Dziesiąty miesiąc ciąży – ostatnie dni przed porodem

Dziesiąty miesiąc ciąży to czas, kiedy wiele przyszłych mam wyczekuje na pierwsze objawy porodu. 37 tydzień ciąży oznacza, że dziecko jest już donoszone i zdolne do życia poza macicą, a kobietom coraz bardziej doskwierają trudy ostatnich miesięcy: skurcze przepowiadające, ból pleców i intensywne ruchy dziecka, które w 39 tygodniu ciąży potrafi boleśnie kopać w żebra. Jednak zbliżający się termin porodu daje nadzieję, że już wkrótce będziesz mogła trzymać swoje maleństwo w ramionach. Chociaż brzuch ciążowy nie zniknie od razu, to wszelkie dolegliwości związane z ciążą zostaną zapomniane wraz z pierwszym oddechem dziecka.

Płód powinien już ułożyć się w pozycji główkowej, tzn. leżeć głową w kierunku miednicy. W przypadku ułożenia miednicowego 37. tydzień ciąży jest najlepszym momentem na wykonanie zewnętrznego obrotu, jeśli jest to konieczne i pożądane.

Ewentualnie ginekolog sprawdzi i omówi z Tobą możliwość porodu naturalnego. Możliwe jest również wykonanie cesarskiego cięcia. Porozmawiaj z zaufanymi osobami o tym, jakie są korzyści i zagrożenia związane z każdym rodzajem porodu.

Pęcherzyki płucne powstałe w poprzednich miesiącach ciąży były jedynie „prekursorami”. W ostatnich tygodniach formują się właściwe pęcherzyki płucne, które są niezbędne do oddychania poza łonem matki.

Pomiędzy Twoim ciałem a ciałem dziecka zachodzi intensywna wymiana różnych sygnałów, które zwiastują koniec ciąży i początek porodu. Badania naukowe wykazują, że „sygnał startowy” pochodzi przede wszystkim od dziecka. Tak więc, o ile nie ma medycznych powodów do indukcji lub innych działań wywołujących poród, położnicy czekają na jego naturalne rozpoczęcie – nawet jeśli obliczony termin porodu już minął.

Dziecko w 37 tygodniu ciąży waży już niemal 3 kg i stale gromadzi tkankę tłuszczową pod skórą. W ostatnim miesiącu ciąży płód rośnie już nieco wolniej, a większość energii przeznacza na trening umiejętności potrzebnych po porodzie. Maluch urodzony po ukończonym 37 tygodniu ciąży (37+0) uważany jest za donoszonego i nie traktuje się go jako wcześniaka.

Ruchy dziecka w 38 tygodniu ciąży przypominają rozpychanie, przesuwanie i wypychanie – w macicy jest już bardzo ciasno. Główka dziecka, wspomagana skurczami przepowiadającymi, schodzi coraz niżej i przyjmuje pozycję do porodu.

39 i 40 tydzień ciąży to już ostatnia prosta. Dziecko wciąż przybiera na wadze, a jego mózg rozwija się w bardzo szybkim tempie. Powoli zanika ochronna maź płodowa, którą pokryta była skóra płodu – za chwilę nie będzie mu już potrzebna. Wydaje się, że rozwój dziecka dobiega końca. Nic bardziej mylnego, koniec ciąży to jednocześnie początek życia maluszka, które będzie nadal rozwijać się poza brzuchem mamy jako noworodek, niemowlę, przedszkolak itd.

Pod koniec ciąży badania kontrolne będą nadal przeprowadzane co dwa tygodnie, chyba że istnieją medyczne przesłanki do zwiększenia ich częstotliwości. Tak jak poprzednio zostaniesz zważona, pobrane zostaną próbki krwi i moczu, lekarz zmierzy Ci ciśnienie krwi oraz sprawdzi pozycję dziecka. Jeśli w poprzednich tygodniach nie wykonywałaś badań antygenu HBs i HIV oraz VDRL i HCV, jeśli znajdujesz się w grupie ryzyka. To też ostatni moment na wykonanie posiewu w kierunku paciorkowców (GBS).

