkowo wizyty kontrolne odbywają się co miesiąc, dlatego jeśli Twoja pierwsza wizyta miała miejsce w 8. tygodniu, to prawdopodobnie na kontrolę lekarz zaprosi Cię w 12. tygodniu ciąży. Wówczas sprawdzane są parametry krwi i moczu matki, a także mierzona jest jej masa ciała i ciśnienie krwi. Wszystkie te wartości są zapisywane w karcie ciąży, co pozwala na stałą kontrolę stanu zdrowia mamy i dziecka. To również czas na USG prenatalne – 12. tydzień ciąży jest idealnym momentem na jego wykonanie, dlatego jeśli Twój lekarz posiada odpowiednie uprawnienia, prawdopodobnie przeprowadzi je podczas wizyty.

• Czy ćwiczenia w ciąży to dobry pomysł?

Umiarkowane ćwiczenia w ciąży są jak najbardziej wskazane. Podobnie jak odpowiednia, zbilansowana dieta, ćwiczenia fizyczne pomogą Ci przygotować się do pozostałych miesięcy ciąży i pozostać sprawną i zdrową. Zalecane są długie spacery lub joga ciążowa. W trzecim miesiącu ciąży początkowe dolegliwości zwykle znikają, a kobieta odczuwa prawdziwy przypływ energii. Właśnie wtedy warto wprowadzić ćwiczenia w ciąży.

Informacje o autorce:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką i konsultantką w zakresie karmienia piersią oraz chustonoszenia od 2010 roku. Pracuje jako copywriterka i redaktorka, a także zajmuje się doradztwem dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego.