Pierwszy miesiąc ciąży – w oczekiwaniu na pierwsze objawy ciąży

Termin porodu jest obliczany za pomocą małej sztuczki: pierwszy dzień ostatniej miesiączki jest czysto matematycznie początkiem ciąży, a tym samym jej pierwszego miesiąca. Właściwe poczęcie – moment, w którym jajeczko i plemnik spotykają się – ma miejsce zazwyczaj pod koniec 2. lub w 3. tygodniu ciąży.

Oczywiście istnieją kalkulatory ciąży, które mogą być bardzo pomocne w określeniu terminu porodu. Kalkulacja jest następująca:

Data pierwszego dnia ostatniej miesiączki - 3 miesiące + 7 dni + 1 rok.

Jeśli więc na przykład 3 lipca był ostatnim dniem miesiączki, oznacza to, że: 3.07 - 3 miesiące = 3.04 + 7 dni = 10.04. Wtedy 10 kwietnia następnego roku byłby datą narodzin.

Określenie terminu porodu pomaga lekarzowi ocenić, czy dziecko rozwija się prawidłowo i czy ciąża jest donoszona, czy przeterminowana.

Obliczenia według „reguły Naegelego” mają jednak mały haczyk: zakładają występowanie regularnego 28-dniowego cyklu, a odchylenia nie są brane pod uwagę. W przypadku krótszych cykli od terminu porodu musisz odjąć odpowiednią liczbę dni, a w przypadku wydłużonych cykli – dodać je.

W 1. i 2. tygodniu ciąży Twoje dziecko nie jest jeszcze nawet w drodze! Niemniej jedno z prawie 400 tysięcy jajeczek, z którymi się urodziłaś, czeka już na wykorzystanie. Jeśli Twoje cykle miesiączkowe są regularne, komórka jajowa i plemnik połączą się dopiero w 3. tygodniu ciąży tworząc zygotę. Od tego momentu wszystko dzieje się bardzo szybko: rozpoczyna się podział komórek.

Choć za początek ciąży uznajemy pierwszy dzień ostatniej miesiączki, to dziecko powstaje dopiero około połowy cyklu. Jajeczko, po uwolnieniu z jajnika, jest gotowe do zapłodnienia przez 24 godziny. Jeśli w tym czasie napotka plemnik, obie komórki połączą się, dając początek nowemu życiu.

W chwili, kiedy dochodzi do zapłodnienia, wszystkie informacje genetyczne Twojego dziecka są już utrwalone. Kilka godzin po połączeniu jajeczka z plemnikiem komórki zaczynają się dzielić, co trwa aż do momentu, gdy ich liczba wzrośnie do około 100.

Zapłodnienie nie daje żadnych objawów i przebiega w sposób niezauważalny dla kobiety. Niektóre przyszłe mamy utrzymują, że towarzyszyło im specyficzne uczucie po zapłodnieniu, przez które z niecierpliwością wypatrywały pierwszych symptomów ciąży.

Ile dni po stosunku dochodzi do zapłodnienia? Jeśli plemnik natrafi na komórkę jajową, to do zapłodnienia dochodzi w ciągu doby. Plemniki mogą jednak przeżyć w jajowodzie kilka dni, dlatego zapłodnienie może nastąpić nawet 3 do 5 dni po stosunku.

Do zapłodnienia może dojść też poza organizmem mamy – taką technikę wykorzystuje coraz bardziej popularna metoda in vitro. Po udanym transferze i implantacji w macicy, dalszy rozwój ciąży jest identyczny jak w przypadku naturalnego poczęcia.

W pierwszych dniach po zapłodnieniu, czyli między 3. a 4. tygodniem ciąży blastocyta (tak fachowo określa się dziecko na tym etapie) powoli przemieszcza się przez jajowód w kierunku macicy, gdzie zagnieżdża się w miękkiej, dobrze ukrwionej błonie śluzowej. Tam dzieli się na 2 części: jedna z nich stanie się zarodkiem, a druga łożyskiem. Czasami powoduje to skąpe plamienie w ciąży o barwie od jasnoróżowej do jasnobrązowej. To niewielkie krwawienie, zwane implantacyjnym, jest normalne i nie mówi nic o bezpieczeństwie implantacji ani o zdrowiu zarodka.