Jeśli czujesz się źle z powodu zawrotów czy bólów głowy, zatrzymania wody w organizmie lub nudności, omów to z położną lub ginekologiem.

Dziecko będzie się teraz coraz mniej ruszać z powodu braku miejsca. Jeśli niepokoi Cię mniejsza liczba ruchów dziecka, zawsze możesz poprosić swoją położną lub ginekologa o dodatkową wizytę.

Od 38. tygodnia ciąży wiele ciężarnych kobiet częściej kontaktuje się z położną, ponieważ każde słabsze lub silniejsze skurcze mogą oznaczać początek porodu. Nie bój się więc zadawać pytań. Właśnie po to są położna i ginekolog – aby zapewnić Ci kompleksową poradę i wsparcie od pierwszych oznak ciąży aż do porodu.

Jeśli planujesz naturalny poród ze znieczuleniem, możesz też porozmawiać z anestezjologiem o swoich obawach, wątpliwościach oraz procedurze podawania leków na sali porodowej.

Częstotliwość badań zwiększa się dopiero od 40. tygodnia ciąży: ginekolog najprawdopodobniej będzie zapraszał Cię na wizyty znacznie częściej. Podczas kontroli lekarz wykona pomiar ciśnienia, oceni ruchy dziecka, skontroluje Twoją wagę oraz oceni ryzyko ciążowe.

Od razu po ukończeniu 40 tygodnia ciąży będziesz miała też wykonane badanie USG i KTG, które w przypadku prawidłowego wyniku zostanie powtórzone dopiero za tydzień (o ile w międzyczasie nie urodzisz). W razie potrzeby możesz również otrzymać skierowanie bezpośrednio do wybranej kliniki położniczej.

Skurcze Braxtona-Hicksa i przepowiadające występują coraz częściej pod koniec ciąży. Na ich podstawie nie da się jednak dokładnie określić, kiedy nastąpi poród.

Istnieją jednak inne objawy, które mogą wskazywać na zbliżający się poród:

• Czerwonobrązowa wydzielina oznaczająca, że odszedł czop śluzowy, który zamykał szyjkę macicy.

• Narastające, przerywane uczucie ciągnięcia w plecach, udach lub całym brzuchu.

• Wystąpienie regularnych, bolesnych skurczów macicy, które narastają i nie ustają po odpoczynku.

• Odejście wód płodowych (które mogą wypłynąć dość gwałtownie lub powoli się sączyć) -płyn owodniowy jest uwalniany podczas pęknięcia błon płodowych.

Specjalne paski testowe powiedzą Ci z całą pewnością, czy wilgoć, która teraz częściej pojawia się na Twojej bieliźnie, to płyn owodniowy, czy też może to być zwykła wydzielina lub niewielka ilość moczu.

Co oznacza dodatni wynik? Jeśli płód usadowił się już bezpiecznie z głową w Twojej miednicy, możesz być stosunkowo spokojna o początek porodu. Jeśli jednak główka nie jest jeszcze pewnie osadzona w miednicy, należy skonsultować się z położną. Bezpieczniejsze teraz może być położenie się, aby uniknąć ewentualnego wypadnięcia pępowiny.

Sprawdź, jak rozpoznać pierwsze objawy porodu

Wystąpienie pierwszych skurczy lub odejście wód płodowych nie oznacza, że musisz natychmiast jechać do szpitala. Zazwyczaj możesz jeszcze przez pewien czas pozostawać w domu, czekając na rozwinięcie się akcji porodowej.

Kiedy jechać do szpitala do porodu?

• odeszły Ci zielonkawe wody płodowe,

• masz regularne, bolesne skurcze co 5-7 minut,

• krwawisz lub mocno plamisz czerwoną krwią,

• kilka godzin od odejścia wód płodowych nadal brak skurczy,

• czujesz, że w szpitalu będziesz bardziej bezpieczna.

Cała ciąża, a zwłaszcza ostatni jej miesiąc to czas na poszerzanie swojej wiedzy i przygotowanie do porodu naturalnego (jeśli taki planujesz). Poznanie objawów zbliżającego się porodu, wszystkich jego okresów i faz pozwoli Ci lepiej zrozumieć, jak wygląda poród naturalny. Ta wiedza przyda Ci się w momencie, kiedy dziecko postanowi przyjść na świat – dzięki niej będziesz wiedziała, co i dlaczego dzieje się z Twoim ciałem oraz jakiego wsparcia możesz oczekiwać od osoby towarzyszącej i personelu szpitala.

Jeśli czeka Cię drugi poród siłami natury, możesz przypomnieć sobie jak przebiega poród i na nowo przećwiczyć techniki oddechowe pomagające złagodzić ból. Idealnym czasem na to są ostatnie dni przed porodem.

Czytaj więcej: Poród naturalny - jak przebiega poród fizjologiczny i jakie są jego fazy?

Cesarskie cięcie jest często planowane na 38. tydzień ciąży, zwykle po to, aby uniknąć ewentualnego rozpoczęcia naturalnego porodu. Idealny moment na planowe cięcie cesarskie zależy jednak od stanu zdrowia przyszłej matki i nienarodzonego dziecka. Prawdą jest, że cesarskie cięcie jest mniej ryzykowne, jeśli poród nie rozpoczął się jeszcze samoistnie. Jeśli jednak ciąża trwa dłużej, noworodek będzie miał znacznie mniejsze trudności z dostosowaniem oddychania, krążenia i regulacji temperatury do warunków panujących poza łonem matki.

Dlatego też omów ze swoją kliniką położniczą, ginekologiem prowadzącym ciążę i położną, czy z medycznego punktu widzenia cesarskie cięcie musi odbyć się w 38. tygodniu ciąży, czy też może nastąpić później.

Obawiasz się porodu przez cc? Porozmawiaj ze specjalistami lub innymi mamami, które mają go już za sobą. Jeśli planujesz kolejne ciąże to pamiętaj, że poród naturalny po cc jest jak najbardziej możliwy i być może następnym razem bezproblemowo urodzisz siłami natury.

Kiedy termin porodu się zbliża, rodzina, przyjaciele i koledzy z pracy zapewne z niecierpliwością czekają na dobre wieści. Niektórzy podczas dziesiątego miesiąca ciąży będą Cię wypytywać: „Czy to już?”.

Zastanów się, jak najlepiej sobie z tym poradzić. Może uda Ci się wymyślić jedną lub dwie dowcipne riposty. Możesz na przykład przekazać informację „jeszcze nie” w postaci zabawnego zdjęcia na czacie rodzinnym.

Jeśli ciągłe pytania pod koniec ciąży są dla Ciebie stresujące, poproś kogoś z bliskiej rodziny lub przyjaciela, aby na nie odpowiadał. Pamiętaj: teraz masz prawo myśleć tylko o sobie i robić to, co jest dla Ciebie dobre. Będziesz potrzebowała jak najwięcej sił na poród, pierwsze dni i tygodnie z noworodkiem. Jeśli nie chcesz rozmawiać o wyborze imienia dla dziecka lub miejsca narodzin, po prostu tego nie rób!

Przeczytaj także: Poród po terminie – czy ciąża przenoszona to powód do obaw u przyszłej mamy?

Ciężarne zmęczone nieprzyjemnymi dolegliwościami ciążowymi i bolesnymi skurczami przepowiadającymi często zastanawiają się, jak przyspieszyć poród w 38 tygodniu ciąży lub później, kiedy ciąża jest donoszona i znika ryzyko wcześniactwa.