Komórki nadal dzielą się intensywnie i w 4. tygodniu ciąży zaczynają się przystosowywać do funkcji, które będą pełniły w poszczególnych narządach dziecka. Na tym etapie możemy wyodrębnić 3 grupy komórek:

• entodermę, która da początek przewodowi pokarmowemu, drogom oddechowym, trzustce i wątrobie

• mezodermę, która utworzy skórę, kości, chrząstki, mięśnie, serce, naczynia i układ moczowo-płciowy

• ektodermę, która przekształci się w układ nerwowy, oczy, uszy, naskórek, włosy i paznokcie dziecka.

Tworzy się też jama owodniowa, która otacza zarodek i pęcherzyk ciążowy. Powstaje też pęcherzyk żółtkowy odpowiadający za odżywianie zarodka w pierwszych tygodniach ciąży.

Pary starające się o dziecko często zastanawiają się, jak rozpoznać ciążę w 1. tygodniu po zapłodnieniu. W niektórych przypadkach bardzo wczesne objawy ciąży pojawiają się już przed spodziewaną miesiączką. Niejedna kobieta, nie wiedząc jeszcze o ciąży, z dnia na dzień przestaje lubić swoją codzienną kawę, nie może znieść zapachu dymu papierosowego i odrzuca ją na samą myśl o lampce wina. Takie nietypowe objawy ciąży mogą pojawić się już w 3. tygodniu, czyli niedługo po zapłodnieniu.

Do pierwszych objawów ciąży zaraz po zapłodnieniu zaliczamy też lekkie krwawienie towarzyszące implantacji zarodka, które jest normalne, ale nie musi wystąpić. Niektóre przyszłe mamy odczuwają również delikatne kłucie, zwłaszcza w 4. tygodniu ciąży.

Niekiedy na tym etapie kobiety czują się gorzej, ale nie są jeszcze pewne ciąży. Pełne napięcia oczekiwanie na rezultat starań o dziecko również nie pomaga: być może z powodu tych emocji nie możesz zasnąć lub czujesz, że wszystko Cię drażni.

Dopiero zmiany hormonalne pod koniec 4. tygodnia sprawiają, że u wielu ciężarnych pojawiają się pierwsze oznaki ciąży:

• tkliwość i pobolewanie piersi,

• pierwsze poranne mdłości w ciąży,

• lekki metaliczny posmak w ustach,

• bóle podbrzusza lub niezbyt silne skurcze.

Nie martw się jednak, jeśli wczesna ciąża przebiega bez objawów – wiele kobiet nie zauważa pierwszych symptomów ciąży, a jedynym objawem zapłodnienia jest u nich brak miesiączki.

Do wykonania testu ciążowego z krwi lub z moczu powinien Cię skłonić brak miesiączki w spodziewanym terminie. W 3. i 4. tygodniu ciąży często jest jeszcze za wcześnie na test ciążowy. Hormon hCG można zwykle wykryć we krwi najwcześniej pod koniec 4. tygodnia ciąży, a w moczu dopiero od 5. lub 6. tygodnia.

Możesz wybrać test ciążowy płytkowy, strumieniowy lub paskowy. Wykonując go dokładnie w terminie miesiączki postaw na jak najbardziej czuły test, który najlepiej sprawdzi się do wykrycia wczesnej ciąży.

Kiedy wykonać szybki test ciążowy? Tak zwane szybkie testy ciążowe mogą być używane już kilka dni po domniemanym poczęciu, ale nie są one tak dokładne, ponieważ w tym czasie poziom beta HCG jest jeszcze bardzo niski. Jeśli dni płodne zostały dobrze obliczone i rozpoznane, a czas ten odpowiada ostatniemu stosunkowi płciowemu, szybki test powinien zostać powtórzony po kilku dniach, nawet jeśli wynik jest negatywny.

W pierwszym miesiącu ciąży Twój wygląd fizyczny się nie zmienia – brzuch w 4 tygodniu ciąży zazwyczaj wygląda tak samo, jak przed zapłodnieniem. Z tego względu nie musisz obawiać się, że objawy ciąży będą widoczne dla innych. Podobnie jest z Twoją wagą, która również pozostaje stabilna. Dopiero w 5. i 6. tygodniu możesz zacząć odczuwać mdłości i brak apetytu, które często powodują lekki spadek masy ciała.

W pierwszych tygodniach ciąży zdarza się, że zapłodnione jajeczko nie zagnieżdża się w ścianie macicy lub ulega obumarciu tuż po zagnieżdżeniu. Wówczas ciąża kończy się i następuje krwawienie i ból w dole brzucha będące objawami poronienia. Wygląda ono jak normalna miesiączka, dlatego niekiedy kobieta nawet nie wie, że była w ciąży.