Jak wywołać poród domowymi sposobami? Wypróbuj następujące rady:

• kochaj się – nasienie zawiera naturalne prostaglandyny, które zmiękczają szyjkę macicy,

• masuj brzuch delikatnymi, kolistymi ruchami,

• bądź aktywna fizycznie – dużo spaceruj, schodź po schodach, jednak nie forsuj się nadmiernie,

• wykonaj masaż brodawek sutkowych, który stymuluje wydzielanie oksytocyny,

• poproś o wskazówki swoją położną – wiele z nich ma własne, sprawdzone triki i metody.

Przeczytaj także:

Połóg – co to jest, jak przebiega i ile trwa okres połogu?

W 10 miesiącu ciąży potrzebna Ci jest przede wszystkim odporność psychiczna. Odpoczynek, umiarkowany wysiłek fizyczny, dobre odżywianie i wystarczająca ilość płynów pomogą Ci zebrać wszystkie siły na zbliżający się poród.

• Nadal nie pij alkoholu i unikaj nikotyny!

Nasza podstawowa wskazówka pozostaje niezmienna przez całą ciążę. Alkohol i nikotyna w każdej, nawet najmniejszej ilości są szkodliwe dla dziecka oraz dla samego przebiegu ciąży. Choć na tym etapie trudno mówić już o istotnym zagrożeniu, które niesie za sobą poród przedwczesny, to dziecko urodzone w 37 tygodniu może mieć problemy np. z karmieniem naturalnym lub w pełni samodzielnym oddychaniem.

• Zrób delikatny masaż stóp i brzucha.

Masaż brzucha i stóp odpręży Cię i zrelaksuje, a dodatkowo może przyczynić się do rozpoczęcia porodu. Wykonuj go samodzielnie lub poproś o pomoc partnera.

• Spakuj torbę do szpitala!

Ukończony 37 tydzień ciąży oznacza, że ciąża jest donoszona, a w każdej chwili mogą wystąpić pierwsze objawy porodu. Dlatego ze spakowaniem torby do szpitala zdecydowanie nie warto czekać aż do skurczy porodowych czy odejścia wód płodowych. Jeśli planujesz poród rodzinny, pamiętaj o ubraniach na zmianę dla osoby towarzyszącej. Podczas pakowania miej przy sobie listę rzeczy potrzebnych w szpitalu Tobie i maluszkowi, by o niczym nie zapomnieć.

• Pij dużo płynów i upewnij się, że masz odpowiednią ilość witaminy K.

Odpowiednie nawodnienie w ciąży jest bardzo ważne. Postaraj się pić 2-2,5 l płynów każdego dnia. Jeśli czujesz pragnienie lub Twój termin porodu przypada na gorące, letnie miesiące, możesz potrzebować jeszcze większej ilości wody. Najlepiej wybieraj tę źródlaną lub mineralną niskozmineralizowaną. Dla odmiany możesz przygotować niesłodzoną herbatkę lub sok owocowy bądź owocowo-warzywny.

• Bierz ciepłe kąpiele, które rozluźnią napięte mięśnie pleców.

Ból pleców towarzyszy wielu kobietom w ostatnich tygodniach ciąży, a dodatkowo bywa potęgowany przez skurcze przepowiadające. Ciepła kąpiel pozwoli Ci przynajmniej na chwilę zredukować nieprzyjemne dolegliwości, a dodatkowo odpręży Cię i rozluźni.

• Wykonuj umiarkowane ćwiczenia fizyczne, jeśli masz na to ochotę.

Jeśli czujesz się na siłach, możesz wykonywać delikatne ćwiczenia i być aktywna fizycznie niemal do ostatniego dnia przed porodem. Wybieraj łagodne aktywności: spacery, jogę, pływanie, ćwiczenia na piłce i nie forsuj się nadmiernie – jeśli poczujesz ból lub twardnienie brzucha w 37 tygodniu ciąży, lepiej zrób sobie przerwę.