Pary, które aktywnie monitorują cykl i dni płodne, czasami zauważają takie ciche poronienie. Ból związany z nieudaną próbą zajścia w ciążę może być dość znaczny, zwłaszcza jeśli od dawna chciałaś mieć dziecko. Jednak warto pamiętać, że stosunkowo wiele ciąż kończy się w pierwszym miesiącu, a tak wczesne poronienie nie wpływa na szanse na urodzenie dziecka w późniejszym czasie.

Szacuje się, że około 50% zapłodnionych jajeczek u kobiet poniżej 30. roku życia nie zagnieżdża się i ulega poronieniu, a u kobiet starszych liczba ta może być jeszcze wyższa. Taka ciąża jest najczęściej nazywana biochemiczną, gdyż mogą ją wykryć tylko testy na obecność beta HCG w krwi lub w moczu. Dopiero po 11. lub 12. tygodniu ciąży ryzyko poronienia znacznie spada.

Jakie są objawy ciąży biochemicznej? Jedynym objawem ciąży biochemicznej jest brak miesiączki. Mimo pozytywnego wyniku testu ciążowego, nie jest ona widoczna w trakcie USG przezpochwowego.

W niektórych przypadkach zarodek nie zagnieżdża się w macicy, lecz w jajowodzie – mówimy wtedy o ciąży pozamacicznej, zwanej też ektopową. Objawy ciąży ektopowej są zbliżone do tych występujących na początku ciąży prawidłowej. Dodatkowo może pojawić się silny niepokój, plamienia w ciąży lub ból brzucha.

Ciąża pozamaciczna jest zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia kobiety, dlatego niepokojące objawy we wczesnej ciąży zawsze warto skonsultować z lekarzem.

Więcej na temat pierwszych objawów ciąży przeczytasz tutaj

• Czy mogę wyczuć, że jestem w ciąży?

Niektóre kobiety skarżą się na lekki ból w podbrzuszu około 7 do 8 dni po domniemanym zapłodnieniu. Czasami występują również niewielkie plamienia w ciąży, które nie trwają dłużej niż 1-2 dni. Jeśli krwawienie jest silniejsze lub ma kolor jasnoczerwony zamiast jasnobrązowego, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Jednak większość kobiet nie zauważa implantacji. Jest to całkowicie normalne i nie świadczy o nieprawidłowym rozwoju ciąży.

Jeżeli masz pytania odnośnie do przebiegu ciąży, możesz je zadać na naszym forum – znajdziesz tam porady ekspertów oraz porozmawiasz z innymi mamami.

• Czy pierwszy miesiąc ciąży to za wcześnie na test ciążowy?

Test ciążowy daje wiarygodne wyniki (w granicach 90–98%) od około 8. dnia po zapłodnieniu, choć lepiej zaczekać z jego wykonaniem do terminu spodziewanej miesiączki.

Test mierzy obecność hormonu ciążowego hCG w moczu przyszłej matki. Wynik może być potwierdzony bardziej wiarygodnym testem ciążowym z krwi, choć najpewniejszym badaniem w tym celu jest USG dopochwowe.

• Dlaczego moja ostatnia miesiączka jest istotna przy obliczaniu terminu porodu?

Dokładny moment poczęcia i zapłodnienia komórki jajowej jest trudny do ustalenia z perspektywy czasu. Z tego względu obliczając termin porodu bierzemy pod uwagę jedyną pewną datę, czyli właśnie pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Ściśle mówiąc, przyszła mama podczas pierwszych 2 tygodni ciąży jeszcze w niej nie jest. Właściwa ciąża zaczyna się zazwyczaj w 3. tygodniu.

• Jak duże jest moje dziecko w pierwszym miesiącu ciąży?

W 3. tygodniu ciąży zarodek mierzy mniej niż jeden milimetr. Ruchy płodu nie są więc jeszcze zauważalne na tym bardzo wczesnym etapie.

Pod koniec 4. tygodnia ciąży w wyściółce macicy znajduje się już maleńkie wgłębienie, a embrion szybko się rozwija. Nie jest to jednak dobry moment na wykonanie pierwszego USG – w 4 tygodniu ciąży pęcherzyk ciążowy jest bardzo mały, a zarodek pozostaje niewidoczny.

Informacje o autorce:

Sabrina Sailer jest wolontariuszką i konsultantką w zakresie karmienia piersią oraz chustonoszenia od 2010 roku. Pracuje jako copywriterka i redaktorka, a także zajmuje się doradztwem dotyczącym godzenia życia rodzinnego i zawodowego.