• Kiedy nastąpi poród i urodzi się moje dziecko?

Teoretycznie dzieci rodzą się w terminie porodu z USG, wyznaczonym przez kalkulator ciążowy i ginekologa. W praktyce poród może nastąpić między 38. a 42. tygodniem ciąży, czyli w dłuższym przedziale czasowym.

Od początku 38. tygodnia ciąży noworodek nie będzie już uważany za wcześniaka, mówimy wtedy o donoszonej ciąży. Oznacza to również, że poród w 38. lub 39. tygodniu ciąży nie ma zazwyczaj żadnych negatywnych skutków, ponieważ dziecko jest już wtedy w pełni rozwinięte i zdolne do samodzielnego życia

• Ile będzie ważyć moje dziecko po urodzeniu?

Dzieci w Europie Środkowej ważą średnio od 3000 do 4000 gramów. To, jak ciężkie będzie Twoje dziecko, można ocenić na podstawie danych z ostatniego badania ultrasonograficznego. Masa malucha będzie zależała też od jego wieku ciążowego – waga dziecka w 37 tygodniu ciąży może znacznie różnić się od wagi noworodka urodzonego po 40 tc. Doświadczona położna powinna być w stanie wiarygodnie oszacować, jak duże będzie Twoje dziecko na krótko przed porodem.

• Jak odróżnić skurcze przepowiadające od porodowych?

Skurcze przepowiadające, mimo że bywają bolesne, nie powodują skracania i rozwierania się szyjki macicy. Z tego względu nie nasilają się w miarę upływu czasu i samoistnie ustępują po odpoczynku, cieplej kąpieli lub lekach rozkurczowych. Skurcze porodowe stają się zwykle coraz bardziej intensywne, a odstępy między nimi coraz krótsze, jednak odczucia w tym zakresie różnią się u każdej kobiety. Często towarzyszą im też dodatkowe objawy obejmujące:

• lekkie lub silne ciągnięcie w dolnej części pleców,

• ból w dole brzucha i udach,

• uczucie ucisku i ciężkości w jamie brzusznej,

• ciągnięcie i skurcze w okolicy brzucha.

Niektóre kobiety w ciąży są bardzo niespokojne podczas pierwszych skurczów porodowych i potrzebują być w ruchu, podczas gdy inne wolą pozostać w pozycji siedzącej lub leżącej, aby oszczędzać siły.

• Jak wygląda odejście wód płodowych?

Zaskakujące i spektakularne odejście wód płodowych w postaci chluśnięcia przy kasie w supermarkecie występuje głównie w filmach. W większości przypadków wody płodowe odchodzą dopiero pod koniec fazy rozwierania, kiedy szyjka macicy jest całkowicie otwarta. Oznacza to, że w tym momencie prawdopodobnie jesteś już na porodówce lub w domu razem ze swoją położną.

Wcześniejsze pęknięcie błon płodowych może nastąpić, jeśli płyn owodniowy wypływa na początku skurczów, kiedy szyjka macicy jest zamknięta. W takim przypadku odejście wód płodowych wygląda jak sączenie się lub zwiększone upławy i jest jednym z pierwszych objawów porodu. Jeszcze rzadziej dochodzi do przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego, kiedy to worek owodniowy pęka przed momentem rozwarcia szyjki i bez skurczów.

Aby sprawdzić, czy wypływająca ciecz jest płynem owodniowym, można użyć specjalnych pasków testowych dostępnych w aptece lub u ginekologa.

W przypadku przedwczesnego pęknięcia błon płodowych albo podejrzenia takiego pęknięcia należy natychmiast skontaktować się z położną lub ginekologiem. Omówią oni z Tobą kolejne kroki.

Informacje o autorce:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką i konsultantką w zakresie karmienia piersią oraz chustonoszenia od 2010 roku. Pracuje jako copywriterka i redaktorka, a także zajmuje się doradztwem dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego.